|
SAHİH-İ MÜSLİM |
TALAK |
(5) باب
في الإيلاء
واعتزال
النساء
وتخييرهن، وقوله
تعالى: {وإن
تظاهرا عليه}
5- İLA, KADINLARDAN UZAK
DURMAK, ONLARI (SEÇMEKTE) MUHAYYER BIRAKMAK VE YÜCE ALLAH'IN: "ŞAYET ONUN
ALEYHİNE BİRBİRİNİZE YARDIM EDERSENİZ ... " (TAHRİM, 4) BUYRUGU HAKKINDA
30 - (1479) حدثني
زهير بن حرب.
حدثنا عمر بن
يونس الحنفي. حدثنا
عكرمة بن عمار
عن سماك أبي
زميل. حدثني عبدالله
ابن عباس.
حدثني عمر بن
الخطاب قال: لما
اعتزل نبي
الله صلى الله
عليه وسلم
نساءه قال:
دخلت المسجد.
فإذا الناس
ينكتون بالحصى
ويقولون: طلق
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
نساءه. وذلك
قبل أن يؤمرن
بالحجاب. فقال
عمر فقلت:
لأعلمن ذلك
اليوم. قال:
فدخلت على
عائشة. فقلت:
يا بنت أبي
بكر ! أقد بلغ
من شأنك أن
تؤذي رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فقالت: مالى
ومالك يا ابن
الخطاب ؟ عليك
بعيبتك. قال:
فدخلت على
حفصة بنت عمر.
فقلت لها: يا
حفصة ! أقد بلغ
من شأنك أن
تؤذي رسول
الله صلى الله
عليه وسلم ؟
والله ! لقد
علمت أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم لا
يحبك. ولولا
أنا لطلقك رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فبكت أشد
البكاء. فقلت
لها: أين رسول
الله صلى الله
عليه وسلم ؟
قالت: هو في
خزانته في
المشربة.
فدخلت فإذا
أنا برباح
غلام رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
قاعدا على
أسكفة
المشربة. مدل رجليه
على نقير من
خشب. وهو جذع
يرقى عليه رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
وينحدر.
فناديت: يا رباح
! استأذن لي
عندك على رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فنظر رباح إلى
الغرفة. ثم
نظر إلي فلم
يقل شيئا. ثم
قلت: يا رباح !
استأذن لي
عندك على رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. فنظر
رباح إلى
الغرفة. ثم
نظر إلي. فلم
يقل شيئا. ثم
رفعت صوتي
فقلت: يا رباح !
استأذن لي
عندك على رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فإني أظن أن
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
ظن أني جئت من
أجل حفصة.
والله ! لئن
أمرني رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
بضرب عنقها
لأضربن عنقها.
ورفعت صوتي.
فأومأ إلي أن
ارقه. فدخلت على
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وهو
مضطجع على
حصير. فجلست.
فأدنى عليه
إزاره. وليس
عليه غيره.
وإذا الحصير
قد أثر في
جنبه. فنظرت
ببصري في
خزانة رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فإذا أنا
بقبضة من شعير
نحو الصاع.
ومثلها قرظا
في ناحية
الغرفة. وإذا
أفيق معلق.
قال: فابتدرت
عيناي. قال:
"ما
يبكيك ؟ يا
ابن الخطاب!" قلت: يا
نبي الله ! وما
لي لا أبكي ؟
وهذا الحصير
قد أثر في
جنبك. وهذه خزانتك
لا أرى فيها
إلا ما أرى.
وذاك قيصر
وكسرى في
الثمار
والأنهار.
وأنت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
وصفوته. وهذه
خزانتك. فقال
"يا ابن
الخطاب ! ألا
ترضى أن تكون
لنا الآخرة
ولهم الدنيا
؟" قلت:
بلى. قال:
ودخلت عليه
حين دخلت وأنا
أرى في وجهه
الغضب. فقلت:
يا رسول الله !
ما يشق عليك
من شأن النساء
؟ فإن كنت طلقتهن
فإن الله معك
وملائكته
وجبريل وميكائيل،
وأنا وأبو بكر
والمؤمنون
معك. وقلما
تكلمت، وأحمد
الله، بكلام
إلا رجوت أن
يكون الله يصدق
قولي الذي
أقول. ونزلت
هذه الآية.
آية التخيير:
{عسى ربه إن
طلقكن أن
يبدله أزواجا
خيرا منكن} [66
/التحريم/5] {وإن
تظاهرا عليه
فإن الله هو
مولاه وجبريل
وصالح
المؤمنين
والملائكة
بعد ذلك ظهير} [66
/التحريم/4]
وكانت عائشة
بنت أبي بكر
وحفصة
تظاهران على
سائر نساء النبي
صلى الله عليه
وسلم. فقلت: يا
رسول الله !
أطلقتهن ؟ قال
"لا" قلت: يا
رسول الله !
إني دخلت
المسجد
والمسلمون
ينكتون بالحصى.
يقولون: طلق
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
نساءه. أفأنزل
فأخبرهم أنك
لم تطلقهن ؟
قال "نعم. إن
شئت" فلم أزل
أحدثه حتى
تحسر الغضب عن
وجهه. وحتى
كثر فضحك.
وكان من أحسن
الناس ثغرا.
ثم نزل نبي
الله صلى الله
عليه وسلم
ونزلت. فنزلت
أتشبث بالجذع
ونزل رسول الله
صلى الله عليه
وسلم كأنما
يمشي على الأرض
ما يمسه بيده.
فقلت: يا رسول
الله ! إنما
كنت في الغرفة
تسعة وعشرين.
قال "إن الشهر
يكون تسعا وعشرين"
فقمت على باب
المسجد. فناديت
بأعلى صوتي:
لم يطلق رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
نساءه. ونزلت
هذه الآية:
{وإذا جاءهم أمر
من الأمن أو
الخوف أذاعوا
به ولو ردوه
إلى الرسول
وإلى أولي
الأمر منهم
لعلمه الذين
يستنبطونه
منهم} [4 /النساء/83] فكنت أنا
استنبطت ذلك
الأمر. وأنزل
الله عز وجل
آية التخيير.
3675-30/1-
Bana Zuheyr b. Harb tahdis etti, bize Ömer b. Yunus elHanefi tahdis etti, bize
İkrime b. Ammar, Simak b. Zumeyl'den tahdis etti, bana Abdullah b. Abbas tahdis
etti, bana Ömer b. el-Hattab tahdis edip dedi ki: Allah'ın Nebi'si (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) hanımlarından uzak kalınca mescide girdim. Baktım ki insanlar
(düşünceli bir şekilde) çakıl taşlarına vuruyorlar ve: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) hanımlarını boşadı diyorlardı. Bu müminlerin annelerine hicap
emri verilmeden önce olmuştu.
Ömer dedi ki: Bunun
üzerine ben: Kesinlikle bugün bunu öğreneceğim, dedim. Aişe'nin yanına girdim
ve: Ey Ebu Bekir'in kızı! Sen işi Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e
rahatsızlık verecek kadar ileriye mi götürdün, dedim. Aişe: Ey Hattab'ın oğlu!
Benim seninle, senin benimle ne işin var ki? Sen kendi kızına bak, dedi.
(Ömer) dedi ki: Bunun
üzerine ben de Ömer'in kızı Hafsa'nın yanına girdim. Ona: Ey Hafsa! Sen işi
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e eziyet verecek hale kadar ileriye mi
götürdün? Allah'a yemin olsun ki sen Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in seni sevmediğini biliyorsun. Ve eğer ben olmasaydım Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) kesinlikle seni boşayacaktı, dedim. Bunun üzerine
oldukça fazla ağladı. Ona: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) nerede,
dedim. O (Hafsa): Yüksekçe odadaki kilerindedir, dedi. Yanına girdiğimde
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in kölesi Rebah'ı gördüm. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) de odanın eşiğinde oturmuş ayaklarını oyulmuş bir
ahşabın üzerine sarkıtınıştı. Bu ise Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in üzerine çıktığı ve basarak indiği bir kütüktü.
Ben: Ey Rebah!
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in huzuruna girmem için bana izin iste
diye seslendim. Rebah odanın içine baktı, sonra dönüp bana baktı ama bir şey
demedi. Sonra: Ey Rebah! Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in huzuruna
girmem için benim için izin iste dedim. Rebah yine odaya baktı sonra bana baktı
ve bir şey demedi. Sonra sesimi yükselterek: Ey Rebah! Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in huzuruna girmem için benim adıma izin iste. Ben zannederim
ki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) benim Hafsa için geldiğimi
düşünüyor. Allah'a yemin ederim ki eğer Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) bana onun boynunu vurmamı emrederse hiç şüphesiz boynunu vururum, dedim
ve sesimi yükselttim. Bu sefer bana, çık, diye işaret etti. Ben de Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanına girdim. Bir hasır üzerine yatınıştı.
Ben de oturdum. İzarını topladı. Üzerinde başka bir şey de yoktu. Hasırın onun
böğründe iz bıraktığını gördüm. Bu sefer Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in kilerine bir göz attım. Bir sa'a yakın bir avuç arpa bir de odanın
bir tarafında onun kadar bir miktar mazı gördüm .. Bir de asılı bir deri vardı.
Gözümden yaş aktı.
Allah Rasulü: "Ey
Hattab'ın oğlu! Neden ağlıyorsun?" dedi. Ben: Ey Allah'ın Nebi'sİ! Niye
ağlamayayım ki. Bu hasır senin böğründe iz bırakmış. İşte bu da senin kilerin.
Gördüğümden başka içinde bir şey yok. Diğer taraftan Kayser ile Kisra
meyvelerle ırmaklar arasında. Sen ise Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'sin ve O'nun seçkin kulusun. Bu da senin kilerin.
Bunun üzerine Allah
Rasulü: "Ey Hattab'ın oğlu! Ahiretin bizim, dünyanın onların olmasına razı
olmaz mısın?" buyurdu. Ben: Razı olurum, dedim.
Onun yanına girdiğim
zaman yüzünde kızgınlık izlerini görmüştüm.
Bunun üzerine: Ey
Allah'ın Rasulü! Şu kadınların halinden sana ağır gelen nedir? Eğer onları
boşadıysan şüphesiz yüce Allah, O'nun melekleri, Cebrail, Mikail, ben, Ebu
Bekir ve müminler hep seninle beraberiz. Ben Allah'a hamd ederek söylüyorum ki
konuşup da Allah'ın söylediğim o sözü tasdik edeceğini ummadığım sözlerim çok
az olmuştur. Sonra şu ayet, hanımlarını seçmekte serbest bırakan ayet nazil
oldu: "Eğer o sizi boşarsa Rabbinin ona yerinize ... daha hayırlı eşler
vermesi umulur" (Tahrim, 5); "Şayet onun aleyhine birbirinize yardım
ederseniz muhakkak ki Allah onun velisidir, Cebrail de müminlerin salih
olanları da. Bundan sonra melekler de (ona) yardımcıdır." (Tahrim,4)
Ebu Bekir'in kızı Aişe
ile Hafsa, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in diğer hanımları aleyhine
birbirlerini desteklemişlerdi. Bu sefer: Ey Allah'ın Rasulü! Onları boşadın mı?
dedim. O: "Hayır" buyurdu. Ben: Ey Allah'ın Rasulü! Mescide girdim,
müslümanlar çakıl taşlarına vuruyorlar ve Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) hanımlarını boşadı diyorlardı. Peki inip onlara senin hanımlarını
boşamadığını bildireyim mi? dedim. Allah Rasulü: "İstersen bildir"
buyurdu. Ben yüzündeki kızgınlık çekilinceye ve hatta ağzını açıp gülünceye
kadar onunla konuşmaya devam ettim. İnsanlar arasında ağzı en güzel
kimselerdendi.
Sonra Allah'ın Nebisi de
indi. Ben de indim. Ben kütüğe tutunarak indim. Rasulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) ise elini kütüğe değdirmeden yerin üzerinde yürüyormuş gibi indi.
Ben: Ey Allah'ın Rasulü! Odada yirmi dokuz gün kaldın dedim. Allah Rasulü:
"Şüphesiz ay yirmi dokuz gün de olur" buyurdu. Sonra mescidin
kapısında durdum, sesimin çıktığı kadar yüksek sesle bağırdım: Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımlarını boşamadı. Sonra:
"Kendilerine güven
yahut korkuya dair bir haber geldiğinde onu hemen yayıverirler. Halbuki bunu
Rasulü'ne yahut içlerinden emir sahiplerine döndürmüş olsalardı. .. "
(Nisa, 83) ayeti nazil oldu. İşte O işi istinbat edip çıkartan ben idim, aziz
ve celil Allah da muhayyer bırakmak ile ilgili ayeti inzal buyurdu.
AÇIKLAMA: "Simak
Ebu Zumeyl" Zumeyl ismi ze harfi ötreli, mim harfi fethalıdır.
"İnsanlar çakıl taşlarına vuruyorlardı." Yani üzüntülü ve düşünceli
kimsenin yaptığı gibi yere (hafifçe) vuruyorlardı.
"Sen kızına
bak" burada "aybe" (heybe anlamında olmakla birlikte) kızın
Hafsa'ya öğüt vermeye bak anlamındadır. Dil bilginleri der ki: Aybe Arap
dilinde insanın en değerli elbisesini ve değerli eşyalarını içine koyduğu kaba
denilir. Kızını ona benzetmiştir.
"Meşrube: Yüksekçe
oda" Re harfi fethalı ve ötreli (meşrube ve meşrebe) şeklinde okunabilir.
"Odanın eşiğinde
oturmuş idi." Usküffe, kapının alt eşiğine denilir. "Ahşaptan oyulmuş
(bir kütük) üzerinde." Nakir nun harfi fethalı, kaf da kesrelidir. Bütün
nüshalarda görülen ve doğru olan şekil budur. Kadı Iyaz'ın zikrettiğine göre
nun yerine fe iledir. Dolayısı ile bu fakir olup sırttaki fekardan (omurlardan)
alınmış ve mefkur anlamına gelir. Yani basamaklar şeklinde kütük demek olur.
"Efik" ise
henüz tabaklaması tamamlanmamış deri demek olup çoğulu fe harfi fethalı olarak
ufak diye gelir. Edimin çoğulunun udem diye gelmesi gibi. Mazisi efeka, muzarii
ye'fiku diye gelir.
"Yüzündeki öfke
çekildi" gitti, açıldı.
"Öyle ki ağzını
açtı ve güldü." Keşera gülümseyerek dişlerini gösterdi demektir. Bu aynı
zamanda kızgınlık halinde de görülen bir durumdur. İbnü's-Sikkit dedi ki:
Keşera, beseme ve ibteseme hepsi aynı anlamda (gülümsedi) demektir. Eğer daha
ileri derecede gülerse kahkaha, zehdeka ve kerkere denilir.
31 - (1479) حدثنا
هارون بن سعيد
الأيلي. حدثنا
عبدالله بن
وهب. أخبرني
سليمان (يعني
ابن بلال).
أخبرني يحيى.
أخبرني عبيد
ابن حنين ؛
أنه سمع
عبدالله بن
عباس يحدث.
قال: مكثت سنة
وأنا أريد أن
أسأل عمر بن
الخطاب عن آية.
فما أستطيع أن
أسأله هيبة
له. حتى خرج
حاجا فخرجت
معه. فلما
رجع، فكنا
ببعض الطريق،
عدل إلى
الأراك لحاجة
له. فوقفت له
حتى فرغ. ثم
سرت معه. فقلت:
يا أمير
المؤمنين ! من
اللتان
تظاهرتا على
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
من أزواجه ؟
فقال: تلك
حفصة وعائشة.
قال فقلت له:
والله ! إن كنت
لأريد أن
أسألك عن هذا
منذ سنة فما
أستطيع هيبة
لك. قال: فلا
تفعل. ما ظننت
أن عندي من
علم فسلني
عنه. فإن كنت
أعلمه أخبرتك.
قال: وقال عمر:
والله ! إن كنا
في الجاهلية
ما نعد للنساء
م أمرا. حتى أنزل
الله تعالى
فيهن ما أنزل.
وقسم لهن ما
قسم. قال:
فبينما أنا في
أمر أأتمره،
إذ قالت لي
امرأتي: لو
صنعت كذا وكذا
! فقلت لها:
ومالك أنت ولما
ههنا ؟ وما
تكلفك في أمر أريده
؟ فقالت لي:
عجبا لك، يا
ابن الخطاب !
ما تريد أن
تراجع أنت،
وإن ابنتك
لتراجع رسول
الله صلى الله
عليه وسلم حتى
يظل يومه
غضبان. قال عمر:
فآخذ ردائي ثم
أخرج مكاني.
حتى أدخل على
حفصة. فقلت
لها: يا بنية !
إنك لتراجعين
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم حتى يظل
يومه غضبان.
فقالت حفصة:
والله ! إنا
لنراجعه. فقلت:
تعلمين أني
أحذرك عقوبة
الله وغضب
رسوله. يا
بنية ! لا
يغرنك هذه
التي قد
أعجبها حسنها.
وحب رسول الله
صلى الله عليه
وسلم إياها.
ثم خرجت حتى
أدخل على أم
سلمة. لقرابتي
منها.
فكلمتها. فقالت
لي أم سلمة:
عجبا لك يا
ابن الخطاب !
قد دخلت في كل
شيء حتى تبتغي
أن تدخل بين
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم وأزواجه !
قال: فأخذتني
أخذا كسرتني
عن بعض ما كنت
أجد. فخرجت من
عندها. وكان
لي صاحب من
الأنصار. إذا
غبت أتاني
بالخبر. وإذا
غاب كنت أنا
آتيه بالخبر.
ونحن حينئذ
نتخوف ملكا من
ملوك غسان.
ذكر لنا أنه
يريد أن يسير
إلينا. فقد امتلأت
صدورنا منه.
فأتى صاحبي
الأنصاري يدق الباب.
وقال: افتح.
افتح. فقلت:
جاء الغساني ؟
فقال: أشد من
ذلك. اعتزل
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
أزواجه. فقلت:
رغم أنف حفصة
وعائشة. ثم آخذ
ثوبي فأخرج.
حتى جئت. فإذا
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم في مشربة
له يرتقى
إليها بعجلة.
وغلام لرسول
الله صلى الله
عليه وسلم
أسود على رأس
الدرجة. فقلت:
هذا عمر. فأذن
لي. قال عمر:
فقصصت على
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم
هذا الحديث.
فلما بلغت
حديث أم سلمة
تبسم رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
وإنه لعلى
حصير ما بينه
وبينه شيء.
وتحت رأسه وسادة
من أدم حشوها
ليف. وإن عند
رجليه قرظا مضبورا.
وعند رأسه
أهبا معلقة.
فرأيت أثر
الحصير في جنب
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فبكيت. فقال:
"ما
يبكيك ؟" فقلت:
يا رسول الله !
إن كسرى وقيصر
فيما هما فيه.
وأنت رسول
الله ؟ فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: "أما
ترضى أن تكون
لهما الدنيا
ولك الآخرة ؟".
3676-31/2-
Bize Harun b. Said el-Eyli tahdis etti, bize Abdullah b. Vehb tahdis etti, bana
Süleyman -yani b. Bilal- haber verdi, bana Yahya haber verdi, bana Ubeyd b.
Huneyn'in haber verdiğine göre o Abdullah b. Abbas'ı tahdis edip şöyle derken
dinledi: Ömer b. el-Hattab'a bir ayet hakkında soru sormak isteği ile bir sene
bekledim. Onun heybetinden ona o soruyu soramadım. Nihayet haccetmek üzere
çıktı. Ben de onunla çıktım. Döndüğü zaman yolun bir yerinde bir ihtiyacını
görmek için erak ağaçlarının bulunduğu bir tarafa saptı. Ben de işini
bitirinceye kadar durup onu bekledim. Sonra onunla birlikte yola devam ettim.
Ey müminlerin emiri! Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcelerinden
ona karşı birbirlerini destekleyen iki kadın kimdi dedim. O: Onlar Aişe ve
Hafsa idiler dedi. Ben ona: Allah'a yemin olsun ki ben bunu bir seneden beri
sana sormak istiyordum ama heybetinden çekindiğim için soramıyordum dedim. O: Hayır
yapma. Eğer benim bildiğimi zannetliğin bir husus varsa onu bana sor. Eğer onu
biliyorsam sana bildiririm dedi.
İbn Abbas devamla dedi
ki: Ömer şunları da söyledi: Allah'a yemin olsun ki biz cahiliye döneminde iken
kadınlara hiç itibar etmez, onlara değer vermezdik. Nihayet yüce Allah onlar
hakkında indirdiği buyrukları indirdi. Onlara paylarını verdi. Ben bir husus
üzerinde kendi kendime düşünürken eşim bana: Şöyle şöyle yapsan dedi. Ben ona:
Senin bu işle alakan ne ki? Ben yapmak istediğim bir işe sen kendini niye
zorlayarak sokmak istiyorsun dedim. O bana: Hayret sana Hatlab'ın oğlu. Sen
sana bir şeyler söylenmesini istemiyorsun. Halbuki kızın Resulullah {Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'e gün boyunca onu kızdıracak kadar karşılık veriyor dedi.
Ömer dedi ki: Derhal
ridamı alıp olduğum yerden çıktım. Hafsa'nın evine girdim. Ona: Kızcağızım,
gerçekten sen Resulullah {Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e O gün boyunca kızgın
kalacak kadar cevap veriyor musun? dedim. Hafsa: Allah'a yemin olsun ki biz ona
karşılık veriyoruz dedi. Ben: Bilesin ki ben seni Allah'ın cezasından ve
Resulü'nün gazabından sakındırıyorum.
Kızcağızım. Şu güzelliği
ve Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in kendisini sevmesi dolayısı ile
kendisini beğenmiş şu kadın sakın seni aldatmasın. Sonra çıktım. Benim ona olan
akrabalığım sebebi ile Um Seleme'nin yanına gittim, onunla da konuştum. Um
Seleme bana: Hayret sana Hattab'ın oğlu! Sen her şeye kendini soktun. Öyle ki
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile onun zevceleri arasına girmeye
kalkıştın dedi. (Ömer devamla) dedi ki: Onun bu sözleri içimde hissettiklerimin
ve düşündüklerimin bir kısmından beni alıkoydu. Yanından çıktım. Ensar'dan bir
arkadaşım vardı. Ben (Nebi'nin meclisinde) bulunmadığım zaman o bana (olanlara
dair) haber getirirdi. O bulunmadığı zaman ben ona haberleri götürürdüm. O
sırada da bizler Gassan hükümdarlarından bir hükümdardan (bize saldırmasından)
korkuyorduk. Çünkü bize onun üzerimize yürümek istediği söylenmişti. Bundan
dolayı ondan çekinmemiz kalplerimizi doldurmuştu. Bir ara Ensardan arkadaşım
gelip kapımı çaldı ve aç aç dedi. Ben: Gassanlı mı geldi'? dedim. O: Bundan da
daha ağır. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımlarından uzaklaştı
dedi. Bunun üzerine ben: Hafsa'nın da Aişe'nin de burnu yere sürtündü. Sonra
elbisemi alıp dışarı çıktım ve (Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem}'in) evine
geldim. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem}'in hurma kütüğünden yapılmış
basamaklarla çıktığı yüksekçe odasında olduğunu gördüm. Basamağın başında da
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem}'in siyahi bir kölesi vardı. Ben: Bu
gelen Ömer'dir dedim. Bana izin ver. Ömer dedi ki: Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem}'e bu anlattıklarımı anlattım. Um Seleme'nin sözlerine
gelince; Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gülümsedi. Kendisi bir hasır
üzerinde idi. Onunla hasır arasında bir şey yoktu. Başının altında da içi lifte
dolmuş deri bir yastık vardı. Ayaklarının yanında ise toplanmış karaz (denilen
mazı yaprakları) vardı. Başı tarafında ise asılı deriler vardı. Hasırın
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem}'in böğründeki izlerini gördüm ve
ağladım. Allah Rasulü: "Neden ağlıyorsun?" dedi. Ben: Ey Allah'ın
Rasulü! Kisra ve Kayser içinde bulundukları (refah ve bolluk) halinde iken sen
ise Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem}'sin (ve bu haldesin) dedim. Bunun
üzerine Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Dünyanın onlara,
ahiretin de sana olmasına razı değil misin?" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
4913, 4914 -muhtasar-, 4915 -muhtasar-, 5218 -muhtasar-, 5843, 7256 -muhtasar-,
7263 -muhtasar-
AÇIKLAMA: "Ben
bir iş hakkında düşünürken" kendi kendimle danışıp düşünürken demektir.
"Beynema ve beyna" yani (düşündüğüm) zamanlarda. Benzeri lafızlar da
bu anlamdadır. Açıklamaları daha önce geçti.
"Ensar’DAN bir
arkadaşım vardı. .. " Bu da ilim meclislerinde hazır bulutmanın eğer
herkes bizzat gelme imkanını bulamıyorsa ilim meclisinde bulunmak için
nöbetleşe gelmenin müstehap olduğuna delildir.
"Gassan
hükümdarlarından" daha meşhur olan "Gassan" isminin gayr-i
munsarıf olduğudur. Munsarıf olduğu da söylenir. Kitabın baş taraflarında
açıklaması geçti.
"Gassanlı mı geldi,
dedim ... " Buradan da ashab-ı kiramın (r.a.) Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in hallerine ne kadar ihtimam gösterdikleri, onu üzüp
rahatsız edecek yahut onu kızdıracak şeyler dolayısı ile tam anlamı ile
kendilerinin de huzursuz ve tedirgin olduklarını görüyoruz.
"Hafsa'nın burnu
yere sürtündü" Ragime: yere sürtündü gayn harfi fethalı da (ragame)
kesreli de söylenebilir. Manası toprak demek olan rugame yapıştı şeklindedir.
Asıl anlamı budur. Sonra da hak ve adaletli olanı yerine getiremeyen ve
istemeyerek zelil olup boyun eğmek zorunda kalan herkes hakkında kullanılmaya
başlamıştır.
"Elbisemi alıp
çıktım ... " Buradan da önderlerle, büyüklerle karşılaşacağı zamanda
onlara saygı olmak üzere elbise ve sarık ve benzeri şeyleri giyinerek güzel bir
kılığa bürünmenin müstehap olduğu anlaşılmaktadır.
"Basamaklı bir
hurma kütüğü ile çıkılan yüksekçe bir odada" buradaki "basamaklı kütük"
anlamındaki lafız bazı nüshalarda "biaceliha" bazılarında
"biaceletiha" bazılarında ise "biacele" şeklindedir. Hepsi
doğrudur. Sonuncuları en güzelidir. İbn Kuteybe ve başkaları bu hurma ağacından
basamak demektir demişlerdir. Nitekim bundan önceki rivayette "hurma
kütüğü" denilmişti.
"Ayaklarının
yanında bir araya toplanmış karaz (mazı yaprakları) vardı." Burada
(toplanmış anlamındaki) lafız bazı asıl nüshalarda "madbliran"
şeklinde dat harfi ile, bazılarında ise sad harfi ile geçmektedir. Her ikisi de
doğrudur. Toplanıp bir araya gelmiş demektir. "Başının yanında da asılı
deriler vardı." Deriler anlamındaki "uhub" kelimesi aynı zamanda
hemze ve he harfleri fethalı olarak "eheb" de söylenir. Bunlar iki
meşhur söyleyiştir. Tekili "ihab" dır. Çoğunluğun dediklerine göre bu
tabaklanmadan önceki deridir. Kayıtsız şartsız deri anlamında olduğu da
söylenmiştir. Taharet Kitabının sonlarında açıklaması yapılmıştı.
"Hasırın izlerini
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in böğründe görünce ağladım ... "
ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Dünyanın ikisine ahiretin de
sana olmasına razı değil misin" asıl nüshalarda bu şekilde "ahiretin
sana"dır.
Bazılarında "dünya
onlara" çoğunluğunda ise "ikisine" şeklindedir. Buradakinden
daha başka yerlerde rivayetlerin çoğunluğu ise "dünyanın onlara, ahiretin
bizlere" şeklindedir. Hepsi sahihtir.
32 - (1479) وحدثنا
محمد بن
المثنى. حدثنا
عفان. حدثنا
حماد بن سلمة.
أخبرني يحيى
بن سعيد عن
عبيد بن حنين،
عن ابن عباس.
قال: أقبلت مع
عمر. حتى إذا
كنا بمر
الظهران. وساق
الحديث بطوله.
كنحو حديث
سليمان بن
بلال. غير أنه
قال قلت: شأن
المرأتين ؟
قال: حفصة وأم
سلمة. وزاد
فيه: وأتيت
الحجر فإذا في
كل بيت بكاء.
وزاد أيضا:
وكان آلى منهن
شهرا. فلما
كان تسعا وعشرين
نزل إليهن.
3677-32/3- Bize Muhammed
b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Affan tahdis etti, bize Hammad b. Seleme
tahdis etti, bana Yahya b. Said, Ubeyd b. Huneyn’DEN haber verdi, o İbn
Abbas’DAN şöyle dediğini rivayet etti: Ömer ile birlikte geldim. Nihayet
Merruzzahran'da iken deyip hadisi uzun uzadıya Süleyman b. BilaI'in hadisi
rivayetine yakın olarak zikretti. Ancak rivayetinde şöyle dedi: İki kadının
durumu ne idi dedim. O Hafsa ve Um Seleme dedi. Ayrıca şunları da ekledi: Ben
hücrelere gittim, her bir odada ağlayış vardı. Yine şunları ekledi: Onlara bir
ay süre ile ila yapmıştı. Yirmi dokuz gün dolunca yanlarına indi.
AÇIKLAMA: "Onlara
bir ay ila yapmıştı" Yani onların yanlarına bir ay süre ile girmeyeceğine
yemin etmişti. Bu fukaha ıstılahında bilinen ila türünden de değildi, ila hükmü
de bunun için sözkonusu değildi. Sözlükte "ila"nın asıl anlamı bir
şeye dair yemin etmek demektir. Bunun kökünden ise ala, yu'li, ilaen denilir.
Teella, teelliyen, ve'tela, i'tilaen de gelir. Fukaha örfünde ise zevcesi ile
ilişki kurmamak üzere yemin etmenin özel adı haline gelmiştir. Bu hususta bir
görüş ayrılığı yoktur. Bundan tek istisna İbn Sırin’DEN şöyle dediğine dair bir
rivayettir. Şer'i ila cima etmemek, konuşmamak, nafakasını vermemek gibi zevce
ile alakalı hususlar hakkında yorumlanır demiştir.
Kadı Iyaz dedi ki:
Fukaha arasında mücerred ilanın derhal talakı, keffareti ve (gereğini) yerine
getirilmesinin istenmesini icap ettirmez. Ancak müddetinin ne kadar olduğu
hususunda ihtilaf etmişlerdir. Hicaz alimleri, ashab ve tabiinin ve onlardan
sonrakilerin çoğunluğunun dediklerine göre ila yapan kişi dört aydan fazlası
hakkında yemin eden kişidir. Eğer dört ay için yemin ederse bu kişi ila yapmış
sayılmaz. Kufeliler ise dört ay ve daha fazlası için yemin eden kişidir
demişlerdir. İbn Ebu Leyla, Hasan ve İbn Şubrume ile başkaları bir istisna
teşkil ederek şöyle demişlerdir: Şayet zevcesi ile bir gün ya da daha az bir
süre cima etmeyeceğine yemin ederse sonra da onu dört ay bırakıp yaklaşmayacak
olursa bu kişi ila yapmış olur.
İbn Ömer’DEN gelen
rivayete göre yemininde bir vakit belirleyen herkes -müddeti uzasa dahi- ila
yapmış olmaz. İla yapan ebediyyen diye yemin eden kimsedir. (Kadı Iyaz devamla)
dedi ki: İla yapan kimse aleyhine dört aydan önce talakın gerçekleşmeyeceği
hususunda aralarında bir görüş ayrılığı olmadığı gibi bu süre bitmeden önce
cima edecek olursa ilanın kalkacağı hususunda da görüş ayrılığı yoktur. Eğer
dört ay bitene kadar onunla cima etmeyecek olursa Kufeliler talak gerçekleşir
demişlerdir.
Hicaz ve Mısır alimleri
ile hadis ashabı ve Zahiri mezhebine mensup olanların tamamı şunu söylerler:
Kocaya ya cima edersin yahut boşarsın denilir. Eğer kabul etmeyecek olursa
hakim onun aleyhine olmak üzere boşamayı gerçekleştirir. Maliki mezhebinin
meşhur olan görüşü bu olduğu gibi Şafii ve mezhebine mensup ilim adamları da bu
görüştedir. Malik’DEN Kufelilerin görüşü gibi bir rivayet de nakledilmiştir.
Şafii'nin bir diğer görüşüne göre hakim onun aleyhine boşama yapmaz. Aksine ya
cima yapmaya yahut da boşamaya mecbur edilir. Eğer kabul etmeyecek olursa
bundan dolayı tazir cezası verilir.
Kufeliler bunun
sonucunda talakın ric'i mi bain mi gerçekleşeceği hususunda farklı kanaate
sahiptir. Diğerleri ise kendisinin ya da hakimin gerçekleştireceği talakın
ric'i olacağını ittifakla kabul etmişlerdir. Ancak Malik: İddet içerisinde koca
cima yapmadıkça bu durumda ricat sahih olmaz demiştir.
Kadı Iyaz dedi ki: Böyle
bir şart Malik'in dışında hiçkimseden tespit edilmiş değildir.
Eğer üç kur dört ay (lık
ila süresi) içinde geçerse Cabir b. Zeyd: Eğer talakı verirse bu kurlarla da
iddeti bitmiş olur demiştir. Cumhur ise iddetin yeniden başlatılması gerekir
demiştir. Fakat ila için yaptığı yeminin kızgınlık halinde ve zarar vermek
kastı ile olmasının şart olup olmadığı hususunda ihtilaf etmişlerdir.
Çoğunlukla böyle bir şart yoktur. Aksine durum ne olursa olsun ila yapmış olur
demişlerdir. Malik ve Evzai ise sütten kesildiği için çocuğunun maslahatı adına
yemin edecek olursa ila yapmış olmaz demişlerdir. Ali ve İbn Abbas (radıyallahu
anh)'dan rivayete göre kızgınlık sureti ile yemin etmediği sürece ila yapmış
olmaz.
33 - (1479) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة
وزهير بن حرب
(واللفظ لأبي
بكر) قالا:
حدثنا سفيان
بن عيينة عن يحيى
بن سعيد. سمع
عبيد بن حنين
(وهو مولى
العباس) قال:
سمعت ابن عباس
يقول: كنت
أريد أن أسأل
عمر عن
المرأتين
اللتين تظاهرتا
على عهد رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. فلبثت
سنة ما أجد له
موضعا. حتى
صحبته إلى
مكة. فلما كان
بمر الظهران
ذهب يقضي
حاجته. فقال: أدركني
بإداوة من
ماء. فأتيته
بها. فلما قضى
حاجته ورجع
ذهبت أصب
عليه. وذكرت
فقلت له: يا
أمير
المؤمنين ! من
المرأتان؟
فما قضيت
كلامى حتى
قال: عائشة
وحفصة.
3678-33/4- Bize Ebu Bekr
b. Ebu Şeybe ve Zuheyr b. Harb'da -lafız Ebu Bekir'e ait olmak üzere- tahdis
edip dedi ki: Bize Süfyan b. Uyeyne, Yahya b. Said'den tahdis ettiğine göre o
Ubeyd b. Huyeny'i -ki o Abbas'ın azadlısıdır- şöyle derken dinlemiştir: İbn
Abbas'ı şöyle derken dinledim: Ben Ömer'e ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) hayatta iken birbirine destek olan iki kadının kim olduklarını sormak
istiyordum. Bir sene bekledim, uygun bir yer bulamadım. Nihayet Mekke'ye gitmek
üzere ona yol arkadaşı oldum. Merruzzahran'a gelince ihtiyacını gidermek için
gitti. Bana: Bana bir matara su getir dedi. Ben de suyu ona götürdüm.
İhtiyacını görüp dönünce üzerine su dökmek üzere gittim ve ona soru mu sorarak:
Ey müminlerin emiri! O iki kadın kimdi dedim. Daha sözümü bitirmeden o: Aişe ve
Hafsa idi dedi.
34 - (1479) وحدثنا
إسحاق بن
إبراهيم
الحنظلي
ومحمد بن أبي
عمر (وتقاربا
في لفظ
الحديث) (قال
ابن أبي عمر:
حدثنا. وقال
إسحاق: أخبرنا
عبدالرزاق).
أخبرنا معمر
عن الزهري، عن
عبيدالله بن
عبدالله بن
أبي ثور، عن
ابن عباس. قال:
لم أزل حريصا
أن أسأل عمر
عن المرأتين
من أزواج
النبي صلى
الله عليه
وسلم اللتين
قال الله
تعالى: {إن
تتوبا إلى
الله فقد صغت
قلوبكما} [66
/التحريم/ 4]. حتى
حج عمر وحججت
معه. فلما كنا
ببعض الطريق
عدل عمر وعدلت
معه بالإداوة.
فتبرز. ثم
أتاني فسكبت
على يديه.
فتوضأ. فقلت:
يا أمير
المؤمنين ! من
المرأتان من
أزواج النبي
صلى الله عليه
وسلم اللتان
قال الله عز
وجل لهما: {إن
تتوبا إلى
الله فقد صغت
قلوبكما ؟}
قال عمر:
واعجبا لك يا
ابن عباس ! (قال
الزهري: كره،
والله ! ما سأله
عنه ولم
يكتمه) قال: هي
حفصة وعائشة.
ثم أخذ يسوق
الحديث. قال:
كنا، معشر
قريش، قوما
نغلب النساء.
فلما قدمنا
المدينة
وجدنا قوما
تغلبهم نساؤهم.
فطفق نساؤنا
يتعلمن من
نسائهم. قال: وكان
منزلي في بني
أمية بن زيد،
بالعوالي.
فتغضبت يوما
على امرأتي.
فإذا هي تراجعني.
فأنكرت أن
تراجعني.
فقالت: ما
تنكر أن أراجعك
؟ فوالله ! إن
أزواج النبي
صلى الله عليه
وسلم
ليراجعنه.
وتهجره
إحداهن اليوم
إلى الليل.
فانطلقت
فدخلت على
حفصة. فقلت:
أتراجععين
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم ؟ فقالت:
نعم. فقلت:
أتهجره
إحداكن اليوم
إلى الليل ؟
قالت: نعم. قلت:
قد خاب من فعل
ذلك منكن
وخسر. أفتأمن
إحداكن أن
يغضب الله
عليها لغضب
رسوله صلى الله
عليه وسلم.
فإذا هي قد
هلكت. لا
تراجعي رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
ولا
تسأليه شيئا.
وسليني ما بدا
لك. ولا
يغرنك أن
كانت جارتك هي
أوسم وأحب إلى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم منك
(يريد عائشة).
قال:
وكان لي جار
من الأنصار.
فكنا نتناوب
النزول إلى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فينزل يوما
وأنزل يوما.
فيأتيني بخبر
الوحي وغيره.
وآتيه بمثل
ذلك. وكنا
نتحدث ؛ أن
غسان تنعل الخيل
لتغزونا. فنزل
صاحبي. ثم
أتاني عشاء
فضرب بابي. ثم
ناداني. فخرجت
إليه. فقال:
حدث أمر عظيم.
قلت: ماذا ؟
أجاءت غسان ؟
قال: لا. بل
أعظم من ذلك
وأطول. طلق
النبي صلى
الله عليه
وسلم نساءه. فقلت:
قد خابت حفصة
وخسرت. قد أظن
هذا كائنا. حتى
إذا صليت
الصبح شددت
على ثيابي. ثم
نزلت فدخلت
على حفصة وهي
تبكي. فقلت: أطلقكن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم ؟ فقالت:
لا أدري. ها هو
ذا معتزل في
هذه المشربة.
فأتيت غلاما
له أسود. فقلت:
استأذن لعمر.
فدخل ثم خرج إلي.
فقال: قد
ذكرتك له
فصمت. فانطلقت
حتى انتهيت
إلى المنبر
فجلست. فإذا عنده
رهط جلوس يبكي
بعضهم. فجللست
قليلا. ثم غلبني
ما أجد. ثم
اتيت الغلام
فقلت: استأذن
لعمر. فدخل ثم
خرج إلي. فقال:
قد ذكرتك له
فصمت. فوليت مدبرا.
فإذا الغلام
يدعوني. فقال:
ادخل. فقد أذن
لك. فدخلت
فسلمت على
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فإذا هو
متكئ على رمل
حصير. قدأ في
جنبه. فقلت:
أطلقت، يا
رسول الله ! نساءك
؟ فرفع رأسه
إلي وقال "لا"
فقلت: الله
أكبر ! لو
رأيتنا، يا
رسول الله !
وكنا، معشر
قريش، قوما
نغلب النساء.
فلما قدمنا
المدينة
وجدنا قوما
تغلبهم
نساؤهم. فطفق
نساؤنا
يتعلمن من نسائهم.
فتغضبت على
امرأتي يوما. فإذا
هي تراجعني.
فأنكرت أن
تراجعني.
فقالت: ما
تنكر أن
أراجعك ؟
فوالله ! إن
أزواج النبي
صلى الله عليه
وسلم
ليراجعنه.
وتهجره
إحداهن اليوم
إلى الليل.
فقلت: قد خاب
من فعل ذلك
منهن وخسر.
أفتأمن
إحداهن أن
يغضب الله
عليها لغضب رسوله
صلى الله عليه
وسلم. فإذا هي
قد هلكت ؟
فتبسم رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. فقلت:
يا رسول الله !
قد دخلت على
حفصة
فقلت:
لا يغرنك أن
كانت جارتك هي
أوسم منك وأحب
إلى رسول الله
صلى الله عليه
وسلم منك.
فتبسم أخرى فقلت: أستأنس.
يا رسول
الله ! قال "نعم" فجلست. فرفعت
رأسي في
البيت. فوالله
! ما رأيت فيه
شيئا يرد
البصر، إلا
أهبا ثلاثة. فقلت:
ادع الله يا
رسول الله ! أن
يوسع على
أمتك. فقد وسع
على فارس
والروم. وهم
لا يعبدون
الله. فاستوى
جالسا ثم قال "
أفي شك أنت ؟
يا ابن الخطاب
! أولئك قوم
عجلت لهم
طيباتهم في
الحياة الدنيا".
فقلت: استغفر
لي. يا رسول
الله ! وكان
أقسم أن لا
يدخل عليهن
شهرا من شدة
موجدته عليهن.
حتى عاتبه
الله عز وجل.
3679-34/5-
Bize İshak b. İbrahim el-Hanzali ve Muhammed b. Ebu Ömer de tahdis etti -her
ikisi de hadisin lafzını birbirine yakın rivayet etti-o İbn Ebu Ömer dedi ki: Bize
Abdurrezzak tahdis etti, İshak ise haber verdi dedi. Bize Ma'mer, Zühri'den
haber verdi, o Ubeydullah b. Abdullah b. Sevr'den, o İbn Abbas'dan şöyle
dediğini rivayet etti: Ömer'e yüce Allah'ın: "Eğer ikiniz de Allah'a tevbe
ederseniz (ne ala). Çünkü kalpleriniz meyletmiş bulunuyor." (Tahrim,41)
buyurduğu Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcelerinden olan iki kadının
kim olduklarını sormayı hep arzu edip durdum. Nihayet Ömer haccedip ben de
onunla birlikte haccettim. Yolculuğumuz esnasında Ömer yolun kenarına geçti.
Ben de matara ile birlikte yolun kenarına kaydım. Ömer ihtiyacını giderdikten
sonra yanıma geldi, ellerine su döktüm, abdest aldı. Bu sırada: Ey müminlerin
emiri! Aziz ve celil Allah'ın kendilerine: "Eğer Allah'a tevbe ederseniz (ne
ala). Çünkü kalpleriniz meyletmiş bulunuyor" buyurduğu Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in zevcelerinden iki kadın kimdir? dedim. Ömer: Hayret sana
ey İbn Abbas dedi.
-Zühri dedi ki: Allah'a
yemin ederim ki kendisine hakkında soru sorduğum husustan hoşlanmamıştı ama
yine de gizlemedi- dedi ki: Onlar Hafsa ve Aişe'dir. Sonra hadisin devamını
zikretti ve dedi ki: Biz Kureyşliler kadınlara baskın gelen bir kavimdik.
Medine'ye geldiğimizde bu sefer kadınları kendilerine baskın gelen bir kavim
bulduk. Bu sefer bizim kadınlarımız da onların kadınlarından öğrenmeye başladı.
Benim evim Umeyye b. Zeyd oğulları mahallesinde Avali denilen yerde idi. Bir
gün eşime kızdım. Bir de ne göreyim. O da bana cevap yetiştiriyor. Onun bana
cevap yetiştirmesini hayretle karşıladım. O: Sana cevap yetiştirmenin nesine
hayret ediyorsun? Allah'a yemin ederim ki Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
zevceleri de ona cevap veriyorlar, onlardan her biri bazen gündüzün akşama
kadar onunla konuşmuyar dedi.
Hemen kalkıp gittim,
Hafsa'nın evine girdim. Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e cevap
veriyor musun? dedim. O: Evet dedi. Peki sizden biriniz bir gün akşama kadar
onunla konuşmadığı oluyor mu? dedim. O: Evet dedi. Bu sefer ben: Sizden böyle
yapan zarar etmiş, hüsrana uğramıştır. Sizden herhangi biriniz Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gazabı dolayısı ile Allah'ın kendisine gazab
etmeyeceğinden emin olabilir mi? Böyle olursa o taktirde o helak olur. Sakın
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e cevap verme, ondan hiçbir şey
isteme. Benden de neyi arzu edersen onu iste. Senin komşun -Aişe (r.anha)'yı
kastediyor- senden daha güzel ve Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onu
senden daha çok seviyor olması seni sakın aldatmasın dedim.
Ömer (radıyallahu anh)
(devamla) dedi ki: Ensar'dan bir komşum vardı, onunla Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in huzuruna nöbetleşe inerdik. Bir gün ben iniyorum, bir gün
o iniyordu. O bana vahye ve diğer hususlara dair haberleri getiriyor, ben de
ona aynısını getiriyordum. Aramızda: Gassanlıların bize gaza düzenlemek için
atları nalladıklarından konuşuyorduk. Arkadaşım (bir seferinde) inmiş, sonra
bana akşam vakti gelerek kapımı vurmuş, sonra bana seslenmişti. Bunun üzerine
ben de yanına çıktım. O: Pek büyük bir iş oldu dedi. Ben ne oldu, Gassanlılar
mı geldi? dedim. O: Hayır! Aksine bundan daha büyük, bundan daha ağır bir iş
oldu. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) hanımlarını boşadı dedi.
Ben: Hafsa zarar etti,
hüsrana uğradı. Bunun olacağını sanıyardum dedi.
Nihayet namaz kılınca
üzerime elbiselerimi aldım, arkasından (Medine'ye) indim. Hafsa'nın yanına
girdim. Ağlıyordu. Ben: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sizi boşadı
mı? dedim. O: Bilmiyorum, işte kendisi şu yüksekçe odada ayrı halde duruyor
dedi. Bu sefer siyahi bir kölesi vardı, yanına gittim ve Ömer için izin iste
dedim. İçeri girdikten sonra çıkıp yanıma geldi. O: Ona seni söyledim fakat
sustu dedi. Bu sefer gittim, minberin yanına varıp oturdum. Minberin yanında
sekiz on kişi oturmuş bazıları da ağlıyordu. Ben de kısa bir süre oturdum,
sonra hissettiklerimin etkisine dayanamayarak tekrar kölenin yanına gittim ve:
Ömer için izin iste dedim. O da içeri girdikten sonra çıkıp yanıma geldi ve:
Seni ona söylediğim halde o sustu dedi. Bunun üzerine arkamı dönüp gittim bir
de baktım ki köle beni çağırıyor ve: Gir, sana izin verdi dedi. İçeri girdim,
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e selam verdim. Onun dokuma bir hasıra
dayanmış olduğunu ve hasırın böğründe iz bıraktığını gördüm. Ey Allah'ın
Rasulü! Hanımlarını boşadın mı? dedim. Başını bana kaldırarak "hayır"
buyurdu. Ben: Allahu ekber! Bir görseydin bizi ey Allah'ın Rasulü dedim. Biz
Kureyşliler kadınlara baskın gelen bir kavimdik, Medine'ye geldikten sonra
kadınlarının kendilerine baskın geldiği bir kavim bulduk. Bu sefer bizim
kadınlarımız onların kadınlarından (bu huyu) öğrenmeye başladılar. Bir gün
kanma öfkelendim, bir de baktım ki bana cevap yetiştiriyor. Onun bana cevap
yetiştirmesini kabul edemedim. O: Sana cevap vermeme niye karşı çıkıyorsun ki?
Allah'a yemin olsun ki Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevceleri de ona
karşılık veriyor, hatta onlardan herhangi biri bir gün akşama kadar onunla
konuşmuyor bile dedi. Bu sefer ben: Onlardan böyle yapan zarar ve hüsrana
uğramıştır. Onlardan herhangi birisi Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in kızması dolayısı ile Allah'ın da kendisine gazab etmesinden emin
olabilir mi? Eğer böyle bir şeyolursa o helak oldu demektir dedim.
Bunun üzerine Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) gülümsedi. Ben de: Ey Allah'ın Rasulü! Hafsa'nın
yanına girdim ve: Senin komşunun senden daha güzel ve Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in onu senden daha çok sevmesi sakın seni aldatmasın dedim.
Bir daha gülümsedi. Bu sefer: Ey Allah'ın Rasulü! Biraz konuşalım mı? dedim. O:
"Evet" dedi. Ben de oturdum. Başımı kaldırıp evin içine baktım.
Allah'a yemin olsun ki içinde gözün görebileceği üç deriden başka hiçbir şey
göremedim. Bunun üzerine: Ey Allah'ın Rasulü! Allah'a dua et de ümmetine
genişlik versin. Çünkü Farslılara ve RumIara (Bizanslılara) bolluk vermiş
bulunuyor. Üstelik onlar aziz ve celil Allah'a da ibadet etmiyorlar dedim. Bu
sefer Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) doğrulup oturduktan sonra:
"Şüphe içinde misin yoksa ey Hattab'ın oğlu! Onlar güzellikleri dünya
hayatında kendilerine acilen verilmiş bir kavimdir" buyurdu. Bu sefer: Ey
Allah'ın Rasulü! Benim için mağfiret dile dedim.
Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) onlara ileri derecede kızdığından ötürü bir ay yanlarına
girmemeye yemin etmişti. Sonunda aziz ve celil Allah da ona sitem etti.
Diğer tahric: Buhari,
89, 2468, 5191, 6218 -muallak olarak- Tirmizi, 2461; Nesai, 2131 -muhtasar-
AÇIKLAMA: (3678)
"Bize Süfyan b. Uyeyne, Yahya b. Said’DEN tahdis ettiğine göre Abbas'ın
azadlısı Ubeyd b. Huneyn'i ... " Bu bütün nüshalarda bu şekilde -Abbas'ın
azadlısı" şeklindedir. ilim adamlarının dediklerine göre: Bu Süfan b.
Uyeyne'nin sözüdür. Buhari dedi ki: İbn Uyeyne'nin bu sözü sahih değildir.
Malik dedi ki: Bu Zeyd b. el-Hattab ailesinin azadlısıdır. Muhammed b. Cafer b.
Ebu Kesir de: O Zureyk oğullarının azadlısıdır demiştir. Kadı Iyaz ve başkaları
da: Hadis hafızlarına ve başkalarına göre bu hususta sahih olan Malik'in
sözüdür.
Bu rivayette:
"Ömer'e Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) zamanında bir. irini
destekleyen iki kadın hakkında soru sormak istiyordum" denilmektedir. Bu
rivayet bu şekilde bütün nüshalarda "zamanında" kaydı ile
zikredilmiştir. Kadı Iyaz dedi ki: "Onun zamanında" demesi her
ikisine olan saygı ve tazimden dolayıdır. Maksat ise o hayatta iken ona karşı
birbirini destekleyen iki kadın demektir. Nitekim yüce Allah: "Eğer onun
aleyhine birbirinize yardım ederseniz" (Tahrim, 4) buyurmaktadır. Diğer
rivayetlerde ise: Her ikisinin de Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e karşı
birbirlerini desteklediklerini açıkça ifade etmiştir.
(3679) "Ellerine su
döktüm o da abdest ald!." Buradan abdest almak için başkasının yardımını
almanın caiz olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Kitabın baş taraflarında bu
meselenin açıklaması geçmişti. Şöyle ki eğer bunun bir mazereti varsa bunda bir
sakınca yoktur. Şayet başka bir sebeple olmuşsa daha uygun olana muhalifiir.
Sahih olan kanaate göre mekruh olduğu da söylenemez.
"Komşunun ... seni
aldatmasın" Burada komşudan kasıt kumadır. "Onlar güzellikleri dünya
hayatında kendilerine acilen verilmiş bir kavimdir" Kadı Iyaz dedi ki: Bu,
fakirliği, zenginlikten daha faziletli kabul edenlerin gösterdikleri
delillerdendir. Çünkü bunun mefhumundan anlaşıldığı üzere dünya hayatının güzelliklerinden
acilen verilen miktar kadarı ile ahirette kendisi için saklanıp ve kendisine
acilen verilmeyen miktarından ahirette bir kayıptır. Başkaları ise bunu: Bundan
maksat ise kafirlerin elde ettikleri dünya nimetleridir. Onların ahirette ise
bir payları yoktur diye bunu tevil edebilirler. Allah en iyi bilendir.
"Onlara aşırı
kızdığından" burada "mevcide: kızgınlık, gazab" demektir.
35 - (1475) قال
الزهري:
فأخبرني عروة
عن عائشة.
قالت: لما مضى
تسع وعشرون
ليلة، دخل على
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. بدأ بي.
فقلت: يا رسول
الله ! إنك
أقسمت أن لا
تدخل علينا
شهرا. وإنك
دخلت من تسع
وعشرين.
أعدهن. فقال:
"إن
الشهر تسع
وعشرون" ثم
قال "يا عائشة
! إني ذاكر لك
أمرا فلا عليك
أن لا تعجلي
فيه حتى تستأمرى
أبويك". ثم قرأ
علي الآية: يا
أيها النبي قل
لأزواجك. حتى
بلغ: أجرا
عظيما. قالت
عائشة: قد
علم، والله !
أن أبوي لم
يكونا
ليأمراني
بفراقه. قالت
فقلت: أو في هذا
أستأمر أبوي ؟
فإني أريد
الله ورسوله
والدار
الآخرة.
قال
معمر: فأخبرني
أيوب ؛ أن
عائشة قالت:
لا تخبر نساءك
أني اخترتك.
فقال لها
النبي صلى
الله عليه
وسلم: "إن الله
أرسلني مبلغا
ولم يرسلني
متعنتا". قال
قتادة: صغت
قلوبكما،
مالت قلوبكما.
3680-35(
... - ez-Zührı dedi ki: Bana Urve, Aişe'den şöyle dediğini haber verdi: Yirmi
dokuz gün geçince Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) benim yanıma girdi
ve benden başladı. Ben: Ey Allah'ın Rasulü! Sen yanımıza bir ay boyunca
girmemek üzere yemin etmiştin. Ama şimdi yirmi dokuz gün sonra girdin. Ben
onları sayıyordum dedim. Bunun üzerine Allah Rasulü: "Şüphesiz (bu) ay
yirmi dokuz gündür" buyurduktan sonra şunları ekledi: "Ey Aişe! Ben
sana bir husustan söz edeceğim. Annen babanla danışıncaya kadar o hususta acele
etmemende senin için bir sıkıntı olmaz" buyurdu. Sonra bana: "Ey
Nebi! Zevcelerine de ki" buyruğunu: "Büyük bir ecir vardır"
(Ahzab, 28-29) buyruğuna kadar okudu. Aişe dedi ki: Allah'a yemin olsun ki o,
zaten annemin ve babamın bana kendisinden ayrılmamı emretmeyeceklerini
biliyordu dedi. Bunun üzerine ben: Bu hususta mı anneme babama danışacak mışım?
Şüphesiz ki ben Allah'ı, Rasulü'nü ve ahiret yurdunu istiyorum dedim.
Ma'mer dedi ki: Eyyub'un
bana haber verdiğine göre Aişe: Diğer hanımlarına benim seni tercih ettiğimi
bildirme dedim. Buna karşılık Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ona:
"Şüphesiz Allah beni tebliğ edici olarak gönderdi. İşi zorlaştıran birisi
olarak göndermedi" buyurdu.
Katade dedi ki:
"(Ayetteki) sağat kulubukuma" kalpleriniz meyletmiştir demektir.
Diğer tahric: "29
gün geçtikten sonra" hadisinin kaynaklan daha önce 2516 numara ile geçmiş
bulunmaktadır. Sonra bana: "Ey Nebi!..." ayetini okudu hadisini de
Buhari, 4786; Nesai, 2440; İbn Mace, 2053;
AÇIKLAMA: Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Şüphesiz (bu) ay yirmi dokuz
gündür" buyruğu özel olarak bu ay hakkındadır. Bu hadis-i şeriflerde
imamın, hakimin ve benzer görevde olanların önemli ihtiyaçları sebebi ile bazı
hallerde insanlardan ayrı bir kenara çekilmelerinin caiz olduğu;
Hacb (denilen perdedar,
teşrifatçı) eğer haciblik görevini yaptığı kimsenin susmasından izin
vermediğini biliyor ise izin vermeyeceği hükmü anlaşılmaktadır.
Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem}'in çoğunlukla bilinen alışkanlığı onun bir acip edinmediğidir. O gün
ise ihtiyaç sebebi ile edinmiş idi.
Hadislerden anlaşılan
diğer hükümlere gelince:
1. Bir kimsenin evine girmek
için yalnız olduğunu bilse dahi izin istemek icap eder. Çünkü kişi
görülmesinden hoşlanmadığı bir hal içerisinde bulunabilir.
2. Eğer izin vermeyecek
olursa tekrar izin istenebilir.
3. İzin istemeye gerek
olması açısından kişinin değerli üstün birisi olması ile böyle olmaması
arasında bir fark yoktur.
4. Baba, küçük ya da
büyük yahut evlenmiş bir kız olması arasında bir fark olmaksızın evladını
te'dib etme hakkına sahiptir. Çünkü Ebu Bekir ve Ömer (r.a.) kızlarını te'dib
ettiler ve onların her biri kızının boynunu sıktı.
5. Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) dünyadan pek az nasiblenir ve dünyalığa karşı oldukça zahid
davranırdı.
6. Basamaklarla çıkılan
bir yüksek odada kalmak ve ev eşyası için bir kiler (depo) edinmek caizdir.
7. Ashab-ı kiram, ilim
tahsili ve bunun için nöbetleşmek hususunda oldukça gayretli idiler.
8. Bir kişinin haberini
kabul etmek (vahid haber) caizdir. Çünkü Ömer {r.a.} Ensar’DAN olan
arkadaşından bilgi öğreniyor, Ensar’DAN olan arkadaşı da kendisinden
öğreniyordu.
9. İlim, ilim sahibi
olandan öğrenilir. İsterse öğrenen kişi öğrendiği kişiden daha faziletli olsun.
Çünkü Ömer {r.a.} Ensar’DAN olan bu arkadaşından ilim öğreniyordu.
10. İnsan arkadaşını
kederli görüp kederini gidermek, onun kalbini rahatlatacak şeylerle teselli
etmek isterse yine bu hususta ondan izin alması gerekir. Nitekim Ömer
(radıyallahu anh): Konuşalım mı ey Allah'ın Rasülü demişti. Çünkü bazen
arkadaşına uygun olmayan sözler söyleyebilir, bu onun üzüntüsünü daha da
artırabilir, hatta onu sıkabilir, bazen de kendisini memnun etmeyecek sözler
söyleyebilir. Bu önemli edebler arasındadır.
11. Büyük şahsiyetlere
saygı göstermek, onlara hizmet etmek ve onların heybetini korumak gerekir.
Nitekim İbn Abbas, Ömer (radıyallahu anh)'a karşı böyle davranmıştı.
12. Senin kuman demeyip
senin komşun demesi gibi güzel lafızlarla hitap etmek de edeptendir. Araplar
kuma lafzından hoşlanılmadığı için bu anlatımla kullanırlardı.
13. İzin istemek için
başkasının kapısını çalmak önemli işler dolayısı ile ileri derecede korkup
dehşete kapılmak caizdir.
14. İnsanın arkadaşının
evinin köşesine bucağına ve evde neler olduğuna bakması -arkadaşının bundan
rahatsız olmadığını bilmesi halinde- caizdir. Bununla birlikte selef gereksiz
bakmayı hoş görmemiştir. Bu hoş görmeyiş ise ev sahibinin bundan hoşlanmadığını
bilmesi ve bu hususta şüphe içerisinde olması hali hakkında yorumlanır.
15. Eşler arasında
gerektirid bir olay meydana gelmişse kocanın zevcesinden darılıp ayrı bir odaya
çekilmesi hakkı vardır.
16. Bir kimsenin kötülük
yapması halinde başkası için "rağime enhu: burnu yere sürtünsün,
sürtündü" demesi caizdir. Ömer'in Hafsa'nın burnu yere sürtündü demesi
gibi. Ömer b. Abdulaziz ve başkaları da böyle demiş olmakla birlikte Malik bunu
mekruh kabul etmiştir.
17. Seçimini yapmak için
ilk olarak Aişe (radıyallahu anha)'ya sorması ve ayın bitiminden sonra ilk
olarak yanına girmesi dolayısı ile Aişe (radıyallahu anha)'nın fazileti de
anlaşılmaktadır.
Bu hadislerden
çıkartılacak daha başka hüküm ve sonuçlar da vardır.
Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
6- Üç TALAK İLE
BOŞANMIŞ KADININ NAFAKA HAKKI YOKTUR BABI