SAHİH-İ MÜSLİM

CİHAD VE SİYER

3/5- KOLAYLIĞIN EMROLUNUP, NEFRET ETTİRİP UZAKLAŞTIRMANIN TERK EDİLMESİ HAKKINDA BİR BAB

4500-6/1- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe ve Ebu Kureyb -ki lafız Ebu Sekr'e ait olmak üzere- tahdis edip, dediler ki: Bize Ebu Üsame, Yezid b. Abdullah'tan tahdis etti, o Ebu Bürde'den, o Ebu Musa'dan şöyle dediğini rivayet etti: ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ashabından birisini herhangi bir emri (işi) için gönderecek olursa: "Müjdeleyin, nefret ettirmeyin. KolayICIştırın, zorlaştırmayın" buyururdu.

Diğer tahric: Ebu Davud, 4835

4501 -7/2- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Veki', Şu'be’DEN tahdis etti, o Said b. Ebu Burde'den, o babasından, o dedesinden rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisini ve Muaz'ı yemene gönderdi ve: "Kolaylaştırın, zorlaştırmayın. Müjdeleyin, nefret ettirmeyin. Birbirinize itaat edin (uyumlu olun) ve ihtilaf etmeyin" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 4343, 4344, 4345 -uzunca-, 3038, 6164 -uzunca-, 7174 -uzunca-; Müsim, 5182,5183,5184 -uzunca-; Ebu Davud 4356; Nesai, 5611; İbn Mace, 3391

4502- ... /3- Bize Muhammed b. Abbad da tahdis etti, bize Süfyan, Amr'dan tahdis etti. (H.) Bize İshak b. İbrahim ve İbn Ebu Halef de Zekeriyya b. Adiy'den tahdis etti, bize UbeyduIlah, Zeyd b. Ebu Uneyse'den haber verdi. (Amr ile birlikte) ikisi Said b. Ebu Burde'den, o babasından, o dedesinden, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den Şu'be'nin hadisine yakın olarak rivayet etti ama Zeyd b. Ebu Uneyse'nin hadisi rivayetinde:- "Birbirinize itaat edin ve ihtilaf etmeyin" ibaresi bulunmamaktadır.

4503-8/4" Bize Ubeydullah b, Muaz el-Anberi tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Şu'be, Ebu't-Teyyah'dan tahdis etti, o Enes'den rivayet etti. (H,) Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe de tahdis etti, bize Ubeydullah b. Said tahdis etti. (H,) Bize Muhammed b. el-Velid de tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis etti. İkisi Şu'be'den, o Ebu't-Teyyah'dan şöyle dediğini rivayet etti. Enes b. Malik'i şöyle derken dinledim: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kolaylaştırın, zorlaştırmayın, Rahatlattırın, nefret ettirmeyin" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 96, 6125

AÇIKLAMA: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Müjdeleyin, nefret ettirmeyin. Kolaylaştırın, zorlaştırmayın" buyurmaktadır. Diğer hadiste Muaz ile Ebu Musa el-Eşari (r.a.): "Kolaylaştırın, zorlaştırmayın. Müjdeleyin, nefret ettirmeyin. Birbirinize itaat edin ihtilaf etmeyin" buyurduğu, Enes (radıyallahu anh)'ın rivayet ettiği hadiste "kolaylaştırın, zorlaştırmayın, rahatlatın nefret ettirmeyin" buyurduğu zikredilmektedir.

Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu lafızlarda bir şeyi zıttı ile birlikte zikretmesinin sebebi bir kimsenin bunların her birini ayrı bir vakitte yapabilmesi dolayısıyladır. Eğer sadece kolaylaştırın demiş olsaydı bu bir ya da bir kaç defa kolaylık gösteren ve pek çok halde zorluk gösteren hakkında doğru olarak kabul edilebilirdi. Eğer sadece zorlaştırmayın demiş olsaydı bütün durumlarda ve bütün yönleri ile zorlaştırmak reddedilmiş olacaktı. İstenen ise zaten budur, İşte kolaylaştırın, nefret ettirmeyin. Birbirinize itaat edin, ihtilaf etmeyin buyrukları da bu şekilde açıklanır. Çünkü her ikisi de bir zaman birbirlerine itaat edebilir, bir başka vakitte anlaşmazlığa düşebilirler. Bir hususta biri diğerine itaat edebilir, bir diğer hususta ihtilaf edebilirler.

Bu hadis-i şerif yüce Allah'ın lütfu, sevabının büyüklüğü, bağışlarının çokluğu, rahmetinin genişliğini dile getirip müjdelemek emredilmekte, korKutmayı türlü vaidleri müjdelemeyi katmaksızın tek başlarına sözkonusu etmek sureti ile nefret ettirip uzaklaşhrmak nehyedilmekte yasaklanmaktadır.

Bu hadis-i şeriften henüz yeni müslüman olmuş kimseleri ısındırmak, onlara işi zorlaştırmayı terk etmek hükmü anlaşılmaktadır. Aynı şekilde büluğa yaklaşan küçük çocuklar ile henüz yeni baliğ olmuş ve masiyetlerden tevbe etmiş kimselere hep bu şekilde yumuşak ve taltif ile muamele edilir. Azar azar çeşitli itaatlerin içerisine tedrici bir şekilde sokulmaya çalışırlar. Esasen İslam'ın teklif ettiği emirler de tedrici bir şekilde gelmiştir. İtaate giren yahut girmek isteyen kimseye ne zaman kolaylık sağlanırsa itaat de onun için kolaylaşır. Çoğunlukla da böyle bir kimse sonunda itaatini artırır durur. Ama aynı kişiye zorluk çkartılacak olursa itaatin içerisine girmesi hemen hemen mümkün olmaz. Girse dahi sürdürmemesi yahut da onun tadını almaması ihtimali yüksektir.

Yine bu hadisten yöneticilerin, amirlerin, yumuşak davranmaları ve bir yöneticilikte ve benzeri hususlarda ortaklaşa hareket etmek durumunda olmaları birbirleri ile ittifak etmek hükmü de anlaşılmaktadır. Bu da önemli hususlardan birisidir. Çünkü pek çok maslahat ve faydalı işler ancak ittifak ile tamamlanır. Ne zaman ayrılık sözkonusu olursa o masIahat gerçekleştirilemez.

Ayrıca bu hadisten imamın yöneticilere Muaz ve Ebu Musa gibi faziletli ve salih kimseler olsalar dahi tavsiyede bulunmasının gereği de anlaşılmaktadır. Çünkü hatırlatmak hiç şüphesiz müminlere fayda sağlar.

(4502) "Bize Muhammed b. Abbad tahdis etti ... Said b. Ebu Burde'den" Bu Darakutni'nin şu sözleri ile istidrakte bulunduğu hadislerden birisidir: İbn Abbad'ın Süfyan'dan, onun Amr b. Said'den rivayetine kimse mutabaatta bulunmamışhr. Hadis, Süfyan'dan, o Mis'ardan, o Said'den diye rivayet edilmiş olmakla birlikte bu da sabit değildir. Buhari de bu hadisi Süfyan yolu ile tahric etmemiştir. Darakutni'nin açıklamaları bunlardır. Bununla birlikte Müslim'in bu yaptığı reddolunamaz. Çünkü İbn Abbad sika bir ravidir ve bu hadisi Süfyan'dan, o Amr'dan, o Said'den rivayetini de kesin bir dille ifade etmiştir. Bu rivayet sabit olmasa dahi bunun Müslim'e zararı yoktur. Çünkü metin çeşitli yollardan sabit olmuştur.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

4/6- SÖZÜNDE DURMAMANIN HARAM OLDUĞU BABI