|
SAHİH-İ MÜSLİM |
HİBE |
3/4- VEFATTAN SONRA
İNSANA ULAŞAN SEVAP BABI
4199-14/1- Bize Yahya b. Eyyub ve Kuteybe -yani b. Said- ile İbn Hucr tahdis
edip, dediler ki: Bize İsmail -ki o b. Cafer'dir- el-Ala’DAN
haber verdi, o babasından, o Ebu Hureyre’DEN
rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "İnsan öldümü cariye bir sadaka kendisi ile yararlanılan bir ilim
yahut kendisine dua edecek salih bir evlattan ibaret
üç husus dışında onun am eli de ondan kesilir. "
Diğer tahric: Tirmizi, 1376; Nesai, 3653
AÇIKLAMA: "İnsan
öldükten sonra ... ameli kesilir." İlim adamları der ki: Hadisin anlamı
şudur: Bir kimsenin ölümü ile ameli de artık kesilir (sona erer) ve onun
yeniden sevap kazanması da sözkonusu olmaz. Bundan
sözü geçen bu üç husus müstesnadır. Çünkü bunların gerçekleşmesine o sebep
olmuştur. Zira çocuk onun kazancının bir bölümüdür. Başkasına öğrettiği ilim
yahut eser . telif etmek gibi geriye bıraktığı ilim de böyledir. Sadaka-i
cariye, dediğimiz vakıf da aynıdır. Hadisten salih
evlat ümidi ile evlenmenin fazileti de anlaşılmaktadır. İnsanların bu husustaki
durumlarının farklı olduğuna dair açıklamalar daha önce geçmiş olup, biz bunu
nikah kitabında açıklamış bulunuyoruz. Yine bu hadis-i şerifte esasen vakfın
sahih olduğuna, sevabının da büyük olduğuna delil vardır. İlmin fazileti ve
çokça ilim elde etmeye teşvik, ilmi öğretmek, eser tasnif etmek ve gerekli
açıklamaları yapmak sureti ile onu miras bırakmak da teşvik edilmektedir.
Ayrıca ilimler arasında daha yararlı olanı tercih etmesi gerektiğine de işaret
vardır. Yine hadis-i şeriften anlaşıldığına göre yapılan duanın sevabı ölüye
ulaşır. Sadaka da aynı şekilde ona varır. Bu ikisi üzerinde icma
vardır. Daha önce geçtiği gibi borcun ödenmesi de böyledir. Hacc
ise Şafii ve ona muvafakat edenlere göre ölü için yapılabilir. Bu da eğer farz
bir hacc ise borcun ödenmesi kapsamı içerisindedir.
Şayet nafile olup kendisi adına hacc edilmesini
vasiyet etmişse bu da vasiyet kabilindendir. Eğer oruç borcu olup ölmüşse sahih
olan velisinin onun adına oruç tutacağıdır. Bu mesele daha önce Oruç Kitabı'nda
geçmiş bulunmaktadır.
Kur'an okuyup sevabını ölüye bağışlamaya, onun adına namaz kılmaya
ve benzeri amellere gelince Şafii ve cumhurun kanaatine göre bunların sevabı ölüye
ulaşmaz. Bunun hakkında da görüş ayrılığı vardır. Buna dair açıklamalar daha
önce bu şerhin baş taraflarında Müslim Sahihi'nin Mukaddimesi şerh edilirken
geçmiş bulunmaktadır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: