SAHİH-İ MÜSLİM

BUYU’

12- ALIŞVERİŞTE ALDATILAN KİMSE BABI

3838-48/1- Bize Yahya b. Yahya, Yahya b. Eyyub, Kuteybe ve İbn Hucr tahdis etti. Yahya b. Yahya, bize İsmail b. Cafer, Abdullah b. Dinar'dan haber verdi derken diğerleri tahdis etti dedi. O İbn Ömer'i şöyle derken dinlemiştir: Bir adam Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e alışverişte kandırıldığından söz etti. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kiminle alışveriş yaparsan (La hilabete:) kandırmaca yok, de" buyurdu. Bu sebeple o da alışveriş yaptı mı ("la hilabete" diyecek yerde) la hiyabete derdi.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

AÇIKLAMA: "Bir adam Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e ... la hıyabete derdi." Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "la hiyabete: kandırmaca yok de" buyruğu kesreli hı, şeddesiz lam ve be harfi iledir. Hadisin sonundaki: O da alışveriş yaptığı zaman "la hıyabete derdi" ifadesi ise lam yerine ye iledir. Bütün nüshalarda bu şekildedir. Kadı lyaz dedi ki: Bazıları bunu nun harfi ile: La hıyanete: hainlik etmek yok" diye rivayet etmişlerdir. Ama bu bir tashiftir. Fakat Müslim'den başka bazı rivayetlerde bu lafız zel harfi ile "hizabete" diye kaydedilmiş olmakla birlikte doğrusu birincisidir. Çünkü bu zatın dilinde bir parça kekemelik vardı. O (hilabe lafzını) böyle telaffuz eder ve "hilabe" diyemezdi.

La hilabete ise aldatma yok demektir. Yani senin beni aldatman sana helal değildir, benim de seni aldatmamam gerekir.

Burada adı geçen kişi Habban b. Munkiz b. Amr el-Ensari'dir. Habban'ın diğer oğulları olan Yahya ve Vasi'in babasıdır. Uhud'da bulunmuştur.

Hayır, bu kişi onun babası Munkiz b. Amr'dır da denilmiştir. 130 yaşına kadar yaşamıştır. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte katıldığı gazalardan birisinde bir kalenin muhasarası esnasında isabet eden bir taş ile başı yaralanmış ve kafa tası beynine kadar çatlamıştı. Bundan dolayı da dili ve aklı nisbeten değişikliğe uğramıştı. Fakat temyiz edebilme gücünü kaybetmemişti. Darakutni'nin belirttiğine göre gözleri de görmüyordu. Pek sabit olmayan bir rivayette belirtildiği üzere Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kendisine bununla birlikte alışveriş yaptığı her bir mal için üç günlük söz muhayyerliği süresi tanımıştı.

ilim adamları bu hadis hakkında ihtilaf etmişler. Bazıları bunu özellikle ona ait olarak kabul etmiş ve alışveriş yapan taraflar arasında karşılıklı aldanışın vazgeçilemez olduğunu ve az ya da çok olsun bundan dolayı aldananın lehine muhayyerliğin sözkonusu olmayacağını söylemişlerdir.

Şafii ve Ebu Hanife ile başkalarının kanaati budur. Aynı zamanda Malik’DEN gelen iki rivayetin daha sahih olanı da böyledir. Maliki mezhebinin Bağdat'lı alimleri ise bu hadis dolayısı ile aldanan kimse için muhayyerlik vardır. Şu kadar var ki aldanış miktarın'ın değerin üçte birine ulaşması gerekir. Eğer üçte birinden daha az ise muhayyerlik yoktur. Fakat doğru olan birincisidir. Çünkü Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bu sahabenin lehine muhayyerliği sabit kabul ettiği sabit değildir. Ona sadece: Aldatmaca yok de buyurmuştur. Bu ise onun muhayyerlik hakkının sabit olmasını gerektirmemektedir. Diğer taraftan eğer sabit olsa yahut onun lehine muhayyerliğin sabit olduğu tespit edilse yine de bu genelliği sözkonusu olmayan belirli bir mesele olur. Bu meselenin hükmü onu aşarak başkasına -ancak bir delil ilegeçebilir. Allah en iyi bilendir.

3839- .. ./2- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Veki' tahdis etti, bize Süfyan tahdis etti, (H.) Bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis etti, bize Şu'be tahdis etti, (Süfyan ile) ikisi Abdullah b. Dinar'dan bu isnad ile aynısını rivayet etti. Fakat ikisinin hadisi rivayetlerinde: "Bu sebeple alışveriş yaptığı zaman aldatmaca yok derdi" ibaresi bulunmamaktadır.

Diğer tahric: Ebu Bekr b. Ebu Şeybe'nin hadisini Buhari, 2407; Muhammed b. el-Müsenna'nın hadisini yalnız Müslim rivayet etmiştir; Buhari, 2194;

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

13- OLGUNLAŞTIKLARI GÖRÜLMEDEN ÖNCE KOPARMA ŞARTI KOŞMAKSIZIN MEYVELERİ SATMANIN YASAK OLDUĞU BABI