SAHİH-İ MÜSLİM

AV

5- EVCİL EŞEKLERİN ETİNİN YENMESİNİN HARAM KILINMASI BABI

4981-22/1- Bize Yahya b. Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik b. Enes'e, İbn Şihab'dan rivayetini okudum. O Muhammed b. Ali'nin iki oğlu Abdullah ve Hasan'dan, ikisi babalarından, o Ali b. Ebu Talib (hepsine selam olsun)’DAN rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hayber günü kadınlarla mut'a (nikahı) yapmayı ve evcil eşeklerin etini (yemeyi) yasakladı.

4982- .. ./2- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe, İbn Numeyr ve Zuheyr b. Harb da tahdis edip dediler ki: Bize Süfyan tahdis etti. (H.) Bize İbn Numeyr de tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Ubeydullah tahdis etti. (H.) Bana Ebu't-Tfıhir ve Harmele de tahdis edip dedi ki: Bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus haber verdi. (H.) Bize İshak ve Abd b. Humeyd de tahdis edip dedi ki: Bize Abdurrezzak haber verdi, bize Ma'mer haber verdi, hepsi Zühri'den bu isnad ile rivayet etti. Yunus'un hadisinde ise: Ehli eşeklerin etlerini yemeyi de (yasakladı) şeklindedir.

Diğer tahric: Kaynaklan daha önce 3417 numaralı hadiste gösterildi.

4983-23/3- Bize Hasan b. Ali el-Hulvani ve Abd b. Humeyd de tahdis etti. İkisi Yakub b. İbrahim b. Sa'd'dan rivayet etti. Bize babam Salih'den tahdis etti, o İbn Şihfıb'dan rivayet ettiğine göre Ebu İdris'in kendisine haber verdiği üzere Ebu Sa'l-ebe: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), ehli merkeblerin etlerini yemeyi haram kıldı dedi.

Diğer tahric: Buhari, 5527;

4984-24/4- Bize Muhammed b. Abdullah b. Numeyr de tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Ubeydullah tahdis etti, bana Nafi' ve Salim, İbn Ömer'den tahdis ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), ehli eşeklerin etlerini yemeyi yasakladı.

Diğer tahric: Buhari, 4215, 4218, 5522

4985-25/5- Bana Harun b. Abdullah da tahdis etti, bize Muhammed b.

Bekr tahdis etti, bize İbn Cureyc haber verdi, bana Nafi' haber verip dedi ki: İbn Ömer dedi ki. (H.) Bize İbn Ebu Ömer de tahdis etti, bize babam ve Ma'n b. İsa, Malik b. Enes'den tahdis etti, o Nafi'den, o İbn Ömer'den şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hayber günü evcil eşeklerin etini yemeyi yasakladı. Halbuki insanların onu yemeğe de ihtiyaçları olmuştu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

4986-26/6- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe de tahdis etti, bize Ali b. Mushir, Şeybani’DEN şöyle dediğini tahdis etti: Abdullah b. Ebu Evfa'ya evcil eşeklerin eti hakkında sordum. O: Hayber günü açlıkla karşı karşıya kaldık. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte idik. Onlara (Hayberlilere) ait şehirden çıkan eşekler ele geçirdik ve onları kestik. Bizim tencerelerimiz kaynamakta iken Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in münadisi: "Kazanları dökün, eşek etlerinden hiçbir şey yemeyin" diye seslendi. Ben (Şeybanı): Onları neden haram etti dedim. O: Biz kendi aramızda konuşup dedik ki: Onları kesin olarak haram etti. Onları onlardan ganimetin beşte biri alınmadığı için haram etti diye konuştu.

Diğer tahric: Buhari, 3155 -muhtasar-, 4220 -buna yakın-; Nesai, 4350; İbn Mace, 3192

4987-27/7- Bize Ebu Kamil Fudayl b. Husayn de tahdis etti, bize Abdulvahid -yani b. Ziyad- tahdis etti, bize Süleyman eş-Şeybanı tahdis edip dedi ki: Abdullah b. Evfa'yı şöyle derken dinledim: Hayber günlerinde açlık ile karşı karşıya kaldık. Hayber (fethi) gününde ise ev cil eşeklere dalıp onları kestik. Tencereler onların etleri ile kaynayınca Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'İn münadisi: Tencereleri dökün ve eşek etlerinden hiçbir şey yemeyin diye seslendi. Bazı kimseler: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bunları yasaklamasının sebebi onların (ganimet gibi) beşte birlerinin alınmayışıdır dedi. Diğer başkaları da: Kesinlikle onları yasakladı dedi.

4988-28/8- Bize Ubeydullah b. Muaz tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Şu'be, Adiy'den -ki o b. Sabit'dir- tahdis edip dedi ki: Ben el-Bera ve Abdullah b. Ebu Evfa'yı şöyle derken dinledim: Bir takım eşekler ele geçirdik ve onları pişirdik. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in münadisi: Tencereleri dökün diye seslendi.

Diğer tahric: Buhari, 4221-4225, 5525, 5526

4989-29/9- Bize İbnu'l- Müsenna ve İbn Beşşar da tahdis edip dediler ki:

Bize Muhammed b. Cafer tahdis etti, bize Şu'be, Ebu İshak’DAN tahdis etti, Bera dedi ki: Hayber günü bazı eşekleri ganimet aldık. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in münadisi: Tencereleri dökünüz diye seslendi,

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

4990-30/10- Bize Ebu Kureyb ve İshak b. İbrahim de tahdis etti. Ebu Kureyb dedi ki: Bize İbn Bişr, Mis'ar'den tahdis etti, o Sabit b. Ubeyd'den şöyle dediğini rivayet etti: el-Bera'yı şöyle derken dinledim: Bize evcil eşeklerin eti yasaklandı.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

4991-31/11- Bize Zuheyr b. Harb da tahdis etti, bize Cerir, Asım’DAN tahdis etti, o Şa'bi'den, o Bera b. Azib'den şöyle dediğini rivayet etti: ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize evcil eşeklerin etlerini çiğ olsun pişmiş olsun atmayı emir buyurdu. Sonra da onu (eşek etini) yemeyi emir buyurmadı.

Bunu bana Ebu Said el-Eşec de tahdis etti, bize Hafs -yani b. GiyasAsım'dan bu isnad ile buna yakın olarak tahdis etti,

Diğer tahric: Buhari, 4226; Nesai, 4349; İbn Mace, 3194

4992-32/12- Bana Ahmed b. Yusuf el-Ezdi de tahdis etti ... İbn Abbas dedi ki: Bilmiyorum Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onu (evcil eşek etini yemeyi) ya insanların yükünü taşıdığından ve böylelikle insanların yükünü taşıyacakların tükenmesini istemediğinden dolayı yasakladı. Yahut: Onu Hayber gününde evcil eşeklerin etini yasakladı (dedi).

Diğer tahric: Buhari, 4227

4993-33/13- Bize Muhammed b. Abbad ve Kuteybe b. Said de tahdis edip dedi ki: ... Seleme b. el-Ekva' dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte Hayber'e çıktık. Sonra Allah onlara Hayber'i fethetmeyi nasip etti. Sonra Hayber'i fethettikleri günü insanlar akşamı edince çok miktarda ateş yaktılar. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) de: "bu ateşler ne oluyor, ne için bunları yakıyorsunuz" buyurdu. Onlar: Et (pişirmek) üzere dediler. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Hangi eti (pişirmek) üzere" buyurdu. Onlar: Evcil eşek etlerini (pişirmek) üzere dediler. Bu sefer Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Onları dökün ve o (çömlek)leri kırın" buyurdu. Bir adam: Ey Allah'ın Rasulü! Yahut dökelim ve (çömlekleri) yıkayalım (olmaz mı) dedi. O: "Yahut onu yapın" buyurdu.

