SAHİH-İ MÜSLİM |
VASİYET |
باب ما
يلحق الإنسان
من الثواب بعد
وفاته
3/4- VEFATTAN SONRA
İNSANA ULAŞAN SEVAP BABI
14 - (1631) حدثنا
يحيى بن أيوب
وقتيبة (يعني
ابن سعيد) وابن
حجر. قالوا:
حدثنا
إسماعيل (هو
ابن جعفر) عن العلاء،
عن أبيه، عن
أبي هريرة؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال (إذا
مات الإنسان
انقطع عنه عمله
إلا من ثلاثة:
إلا من صدقة
جارية. أو علم
ينتفع به. أو
ولد صالح يدعو
له(.
4199-14/1- Bize Yahya b.
Eyyub ve Kuteybe -yani b. Said- ile İbn Hucr tahdis edip, dediler ki: Bize
İsmail -ki o b. Cafer'dir- el-Ala’DAN haber verdi, o babasından, o Ebu
Hureyre’DEN rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu: "İnsan öldümü cariye bir sadaka kendisi ile yararlanılan
bir ilim yahut kendisine dua edecek salih bir evlattan ibaret üç husus dışında
onun am eli de ondan kesilir. "
Diğer tahric: Tirmizi,
1376; Nesai, 3653
AÇIKLAMA: "İnsan
öldükten sonra ... ameli kesilir." İlim adamları der ki: Hadisin anlamı
şudur: Bir kimsenin ölümü ile ameli de artık kesilir (sona erer) ve onun
yeniden sevap kazanması da sözkonusu olmaz. Bundan sözü geçen bu üç husus
müstesnadır. Çünkü bunların gerçekleşmesine o sebep olmuştur. Zira çocuk onun
kazancının bir bölümüdür. Başkasına öğrettiği ilim yahut eser . telif etmek
gibi geriye bıraktığı ilim de böyledir. Sadaka-i cariye, dediğimiz vakıf da
aynıdır. Hadisten salih evlat ümidi ile evlenmenin fazileti de anlaşılmaktadır.
İnsanların bu husustaki durumlarının farklı olduğuna dair açıklamalar daha önce
geçmiş olup, biz bunu nikah kitabında açıklamış bulunuyoruz. Yine bu hadis-i
şerifte esasen vakfın sahih olduğuna, sevabının da büyük olduğuna delil vardır.
İlmin fazileti ve çokça ilim elde etmeye teşvik, ilmi öğretmek, eser tasnif
etmek ve gerekli açıklamaları yapmak sureti ile onu miras bırakmak da teşvik
edilmektedir. Ayrıca ilimler arasında daha yararlı olanı tercih etmesi
gerektiğine de işaret vardır. Yine hadis-i şeriften anlaşıldığına göre yapılan
duanın sevabı ölüye ulaşır. Sadaka da aynı şekilde ona varır. Bu ikisi üzerinde
icma vardır. Daha önce geçtiği gibi borcun ödenmesi de böyledir. Hacc ise Şafii
ve ona muvafakat edenlere göre ölü için yapılabilir. Bu da eğer farz bir hacc
ise borcun ödenmesi kapsamı içerisindedir. Şayet nafile olup kendisi adına hacc
edilmesini vasiyet etmişse bu da vasiyet kabilindendir. Eğer oruç borcu olup
ölmüşse sahih olan velisinin onun adına oruç tutacağıdır. Bu mesele daha önce
Oruç Kitabı'nda geçmiş bulunmaktadır.
Kur'an okuyup sevabını
ölüye bağışlamaya, onun adına namaz kılmaya ve benzeri amellere gelince Şafii
ve cumhurun kanaatine göre bunların sevabı ölüye ulaşmaz. Bunun hakkında da
görüş ayrılığı vardır. Buna dair açıklamalar daha önce bu şerhin baş
taraflarında Müslim Sahihi'nin Mukaddimesi şerh edilirken geçmiş bulunmaktadır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: