SAHİH-İ MÜSLİM

CİHAD VE SİYER

4/6- SÖZÜNDE DURMAMANIN HARAM OLDUĞU BABI

4504-9/1- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Muhammed b. Bişr ve Ebu Üsame tahdis etti. (H.) Bana Zuheyr b. Harb ve Ubeydullah b. Said -yani Ebu Kudame es-Serahsi- tahdis edip (Ebu Üsame ile), dedi ki: Bize Yahya -ki o el-Kattan'dır- tahdis etti, hepsi Ubeydullah'dan rivayet etti. (H.) Bize Muhammed b. Abdullah b. Numeyr -lafız ona ait olmak üzere- de tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Ubeydullah, Nafi’DEN tahdis etti, o İbn Ömer'den şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Allah kıyamet gününde ilkleri ve sonrakileri bir araya getirip toplayacağı zaman, sözünde durmayan herkes için bir sancak yükseltilecek ve: İşte bu filan oğlu filanın sözünde durmayışının alametidir, denilecek" buyurdu.

Diğer tahric: Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Muhammed b. Abdullah b. Numeyr'in rivayetlerini Müslim yalnız başma rivayet etmiştir; Zuheyr b. Harb'in rivayetini Buhari, 6177 -muhtasar-

4505- .. ./2- Bize Ebu Rabi' el-Ateki tahdis etti, bize Hammad tahdis etti, bize Eyyub tahdis etti. (H.) Bize Abdullah b. Abdurrahman ed-Darimi de tahdis etti, bize Affan tahdis etti, bize Sahr b. Cuveyriye tahdis etti, her ikisi Nafi'den, o İbn Ömer'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den bu hadisi rivayet etti.

Diğer tahric: Tirmizi, 1581

4506-10/3- Bize Yahya b. Eyyub da tahdis etti, bize Kuteybe ve İbn Hucr, İsmail b. Cafer'den tahdis etti, o Abdullah b. Dinar'dan rivayet ettiğine göre Abdullah b. Ömer'i şöyle derken dinlemiştir: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Şüphesiz sözünde durmayana Allah kıyamet gününde bir sancak dikecek ve: Haberiniz olsun bu filanın sözünde durmayışının alametidir" denilecektir.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

4507-11/4- Bana Harmele b. Yahya tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn ŞihSb'dan haber verdi, o Abdullah'ın oğulları Hamza ve Salim'den rivayet ettiğine göre Abdullah b. Ömer, dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i: "Sözünde durmayan her bir kişi için kıyamet gününde bir sancak olacaktır" buyururken dinledim.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

4508-12/5- Bize Muhammed b. el-Müsenna ve İbn Beşşar da tahdis edip, dedi ki: Bize İbn Ebu Adiyy tahdis etti. (H.) Bana Bişr b. Halid de tahdis etti, bize Muhammed -yani b. Cafer- haber verdi, ikisi Şu'be'den o Süleyman'dan, o Ebu Vai!'den, o Abdullah'tan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Kıyamet gününde sözünde durmayan her bir kişi için bir sancak bulunacak ve: Bu filanın sözünde durmayışı{nın alameti)dir denilecektir." buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 3186, 3187; İbn Mace, 2872

4509- .. ./6- Bunu bize İshak b. İbrahim de tahdis etti, bize Nadr b. Şumeyl haber verdi. (H.) Bana Ubeydullah b. Said de tahdis etti, bize Abdurrahman tahdis etti, hepsi Şu'be'den bu isnad ile rivayet etti. Ama Abdurrahman'ın hadisi rivayetinde: "Bu filanın sözünde durmayışıdır denilecektir" ibaresi bulunmamaktadır.

4510-13/7- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe de tahdis etti, bize Yahya b. Adem, Yezid b. Abdulaziz'den tahdis etti, o A'meş'den, o Şakik'den, o Abdullah'tan şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sözünde durmayan her bir kimse için kıyamet gününde kendisi ile tanınacağı bir sancağı bulunacak ve: Bu filanın sözünde durmayışı(nın alameti)dir denilecektir" buyurdu.

4511-14/8- Bize Muhammed b. el-Müsenna ve Ubeydullah b. Said tahdis edip, dedi ki: Bize Abdurrahman b. Mehdi, Şu'be'den tahdis etti, o Sabit'den, o Enes’DEN şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sözünde durmayan her bir kişinin kıyamet gününde kendisi ile tanınacağı bir sancağı olacaktır" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 3186, 3187

4512-15/9- Bize Muhammed b. el-Müsenna ve Ubeydullah b. Said tahdis edip, dedi ki: Bize Abdurrahman tahdis etti, Şu'be, Huleyd’DEN tahdis etti, o Ebu Nadra'dan, o Ebu Said'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den: "Sözünde durmayan her bir kişi için kıyamet gününde arkasında bir sancak dikilecektir" buyurduğunu rivayet etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

4513-16/10- Bize Zuheyr b. Harb tahdis etti, bize Abdussamed b.

Abdulvaris tahdis etti, bize el-Müstemir b. el-Reyyan tahdis etti, bize Ebu Nadra, Ebu Said'den şöyle dediğini tahdis etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Kıyamet gününde sözünde durmayan her bir kimse için sözünde durmadığı miktar kadar kendisi için yükseltilecek bir sancağı bulunacaktır. Dikkat edin! Kamu emirinin sözünde durmayışından daha büyük bir gadr de yoktur" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (4504) "Kıyamet gününde sözünde durmayan her bir kimse için bir sancak dikilecektir ... " bir rivayette (4511) "Kendisi ile tanınacağı" kaydı ile birlikte bir diğer rivayette (4512) "sözünde durmayan her bir kimsenin kıyamet gününde arkasında bir sancağı bulunacaktır" bir diğer rivayette (4513) "sözünde durmayan her bir kimse için kıyamet gününde sözünde durmadığı kadarı ile kendisi için yükseltilecek bir sancağı bulunacaktır. .. " buyurmaktadır.

Dil bilginleri der ki: Liva (sancak) büyük bayrak demektir. Bunu ancak savaş ordusunun kumandam yahut da ordunun yapacağı çağrı görevlisi taşır. Diğer insanlar da ona uyar.

İlim adamları der ki: Sözünde durmayan her bir kişinin bir sancağının olması demek onun insanlar arasında kendisi ile şöhret kazanıp tanınacağı bir alametinin bulunması demektir. Çünkü sancağın konusu başkanın bulunduğu yerin alameti olarak bunu yaygınlaştırmaktır. Araplar bu yolla teşhir etmek maksadı ile sözünde durmayan kimsenin bu durmayışı sebebi ile kalabalık pazarlarda sancaklar dikerlerdi.

Sözünde durmayan (el-gadir) ise bir husus ile ilgili söz verip sözünün gereğini yerine getirmeyen kimsedir.

Bu hadisler sözünde durmayışının pek büyük bir haram olduğu beyan edilmektedir. Özellikle de kamu üzerinde yetkili görev sahibi kimseler için bu böyledir. Çünkü onun sözünde durmayıp gaddarlık etmesinin zararı kendisinin sınırlarını aşarak pek çok kimseye ulaşır. Böyle bir kimsenin sözünde durma gücü dolayısı ile sözünde durmama gibi bir zorunluluğu da yoktur diye de açıklanmıştır. Nitekim Müslim'in Sahihi'nde hükümdarın yalan söylemesinin büyüklüğü ile ilgili hadis de buna benzemektedir. Meşhur olan da bu hadisin sözünde durmayan (görevini kötüye kullanan) gaddar imamın yerilmesi hakkında zikredildiğidir.

Kadı Iyaz iki ihtimali sözkonusu etmektedir: Biri bu ihtimaldir. Bu da imamın yönettiği kimselere kafirlere ve başkalarına verdiği ahit ve sözlerini bozması yahut da yönettiği kimselerin faydası için üstlendiği gereklerini yerine getirmeyi ve bu yükümlülüğü gerektiği gibi korumayı taahhüt ettiği emanete hainliğidir. Onlara hainlik edip, onlara şefkatli davranmayıp, yumuşak davranmayı bırakacak olursa sözünün gereğini yerine getirmemiş olur.

İkinci ihtimal ise bununla yönetilenlerin imama verdikleri sözde dur mayışlarının yasaklandığının kastedilmiş olmasıdır. Bu sebeple onlar ona karşı itaatsizlik etmemeli ve sonuç olarak fime doğuracağından korkulan herhangi bir işe kalkışmamalıdırlar. Doğrusu ise birincisidir. En iyi bilen Allah'tır.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

5/7- SAVAŞTA ALDATMANIN CAİZ OLDUĞU BABI