4994- .. ./14- Bize İshak b. İbrahim de tahdis etti, bize Hammad b. Mes'ade ve Safvan b. İsa haber verdi. (H.) Bize Ebu Bekr b. en-Nadr da tahdis etti, bize Ebu Asım en-Nebi tahdis etti, hepsi Yezid b. Ubeyd’DEN bu isnad ile rivayet etti.

4995-34/15- Bize İbn Ebu Ömer de tahdis etti. .. Enes dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Hayber'i fethedince bizler şehirden çıkan bazı eşekleri ele geçirdik. Onların bir kısmını pişirdik. Ama RasUlullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in münadisi: Haberiniz olsun ki Allah ve Rasulü size onları yasaklıyar. Şüphesiz o şeytanın işinden bir pisliktir diye seslendi. Bunun üzerine tencereler içindekilerle birlikte -içindekiler ile kaynamakta iken- döküldÜ.

Diğer tahric: Buhari, 4199, 5528

4996-35/16- Bize Muhammed b. Minhal ed-Darir tahdis etti. .. Enes b. Malik dedi ki: Hayber gününde birisi gelerek: Ey Allah'ın Rasulü! Eşekler yenildi (tüketildi) dedi. Sonra bir başka kişi daha geldi: Ey Allah'ın Rasulü! Eşekler yok edildi deyince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Ebu Talha'ya verdiği emir üzerine: Şüphesiz aziz ve celil Allah ve onun Rasulü size eşek etlerini yasaklıyar. Çünkü o bir rics (pislik)'tir yahut bir necasettir dedi.

(Enes) dedi ki: Bunun üzerine tencereler baş aşağı çevrilip döküldü.

AÇIKLAMA: (4981) "RasUlullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), Hayber günü kadınlarla mut'a nikahını ve evcil eşeklerin etini yasakladı." Evciller anlamındaki "el-insiyye" nun harfi sakin baştaki hemze kesreli de fethalı da (ensiyye şeklinde) okunabilir. Bunlar iki meşhur söyleyiş olup açıklamaları daha önce geçti. Mut'a nikahının hükmü de ona dair hadislerin şerhi de daha önce Nikah Kitabı'nda geçti.

Evcil merkeplere gelince, rivayetlerin bir çoğunda Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in etlerini yemeyi Hayber günü yasakladığı belirtilmektedir. Bir rivayette (4983) "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), evcil eşeklerin etlerini haram kıldı" daha başka rivayetlerde (4986 vb.) ise Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), tencerelerin (içindeki etlerle) kaynadıklarını görmüş ve dökülmelerini emir buyurmuş, onların etlerinden bir şey yemeyin demiştir. Bir rivayette (4990) "Evcil eşeklerin etleri bize yasak edildi" bir diğer rivayette (4993) Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Onları dökün ve (çömlekleri) kırın" buyurunca bir adam: Ey Allah'ın Rasulü! Yahut içindekileri döksek ve onları (kazanları) yıkasak (olmaz mı) deyince Allah Rasulü: Yahut böyle yapın buyurdu. Bir başka rivayette (4995) "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in münadisi: Şunu bilin ki Allah ve Rasulü size onu (yemeyi) yasaklıyar. Çünkü o şeytanın işinden bir pisliktir diye nida etti." Başka bir rivayette (4996) "Her ikisi size (ehli) eşeklerin etlerini yasaklıyor. Çünkü o bir pislik yahut bir necasettir diye nida etti. Bunun üzerine tencereler içindekilerle birlikte döküldü" denilmektedir.

İlim adamları bu mesele hakkında ihtilaf etmişlerdir. Ashab, tabiin ve onlardan sonra gelenlerin büyük çoğunluğu bu açık ve sahih hadisler sebebi ile ehli eşek etlerinin haram olduğunu söylemişlerdir. İbn Abbas ise haram değildir demiştir. Malik’DEN de üç rivayet nakledilmiştir. Bunların en meşhuru eşek etinin ileri derecede tenzihen mekruh olduğu rivayetidir. İkincisi haram, üçüncüsü mübahtır. Doğru olanı ise açık hadisler sebebi ile büyük çoğunluğun söylediği gibi haram olduğudur.

Ebu Davud'un Süneni'nde zikredilen Galib b. Ebcer'den şöyle dediği şeklindeki hadise gelince: Açlık ile karşı karşıya kaldık. Benim malım da aile halkıma yedirecek eşekten başka bir şeyim kalmamıştı. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ise daha önce evcil eşek etlerini haram kılmıştı. Bunun üzerine Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanına gittim ve: Ey Allah'ın Rasulü! Biz kıtlık ile karşı karşıya bulunuyoruz. Malımda da aile halkıma semiz ehli eşeklerden başka yedirecek bir şeyim yok. Sen de ehli eşek etlerini haram kıldın dedim. O: "O halde aile halkına semiz eşeklerinden yedir. Ben onları kasabanın pisliklerinden yedikleri için haram kılmıştım" buyurdu. Bu hadis muzdarip ve oldukça ileri derecede ihtilaflı bir hadistir. Eğer sahih olsa dahi zaruret halinde etlerinden yemek hakkında yorumlanır. Allah en iyi bilendir.

(4986) "Tencereleri dökün diye seslendi." Kadı Iyaz dedi ki: Bunu vası! elifi ve fe harfi fethalı olarak "kefee" fiilinden bir mı olarak zaptettik. Manası ise kalb etmek, tersyüz etmektir. Bununla birlikte elifin kat elifi olup fe harfi kesreli "ekfee"den mübai bir fiil olarak okunması da doğrudur. Her ikisi de dil bilginlerinin bir çoğuna göre aynı anlamda iki söyleyiştir. Halil, Kisai, İbnu's-Sikkit, İbn Kuteybe ve başkaları bunlar arasındadır. Asmai dedi ki: Bunun için "kefee" denilir ama "başta" elif ile "ekfee" denilmez.

(4993) "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in evcil eşeklerin etlerinin piştiği tencereler hakkında: "onları dökün ve (kapları) kırın" buyurması üzerine bir adam: Yahut da onları dökelim ve (kapları) yıkasak (olmaz mı) deyince Allah Rasulü yahut böyle yapın buyurdu." Bu eşek etinin necis ve haram olduğu hususunda gayet açıktır. Bunu diğer rivayette: (4995) "o bir ricı (pislik)tir" ve (4996) "bir ricı yahut bir necasettir" demesi de desteklemektedir.

Hadisten necasetin isabet ettiği şeyi yıkamanın vacip olduğu ve necis olmuş bir kabın bir defa yıkanması ile temiz olacağı, eğer bu köpek, domuz ve ikisinden birisinin yavrusu dışındaki şeylerle necis olmuşsa yedi defa yıkanmasına ihtiyaç olmadığı hükmü anlaşılmaktadır. Bizim mezhebimizin de cumhurun görüşü de budur. Ahmed'e göre ise ondan gelen iki rivayetin daha meşhur olanına göre hepsinde yedi defa yıkamak icabeder.

Hadiste delil olan yere gelince, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yıkama emrini mutlak olarak vermiştir. Bu da bir defa yapılırsa yerine getirilmiş olur. Şayet fazlası gerekseydi onu da mutlaka açıklardı. Çünkü muhataplar arasında henüz yeni Müslüman olmuş kimseler ile yıkama emrinden ancak mutlak olarak kullanılması halinde muktezasını anlayan ve başkasını anlamayan onun durumunda kimseler de vardı. Muktezası ise bir defa yıkanmasıdır.

Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ilkin kabı kırmayı emretmesine gelince, bu emir vahiy ile de içtihad ile de verilmiş sonra da nesh edilmiş ve sadece yıkanması muayyen hüküm olarak kalmış olabilir. Bugün bu gibi kapları kırmak caiz değildir, çünkü bu bir malı telef etmektir.

Ayrıca hadiste, mıcis kabı yıkamak halinde kullanılmasında bir sakınca bulunmadığına da delil vardır. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

6- AT ETLERİNİN YENİLMESİ HAKKINDA BİR BAB