|
SAHİH-İ MÜSLİM |
GİYİM VE SÜSLENME |
19/18- AYAKKABIYI ÖNCE
SAĞ AYAĞA GİYMENİN, ÖNCE SOLDAN ÇIKARMANIN MÜSTEHAP OLDUĞU VE AYAKKABI TEKİ İLE
YÜRÜMENİN MEKRUH OLDUĞU BABI
5462-67/1- Bize Abdurrahman b. Sellam el-Cumahi tahdis etti, bize Rabi b. Müslim, Muhammed -yani b. Ziyad-dan
tahdis etti, o Ebu Hureyre (r.a.)’dan rivayet
ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Biriniz ayakkabı giyinecek
olursa sağ ayağı ile başlasın. Çıkaracak olursa sol ayağı ile başlasın. Her
ikisini birlikte giyinsin yahut ikisini de birlikte çıkarsın" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
5463-68/2- Bize Yahya b.
Yahya tahdis edip dedi ki: Malik'e Ebu'zZinad’dan rivayetini okudum, o A'rec'den,
o Ebu Hureyre (radıyallahu anh)’dan rivayet
ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Biriniz bir ayakkabı teki
ile yürümesin. Her ikisini birlikte giyinsin ya da ikisini birlikte
çıkarsın" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari, 5856; Ebu Davud, 4136; Tirmizi, 1774
5464-69/3- Bize Ebu Bekr b. Ebu
Şeybe ve Ebu Kureyb -lafız Ebu Kureyb'e ait olmak üzere- dedi ki: bize İbn
İdris, P;meş'den tahdis etti, o Ebu
Rezin’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Ebu Hureyre yanımıza çıktı. Elini
alnına vurdu ve: Dikkat edin. Sizler siz hidayet bulasınız ben de sapıtayım
diye benim Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e yalan uydurduğumu konuşuyorsunuı. Şunu bilin ki şüphesiz ben Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim: "Birinizin
ayakkabı bağı kopacak olursa o ayakkabı tekini düzeltmedikçe (sadece) diğerini
giyinmiş olarak yürümesin. "
Diğer tahric: Nesai, 5385
5465- .. ./4- Bunu bana
Ali b. Hucr es-Sa'di de tahdis etti, bize Ali b. Mushir
haber verdi, bize A'meş, Ebu
Rezin ve Ebu Salih'den haber verdi, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'den bu anlamda rivayet etti.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
(5462) "biriniz ayakkabı giyineceği zaman sağdan başlasın ... " diğer
rivayette (5463) "sizden biriniz bir ayakkabı teki ile yürümesin ...
" diğer rivayette de (5464) "birinizin ayakkabı bağı koptuğu zaman
... " bir rivayette de "bir ayakkabı teki ile yürümesin" buyurulmaktadır.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Her ikisini de giyinsin" (anlamındaki
"liyun'ilhuma") lafzında ye harfi
ötrelidir.
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Yahut her ikisini de çıkarsın" fiili
de Müslim'in bütün nüshalarında bu şekildedir. Buhari'nin
Sahihi'nde ise çıplak ayakla gezmek anlamındaki "hafa"
kökünden gelmek sureti ile "liyahfihima"
şeklindedir. Her iki kelime de sahihtir. Buhari'nin
rivayeti daha güzeldir.
Şish: Ayakkabı bağı kesreli şin ve
sakin sin iledir. Bu da ayakkabı bağlarından birisidir. Bu bağdan kasıt ise iki
parmak arasına giren yeridir. Bağın ucu ise ayakkabının ön tarafında bulunan
deliğe yerleştirilip ayakkabıya bağlı enine yerleştirilen ince kayışa bağlı
bulunur. Zimam denilen bu ince kayış ise kendisine şish denilen bu parmak arasına giren bağın düğümlendiği
yerdir.
Bu hadislerin fıkhi hükümlerine gelince bunlarda üç mesele sözkonusudur:
1. İkram, süs ve
temizlik ve buna benzer türden olan bütün hususlarda sağdan başlamak müstehaptır. Ayakkabı, mest, terlik, pantolon, elbise
giyinmek, başı traş etmek, taramak, bıyıkları kesmek,
koltuk albnı yolmak, misvak kullanmak, sürme çekmek,
abdest almak, gusletmek, teyemmüm etmek, mescide girmek, heladan çıkmak sadaka
ve benzeri güzel verme şekillerinden olan hususları ve güzel şeyleri almak ve
buna benzer hususlar.
2. Birinci meselede
geçenlerin zıddı olan bütün hususlarda da soldan başlamak müstehaptır.
Ayakkabı, mest, terlik, pantolon, gömlek çıkarmak, mescitten çıkmak, helaya
girmek, istincada bulunmak, istinca
taşlarını almak, zekerine dokunmak, sümkürmek, burnundan suyu dışarı çıkarmak,
pis şeyleri ve benzerlerini alıp vermek gibi.
3. Bir tek ayakkabı, tek
bir mest, terlik ve benzeri şeylerin teki ile mazeretsiz olarak yürümek
mekruhtur. Delili ise Müslim'in zikrettiği bu hadislerdir. İlim adamları der
ki: Bunun sebebi ise insanın hilkatini çirkinleştirmek, ona hoş olmayan bir
görüntü vermek ve vakara aykırı oluştur. Çünkü ayakkabı bulunan ayak diğerinden
daha yüksek olur. Böylelikle kişinin yürümesi zorlaşır. Bazen tökezlemesine de
sebep olabilir.
Bu üç meselede sözkonusu olan bu üç adabın müstehap
olduğu ve vacip olmadığı icma ile kabul edilmiştir.
Bir kimsenin ayakkabı
bağı ve benzeri bir bağı kopacak olursa iki tekini de çıkarsın, hadiste açık nas ile belirtildiği gibi diğer tek ile onu düzeltip
giyinmedikçe yürümesin.
(5464) "Bize İbn İdris, A'meş'den tahdis etti, o Ebu Rezin'den şöyle dediğini rivayet etti ... " İkinci
rivayette (5465) "Ali b. Mushir’DEN dedi ki:
Bize A'meş, Ebu Rezin'den haber verdi. .. " Müslim'in bütün
nüshalarında bu iki isnad bu şekildedir. Kadı Iyaz Ebu Ali el-Gassani’DEN ikinci rivayette şunları söylediğini
zikretmektedir: Ebu Mesud
ed-Dimeşki dedi ki: Bunu Ebu
Rezin ancak Ebu Salih'den, o Ebu Hureyre'den diye rivayet etmektedir." Nitekim Ebu Mesud da Müslim'den diye
naklettiği kitabında bunu böylece tahric etmiş ve Ali
b. Mushir'in bunu münferiden tek başına bu şekilde
kaydettiğini zikretmiştir. Kadı Iyaz'ın söyledikleri
bunlardır. Ama bu tutarsız bir istidraktir. Çünkü Ebu Rezin birinci rivayette
hadisi Ebu Hureyre’DEN
bizzat dinlediğini "Ebu Hureyre
yanımıza çıktı. .. " sözleri ile açıkça ifade etmiştir. Ebu Rezin'in adı ise Mesud b. Malik b. el-Esedi
el-Kufi idi. Alim bir zattı.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: