|
SAHİH-İ MÜSLİM |
BUYU’ |
12 - باب
من يخدع في البيع.
12- ALIŞVERİŞTE
ALDATILAN KİMSE BABI
48 - (1533) حدثنا
يحيى بن يحيى
ويحيى بن ايوب
قتيبة وابن حجر
(قال يحيى بن
يحيى: أخبرنا.
وقال الآخرون:
حدثنا
إسماعيل بن
جعفر) عن
عبدالله بن
دينار؛ أنه
سمع ابن عمر
يقول:
ذكر
رجل لرسول
الله صلى الله
عليه وسلم أنه
يخدع في
البيوع. فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (من
بايعت فقل: لا
خلابة).
فكان
إذا بايع
يقول: لا
خلابة.
3838-48/1- Bize Yahya b.
Yahya, Yahya b. Eyyub, Kuteybe ve İbn Hucr tahdis etti. Yahya b. Yahya, bize
İsmail b. Cafer, Abdullah b. Dinar'dan haber verdi derken diğerleri tahdis etti
dedi. O İbn Ömer'i şöyle derken dinlemiştir: Bir adam Rasulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)'e alışverişte kandırıldığından söz etti. Bunun üzerine Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kiminle alışveriş yaparsan (La hilabete:)
kandırmaca yok, de" buyurdu. Bu sebeple o da alışveriş yaptı mı ("la
hilabete" diyecek yerde) la hiyabete derdi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: "Bir
adam Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e ... la hıyabete derdi."
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "la hiyabete: kandırmaca yok
de" buyruğu kesreli hı, şeddesiz lam ve be harfi iledir. Hadisin
sonundaki: O da alışveriş yaptığı zaman "la hıyabete derdi" ifadesi
ise lam yerine ye iledir. Bütün nüshalarda bu şekildedir. Kadı lyaz dedi ki:
Bazıları bunu nun harfi ile: La hıyanete: hainlik etmek yok" diye rivayet
etmişlerdir. Ama bu bir tashiftir. Fakat Müslim'den başka bazı rivayetlerde bu
lafız zel harfi ile "hizabete" diye kaydedilmiş olmakla birlikte
doğrusu birincisidir. Çünkü bu zatın dilinde bir parça kekemelik vardı. O
(hilabe lafzını) böyle telaffuz eder ve "hilabe" diyemezdi.
La hilabete ise aldatma
yok demektir. Yani senin beni aldatman sana helal değildir, benim de seni
aldatmamam gerekir.
Burada adı geçen kişi
Habban b. Munkiz b. Amr el-Ensari'dir. Habban'ın diğer oğulları olan Yahya ve
Vasi'in babasıdır. Uhud'da bulunmuştur.
Hayır, bu kişi onun
babası Munkiz b. Amr'dır da denilmiştir. 130 yaşına kadar yaşamıştır. Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte katıldığı gazalardan birisinde bir
kalenin muhasarası esnasında isabet eden bir taş ile başı yaralanmış ve kafa
tası beynine kadar çatlamıştı. Bundan dolayı da dili ve aklı nisbeten
değişikliğe uğramıştı. Fakat temyiz edebilme gücünü kaybetmemişti.
Darakutni'nin belirttiğine göre gözleri de görmüyordu. Pek sabit olmayan bir
rivayette belirtildiği üzere Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine
bununla birlikte alışveriş yaptığı her bir mal için üç günlük söz muhayyerliği
süresi tanımıştı.
ilim adamları bu hadis
hakkında ihtilaf etmişler. Bazıları bunu özellikle ona ait olarak kabul etmiş
ve alışveriş yapan taraflar arasında karşılıklı aldanışın vazgeçilemez olduğunu
ve az ya da çok olsun bundan dolayı aldananın lehine muhayyerliğin sözkonusu
olmayacağını söylemişlerdir.
Şafii ve Ebu Hanife ile başkalarının
kanaati budur. Aynı zamanda Malik’DEN gelen iki rivayetin daha sahih olanı da
böyledir. Maliki mezhebinin Bağdat'lı alimleri ise bu hadis dolayısı ile
aldanan kimse için muhayyerlik vardır. Şu kadar var ki aldanış miktarın'ın
değerin üçte birine ulaşması gerekir. Eğer üçte birinden daha az ise
muhayyerlik yoktur. Fakat doğru olan birincisidir. Çünkü Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in bu sahabenin lehine muhayyerliği sabit kabul ettiği sabit
değildir. Ona sadece: Aldatmaca yok de buyurmuştur. Bu ise onun muhayyerlik
hakkının sabit olmasını gerektirmemektedir. Diğer taraftan eğer sabit olsa
yahut onun lehine muhayyerliğin sabit olduğu tespit edilse yine de bu genelliği
sözkonusu olmayan belirli bir mesele olur. Bu meselenin hükmü onu aşarak başkasına
-ancak bir delil ilegeçebilir. Allah en iyi bilendir.
(1533) - حدثنا
أبي بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا وكيع.
حدثنا سفيان.
ح وحدثنا محمد
بن المثنى.
حدثنا محمد بن
جعفر. حدثنا
شعبة. كلاهما
عن عبدالله بن
دينار، بهذا
الإسناد،
مثله. وليس في
حديثهما: فكان
إذا بايع
يقول: لا
خيابة.
3839- .. ./2- Bize Ebu
Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Veki' tahdis etti, bize Süfyan tahdis etti,
(H.) Bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis
etti, bize Şu'be tahdis etti, (Süfyan ile) ikisi Abdullah b. Dinar'dan bu isnad
ile aynısını rivayet etti. Fakat ikisinin hadisi rivayetlerinde: "Bu
sebeple alışveriş yaptığı zaman aldatmaca yok derdi" ibaresi
bulunmamaktadır.
Diğer tahric: Ebu Bekr
b. Ebu Şeybe'nin hadisini Buhari, 2407; Muhammed b. el-Müsenna'nın hadisini
yalnız Müslim rivayet etmiştir; Buhari, 2194;
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
13-
OLGUNLAŞTIKLARI GÖRÜLMEDEN ÖNCE KOPARMA ŞARTI KOŞMAKSIZIN MEYVELERİ SATMANIN
YASAK OLDUĞU BABI