SAHİH-İ MÜSLİM

BUYU’

BUYU' - 1- MÜLAMESE VE MÜNABEZE SURETİ İLE SATIŞIN İPTAL EDİLDİĞİ BABI

el-Ezheri dedi ki: Araplar bey' lafzını mülkiyetinde bulunanı satmak ve satın almak manasında kullanırlar. Aynı şekilde "iştira" fiilini de her iki anlamda kullanırlar. Tarafların her biri de beyyi' ve bayi' (satın alan ve satan) dır. Çünkü gerek semen (bedel) gerek müsemmen (karşılığında bedel ödenen)in her ikisi de mebi' (satılan şey)dir.

İbn Kuteybe de böyle demiştir. Bir şeyi satmak ve bir şeyi satın almak aynı anlamdadır. Bey' ve iştira bu manadırlar. Daha başka dil bilginleri de böyle açıklamışlardır. Bunun için bi'tu (sartım) ibta'tu (satın aldım) denilir. Bu şekilde satılan ya da satın alınana da "mebi' ve mebyu'" denilir.

El-Cevheri dedi ki: Tıpkı (dikili şeyanlamında) mehit ve mehyut denilmesi gibi. El-Halil der ki: "Mebi'" lafzında hazf edilen "meful" kipinin "vav" harfidir. Çünkü bu zaiddir dolayısı ile onun hazf edilmesi daha uygundur.

Ahfeş ise hazfedilen kelimenin ayn'ı (kökünün ikinci harfi)dir. El-Mazeri ise şöyle demiştir: Her ikisi de güzel olmakla birlikte Ahfeş'in sözü kıyasa daha uygundur. İbtiya', iştira demektir. Alış veriş yapan iki kişi hakkında ''tebayea ve bayea" kullanılır. Satmasını istemek anlamında istebaa denilir. ''Ebae'ş-şey'e ise bir şeyi satışa arz etmek anlamındadır. Bla ve buyia satıldı anlamındadır. Bunun bir söyleyiş şekli de "buvia"dır. (Kaf ile) "kile: denildi" ve (kef ile) "kile: ölçüldü" hakkında da aynı şey söylenir.

1- MÜLAMESE VE MÜNABEZE SURETİ İLE SATIŞIN İPTAL EDİLDİĞİ BABI

3780-1/1- Bize Yahya b. Yahya et-Temimı tahdis edip dedi ki: Malik'e, Muhammed b. Yahya b. Habbfm'dan rivayetini okudum. O A'rec'den, o Ebu Hureyre'den rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem), dokunmak ve atmak sureti ile yapılan alışverişleri yasakladı.

Diğer tahric: Buhari, 2146; Nesai, 4521

3781- .. ./2- Bize Ebu Kureyb ve İbn Ömer de tahdis edip dedi ki: Bize Veki' Süfyan'dan, o Ebu Zinad'dan, o A'rec'den, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını rivayet etti.

Diğer tahric: Buhari, 368 -uzunca-; Tirmizi, 1310

3782- ... /3- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize İbn Numeyr ve Ebu Üsame tahdis etti (H.) Bize Muhammed b. Abdullah b. Numeyr de tahdis etti, bize babam tahdis etti, (H.) Bize Muhammed b. el-Müsenna de. tahdis etti, bize Abdülvehhab tahdis etti, hepsi Ubeydullah b. Umeyr'den, c Hubeyb b. Abdurrahman'dan, o Hafs b. Asım'dan, o Ebu Hureyre'den, c Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını rivayet etti.

Diğer tahric: Buhari, 584, 588, 5819; Nesai, 4529 -uzunca-; İbn Mace, 1248,2169,3560;

3783- .. ./4- Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Yakub -yani b Abdurrahman- Süheyl b. Ebu Salih’DEN tahdis etti, o babasından, o Ek Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını rivayet etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

3784-2/5- Bana Muhammed b. Rafi'de tahdis etti, bize Abdurrezzak tahdis etti, bize İbn Cureyc haber verdi, bana Amr b. Dinar, Ata b. Mina'dan haber verdiğine göre Amr, Ata'yı Ebu Hureyre'den şöyle dedi, diye tahdis ederken dinlemiştir: Mülamese ve münabeze (dokunmak ve atmak) şeklindeki iki alış veriş yasaklandı. Mülamese (dokunmak) akit taraflarından her birinin düşünmeden (incelemeden) diğerinin elbisesine dokunması demektir. Münabeze (atmak) ise akit taraflarının her birinin kendi elbisesini diğerine atması ve onlardan birinin diğerinin elbisesine bakmamasıdır.

Diğer tahric: Buhari, 1993

3785-3/6- Bana Ebu't-Tahir ve Harmele b. Yahya da -lafız Harmele'ye ait olmak üzere- tahdis etti, dedi ki: Bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn Şihab'dan haber verdi, bana Amir b. Sa'd b. Ebu Vakkas'ın haber verdiğine göre Ebu Said el-Hudri dedi ki: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize iki alışverişi ve iki giyinişi yasakladı. O alışverişde dokunmaca ve atmacayı yasakladı. Dokunmaca bir adamın diğerinin elbisesine gece yahut gündüz dokunması ve onu ancak bu kadarı ile çevirmesidir. Atmaca ise bir adamın bir diğerine elbisesini atması, diğerinin de ona elbisesini atmasıdır. İşte bu bakmadan ve karşılıklı rıza olmadan onların yaptıkları alış veriş idi.

Diğer tahric: Buhari, 2144, 5820 -uzunca-; Ebu Davud, 3379; Nesai, 4522, 4523, 4526;

3786- .. ./7- Bunu bana Amr en-Nakid de tahdis etti. Bize Yakub b. İbrahim b. Sa'd tahdis etti. Bize babam, Salih'den tahdis etti. O, İbn Şihab'dan bu isnad ile rivayet etti.

AÇIKLAMA: Birinci isnadda (3780) "Malik, Muhammed b. Yahya b. Habban'dan o el-A'rec'den" senedi bizim diyarımızdaki bütün nüshalarda bu şekildedir. Kadı lyaz'ın zikrettiği üzere ise onların ellerinde bulunan ve Abdülgafir elFarisi yolu ile gelen nüshalarda Malik, Nafi'den, o Muhammed b. Yahya b. Habban’DAN şeklinde arada Nafi'in ziyadesi ile kaydedilmiştir. Kadı lyaz bu bir yanlışlıktır. Bu hadiste Nafi'in adı geçmez. Malik de Muvatta da bu hadisi rivayetinde Nafi'i zikretmemektedir demiştir.

Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in mülamese (dokunmaca) ve münabeze (atmaca) alışverişlerini yasaklamasına gelince; kitapta (Müslim) bunun tefsiri ile alakalı görüşlerden birisi ile bunu açıklamış bulunmaktadır. Mezhep alimlerimizin dokunmak suretiyle alışveriş hakkında üç türlü açıklama vardır. Biri Şafii'nin yaptığı açıklamadır. O da bir kimsenin bir kumaşı katlanmış hali ile yahut da karanlıkta getirmesi, pazarlık yapan kişinin ona dokunması sonra da kumaş sahibinin: Ben bunu sana sattım, o şu kadardır. Senin dokunuşunun bakmanın yerine geçmesi ve gördüğün taktirde de senin muhayyerliğinin bulunmaması şartı ile satıyorum demesi ile olur.

İkincisi ise dokunuşun kendisini satış kabul etmeleridir. Bu durumda eğer sen buna dokunursan artık o senin tarafından satın alınmış olur der.

Üçüncüsü ise, ona ne zaman dokunursa artık meclis muhayyerliği de

başka muhayyerliklerinin de bitmesi şartı ile bir şeyler satması demektir.

Böyle bir satış bütün bu açıklama şekillerinde batıldır.

Atmak suretiyle alışveriş (münabeze) için de üç açıklama yapılmıştır. Birincisine göre atmanın kendisini bizzat alışveriş kabul ederler. Bu Şafii'nin açıklamasıdır.

İkincisine göre satıcı ben sana sattım, onu sana attığım taktirde muhayyerliğin kalkar ve satış bağlayıcı olur demesi ile olur.

Üçüncüsü ise kasıt yüce Allah'ın izni ile Bey'ul Hasat (çakıl taşları satışı) nda açıklayacağımız üzere çakıl taşının atılmasıdır. Böyle bir alışveriş de ihtiva ettiği garar (risk) sebebi ile batıldır.

(3785) "Bu ise görmeden ve karşılıklı rıza olmadan onların satışları oluyordu." Yani incelemeden ve inceledikten sonra rıza aranmadan gerçekleşiyordu. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

2- BEY''UL HASAT (TAŞ ATMA SATıŞı) VE ĞARAR (ALDATMA) BULUNAN SATIŞIN BATIL OLUŞU BABI