|
SAHİH-İ MÜSLİM |
TALAK |
(8) باب
انقضاء عدة
المتوفى عنها
زوجها،
وغيرها، بوضع
الحمل
8- KOCASI VEFAT ETMİŞ
KADININ VE BAŞKALARININ İDDETİNİN HAMİLE İSELER DOĞUMLA SONA ERDİĞİ
56 - (1484) وحدثني
أبو الطاهر
وحرملة بن
يحيى (وتقاربا
في اللفظ) (قال
حرملة: حدثنا.
وقال أبو
الطاهر:
أخبرنا ابن
وهب) حدثني يونس
بن يزيد عن
ابن شهاب.
حدثني
عبيدالله بن عبدالله
بن عتبة بن
مسعود ؛ أن
أباه كتب إلى
عمر بن
عبدالله بن
الأرقم
الزهري،
يأمره أن يدخل
على سبيعة بنت
الحارث
الأسلمية،
فيسألها عن
حديثها وعما
قال لها رسول
الله صلى الله
عليه وسلم،
حين استفتته.
فكتب عمر بن
عبدالله إلى
عبدالله بن
عتبة يخبره ؛
أن سبيعة أخبرته
؛ أنها كانت
تحت سعد بن
خولة. وهو في
بني عامر بن
لؤي. وكان ممن
شهد بدرا.
فتوفي عنها في
حجة الوداع
وهي حامل. فلم
تنشب أن وضعت
حملها بعد
وفاته. فلما
تعلت من
نفاسها تجملت
للخطاب. فدخل
عليها أبو
السنابل بن
بعكك (رجل من
بني عبدالدار)
فقال لها: ما
لي أراك متجملة
؟ لعلك ترجين
النكاح. إنك،
والله ! ما أنت
بناكح حتى تمر
عليك أربعة
أشهر و عشر.
قالت سبيعة:
فلما قال لي
ذلك، جمعت على
ثيابي حين
أمسيت. فأتيت
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
فسألته عن ذلك
؟ فأفتاني
بأني قد حللت
حين وضعت
حملي. وأمرني
بالتزوج إن
بدا لي.
قال
ابن شهاب: فلا
أرى بأسا أن
تتزوج حين
وضعت. وإن
كانت في دمها.
غير أن لا
يقربها زوجها
حتى تطهر.
3706-56/1-
Bana Ebu't-Tahir ve Harmele b. Yahya -lafız itibari ile rivayetleri birbirine
yakın olarak- tahdis etti. Harmele: Bize İbn Vehb tahdis etti derken,
Ebu't-Tahir: Haber verdi, dedi. (İbn Vehb dedi ki) Bana Yunus b. Yezid, İbn
Şihab'dan tahdis etti, bana Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe b. Mesud'un tahdis
ettiğine göre babası Ömer b. Abdullah b. el-Erkam ez-Zühri'ye yazdığı
mektubunda Eslem'li el-Haris kızı Sübey'a'nın yanına gidip ona kendisinin
başından geçen olay ile fetva sorduğu sırada Rasülullah Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in ona neler söylediğini sormasını istedi. Bunun üzerine Ömer b.
Abdullah, Abdullah b. Utbe'ye yazdığı mektubunda şunu haber verdi: Sübey'a'nın
kendisine haber verdiğine göre o Amir b. Lueyoğullarından olan Sa'd b.
Havle'nin nikahı altında idi. Sa'd, Bedir'e katılmış olanlardan birisi idi.
Kendisi hamile olduğu halde Veda Haccı'nda vefat etti. Vefatı üzerinden fazla
bir zaman geçmeden doğum yaptı. Lahusalığını bitirdikten sonra evlenmek için
talib olanlara süslendi. Abduddar oğullarından bir adam olan Ebu's-Senabil b.
Ba'kek onun yanına geldi ve: Neden senin süslendiğini görüyorum? Galiba sen
evlenmeyi ümid ediyorsun. Allah'a yemin ederim ki senin üzerinden dört ayan gün
geçmeden kimse seni nikahlayamaz, dedi. Sübey'a dedi ki: O bana bu sözleri
söyleyip akşam olunca hemen elbiseleri- i üzerime aldım, Rasülullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e gidip ona bu durumu sordum. O da bana doğumumu yapmakla
birlikte iddetimin bittiği fetvasını verdi ve eğer uygun görürsem evlenmemi
emir buyurdu.
İbn Şihab dedi ki: Bu
sebeple isterse daha kanı içinde bulunsun, doğum yapınca evlenmesinde bir
sakınca görmüyorum. Şu kadar var ki, temizlenmeden kocası ona yaklaşamaz.
Diğer tahric: Buhari,
3991-muallak olarak-, 5319 -muhtasar-; Ebu Davud, 2306; Nesai, 3518, 3519,3520;
İbn Mace, 2028
AÇIKLAMA: Bu babta
sin harfi ötreli, be fethalı olmak üzere Sübey'a ile ilgili hadis-i şerif
vardır. Bu hadise göre Sübey'a kocasının vefatından birkaç gün sonra doğum
yapmış, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) de doğum yapması ile iddetinin sona
erdiğini ve artık evlenmesinin helal olduğunu beyan buyurmuştur. Selef ve
haleften ilim adamlarının büyük çoğunluğu bunun gereğini almış ve kocası vefat
eden hamile kadının iddeti doğum yapması ile birlikte biter. Velev ki kocasının
ölümünden bir an sonra ve henüz kocası yıkanmamış dahi olsa iddeti biter ve
derhal evlenmesi helal olur demişlerdir. Bu Malik, Şafii, Ebu Hanife, Ahmed ve
genel olarak ilim adamlarının görüşüdür. Bundan tek istisna Ali ve İbn
Abbas’DAN gelen rivayet ile Maliki mezhebine Sahnun’DAN gelen şu rivayettir:
Onun iddeti iki iddet süresinin en uzun olanı ile biter. Bu iki süre ise dört
ay on gün ile doğumdur. Yine Şabi, Hasan, İbrahim ve Hammad’DAN rivayet edilen
şu görüş de müstesnadır: Onların bu görüşüne göre lohusalığından
temizlenmedikçe evlenmesi sahih olmaz.
Cumhurun delili
zikredilen Sübey'a hadisidir. O yüce Allah'ın: "İçinizden vefat edip
geriye zevceler bırakan kimselerin b'ıraktıkları o eşler kendilerinden dört
ayan gün beklerler. " (Bakara, 234) buyruğunun genel ifadesini tahsis
etmekte, buna karşılık yüce Allah'ın: "Hamile olanların da iddetleri
yüklerini bırakmalarıdır" (Talak, 4) buyruğunu beyan etmektedir. Çünkü bu
buyruk talak ile boşanmış ve kocası ölmüş kadınlar hakkında geneldir ve
genelliği üzeredir.
Cumhur dedi ki: Bu iki
ayetin genel anlamları birbirleri ile çelişmektedir. İki genel ifade çelişecek
olursa ikisinden birisini tahsis etmek için tercih etmeyi gerektiren sebebe
başvurmak kap eder. Burada ise dört ayan günü tahsis eden Sübey'a hadisi
bulunmaktadır. O halde bu ayet-i kerime hamile olmayan kadınlar hakkındadır.
Şabi'ye ve ona muvafakat edenlere delil de Müslim'in bu babtaki rivayetinde yer
alan şu ifadelerdir: Sübey'a dedi ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bana
doğumumu yapmakla birlikte iddetimin bittiği şeklinde fetva verdi. Bu ise doğum
yapmakla birlikte iddetin sona erdiğini açıkça ifade etmektedir. Eğer onlar
"lohusalığından iyileşince" yani lahusalık halinden temizlenince
ibaresini delil gösterecek olurlarsa buna da şöyle cevap verilir: Bu onun soru
sorduğu zamanı haber veren bir ifadedir. Bunda bir delil yoktur. Delil Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Doğum yaptığı zaman iddetini bitirmiş
oldu" buyruğudur ve lohusalıktan temizlenmeyi illet göstermemiştir.
Mezhep alimlerimizden ve
başkalarından ilim adamlarının dediklerine göre onun gebe bulunduğu ister bir
ister birden çok cenin olsun ister hılkati tam ister eksik ister alaka isterse
de bir çiğnemlik et olsun. İddeti eğer o ceninde Ademoğlu hılkatinin sureti
varsa doğum ile sona erer. Bu sureti ister yalnızca özel olarak kadınların
bildiği gizli bir suret olsun, ister herkesin bilebildiği açık seçik bir suret
olsun farketmez. Bunun delili Subey'a'nın hamile bulunduğu ve doğum yaptığı
ceninin nitelikleri hakkında soru sorulmadan kendi haline terk edilmesidir.
"Amir b. Luey
oğullarından Sa'd b. Havle'nin nikahı altında idim." Bu nüshalarda bu
şekilde fe harfi ile "fi beni amir" şeklindedir ve sahih bir
ifadedir. Yani nesebi Amir oğulları arasındadır. Onlardan birisidir demektir.
"Ebu Senabii b.
Ba'kek" Senabillafzında sin harfi fethalı, Ba'kek ise be harfinden sonra
sakin bir ayn, biri fethalı iki nun iledir. Ebu Senabil'in adı Amr'dır. Habbe
olduğu da söylenmiştir. Nun ile Hanne de denilmiştir. Her iki ismi de İbn
Makula nakletmektedir. Nesebine gelince o, Ebu's-Senabil b. Ba'kek b. el-Haccac
b. el-Haris b. es-Sebbak b. Abdu'd-Dar'dır.
İbnu'l-Kelbi ve İbn
Abdi'l-Berr nesebini böyle vermiştir. Nesebinin bundan farklı olduğu da
söylenmiştir.
57 - (1485) حدثنا
محمد بن
المثنى
العنزي. حدثنا
عبدالوهاب.
قال: سمعت
يحيى بن سعيد.
أخبرني
سليمان بن
يسار ؛ أن أبا
سلمة بن عبدالرحمن
وابن عباس
اجتمعا عند
أبي هريرة. وهما
يذكران
المرأة تنفس
بعد وفاة
زوجها بليال.
فقال ابن
عباس: آخر
الآجلين. وقال
أبو سلمة: قد
حلت. فجعلا
يتنازعان ذلك.
قال فقال أبو
هريرة: أنا مع
ابن أخي (يعني
أبا سلمة) فبعثوا
كريبا (مولى
ابن عباس) إلى
أم سلمة يسألها
عن ذلك ؟
فجاءهم
فأخبرهم ؛ أن
أم سلمة قالت:
إن سبيعة
الأسلمية
نفست بعد وفاة
زوجها بليال.
وإنها ذكرت
ذلك لرسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فأمرها
أن تتزوج.
3707-57/2- Bize Muhammed
b. el-Müsenna el-Anezi tahdis etti, bize Abdülvehhab tahdis edip dedi ki: Yahya
b. Said'i dinledim, bana Süleyman b. Yesar'ın haber verdiğine göre Ebu Seleme
b. Abdurrahman ve İbn Abbas, Ebu Hureyre'nin yanında bir araya geldiler. Her
ikisi de kocasının vefatından birkaç gün sonra doğum yapıp lohusa olan kadının
durumu hakkında konuştular. İbn Abbas: Bu kadının iddeti iki vadenin uzak
olanıdır dedi. Ebu Seleme ise: Hayır, helal olur diyerek bu hususta birbirleri
ile tartışmaya koyuldular. Ebu Hureyre: -Ebu Seleme'yi kastederek- Ben kardeşimin
oğlu ile aynı kanaatteyim, dedi.
Bunun üzerine İbn
Abbas'ın azadlısı olan Kureyb'i, Um Seleme'ye bu durumu sormak üzere
gönderdiler. Kureyb geri dönüp onlara şunu bildirdi:
Um Seleme dedi ki:
Eslem'li Subey'a kocasının vefatından birkaç gün sonra doğum yaptı. Subey'a bu
hususu Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e arz edince ona (isterse)
evlenmesini emir buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
4909; Tirmizi, 1194; Nesai, 3511-3515;
AÇIKLAMA: "Kocasının
vefatından birkaç gün sonra doğum yaptı." Nefiset ve nufiset doğum yapmak
hakkında iki ayrı söyleyiştir.
"Vefatından birkaç
gün sonra" sözü ile ilgili olarak bunun bir ay olduğu söylendiği gibi
yirmibeş gün olduğu, bundan daha az bir süre olduğu da söylenmiştir. Allah en
iyi bilendir.
(1485) وحدثناه
محمد بن رمح.
أخبرنا الليث.
ح وحدثناه أبو
بكر بن أبي
شيبة وعمرو
الناقد. قالا:
حدثنا يزيد بن
هارون. كلاهما
عن يحيى بن
سعيد، بهذا
الإسناد. غير
أن الليث قال
في حديثه:
فأرسلوا إلى
أم سلمة. ولم
يسم كريبا.
3708- .. ./3- Bunu bize
Muhammed b. Rumh da haber verdi, bize Leys haber verdi (H.) Bunu bize Ebu Bekr
b. Ebu Şeybe ve Amr en-Nakid de tahdis edip dediler ki: Bize Yezid b. Harun
tahdis etti, ikisi Yahya b. Said'den bu isnad ile rivayet ettiler. Ancak Leys
hadisinde: Um Seleme'ye (birisini) gönderdiler, dedi ve Kureyb'in ismini
zikretmedi.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: