SAHİH-İ MÜSLİM

HAC

(55) باب تفضيل الحلق على التقصير وجواز التقصير

55- SAÇLARI TRAŞ ETMENİN KISALTMAKTAN DAHA FAZİLETLİ OLMAKLA BİRLİKTE KISALTMANIN DA CAİZ OLDUĞU BABI

316 - (1301) وحدثنا يحيى بن يحيى ومحمد بن رمح. قالا: أخبرنا الليث. ح وحدثنا قتيبة. حدثنا ليث عن نافع ؛ أن عبدالله قال:

حلق رسول الله صلى الله عليه وسلم وحلق طائفة من أصحابه. وقصر بعضهم. قال عبدالله: إن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال "رحم الله المحلقيين" مرة أو مرتين ثم قال "والمقصرين".

3131-316/1- Bize Yahya b. Yahya ve Muhammed b. Rumh da tahdis edip dediler ki: Bize Leys haber verdi (H.) Bize Kuteybe de tahdis etti, bize Leys'in Nafi'den tahdis ettiğine göre Abdullah: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) saçlarını traş ettiği gibi ashabından bir grup da saçlarını traş etti. bir kısmı da saçlarını kısalttı dedi.

Abdullah dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) iki ya da üç defa ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun" dedikten sonra: "Kısaltanlara da" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 1727 -muallak olarak-; Tirmizi, 913

AÇIKLAMA: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) saçlarını traş etti ve ashabından da bir kesim saçlarını traş etti, bazıları da kısalttı." Ayrıca hadisi şeriflerde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in saçlarını traş edenlere üç defa dua ettiğini, kısaltanlara da bundan sonra bir defa dua ettiğini zikrettiği hadisleri kaydetmektedir. Bütün bunlar iki işten birisini yapmanın caiz olduğunu açıkça ifade etmektedir. ihramdan çıkmak isteyen bir kimse isterse saçlarını traş etmekle yetinir, isterse kısaltmakla yetinir. Bununla birlikte traş etmenin daha faziletli olduğu da açıkça ifade edilmektedir. ilim adamları saçları traş etmenin kısaltmakian faziletli olduğunu, bununla birlikte kısaltmanın da yeterli olduğunu icma ile kabul etmişlerdir. Bundan tek istisna, ibnu'l-Munzir'in Hasan-ı Basri'den naklettiği görüşüdür. Buna göre Hasan-ı Basri: İlk haccettiği zaman saçlarını traş etmesi gerekir. Kısaltmak onun için yeterli olmaz dermiş. Eğer onun böyle dediği ondan sahih olarak nakledilmiş ise bu husustaki naslarla ve ondan önce gerçekleşmiş olan icma ile bu kanaat reddedilir.

Bizim mezhebimizin meşhur görüşü, traş olmanın ya da kısaltmanın hacc ve umrenin menasiklerinden bir nüsük (ibadet) ve her ikisinin rükünlerinden bir rükün olduğudur. Bu rükün yerine getirilmedikçe hacc ve umreden herhangi birisi gerçekleştirilmiş olmaz. genel olarak bütün ilim adamları da böyle demiştir. Fakat Şafii'nin şaz ve zayıf bir görüşü vardır. Buna göre traş olmak ya da saçları kısaltmak, hoş koku sürünmek ve elbise gibi yasakların mübah olması içindir. Bir ibadet (nüsük) değildir. Ama doğru olan birincisidir.

Traş ve saçları kısaltmakta yeterli olan asgari miktar Şafii'ye göre üç tel saçtır. Ebu Hanife'ye göre başın dörtte biri, Ebu Yusuf'a göre başın yarısı, Malik ve Ahmed'e göre başın çoğunluğudur. Malik'den gelen bir rivayete göre başın tamamının ya da bir kısmının kısaltılması şeklindedir. Bununla birlikte hepsi faziletli olanın başın tamamını traş etmek ya da tamamını kısaltmak olduğu üzerinde icma etmişlerdir. Saçlarını kısaltacak olursa saçlarının ucundan parmak ucu miktarından daha az kısaltmaması müstehaptır. Ondan daha da az kısaltacak olursa yine caiz olur. Çünkü saçları kısaltmak ismi, onun hakkında da geçerlidir.

Kadınlar için meşru olan ise saçları kısaltmaktır. Kadınların saçlarını traş etmeleri mekruhtur. Şayet saçlarını traş edecek olurlarsa ibadet gerçekleşmiş olur.

Saçları yolmak, yakmak, kesmek ve bunun dışında saçları izale etme türlerinin hepsi de traş olmanın ve saçları kısaltmanın yerine geçer.

Şunu da bilelim ki Abdullah (r.a.)'ın: "Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ve ashabından bir kesim saçlarını traş etti, bazıları da saçlarını kısalttı" sözü ile Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in saçlarını traş edenlere üç defa dua etmesi sonra da kısaltanlara bir defa dua etmesi hadiselerinin hepsi Veda Haccında meydana gelmiştir. Sahih ve meşhur olan budur. Kadı Iyaz ise bazılarından bu hadisenin Hudeybiye günü ashaba saçlarını traş etmelerini emrettiği zaman olmuştur, demiştir. Aralarından hiçkimse o zaman için Mekke'ye girme ümitleri dolayısı ile bu işi yapmamışlardı. İbn Abbas (r.a.)'dan şöyle dediği zikredilmektedir: Hudeybiye gününde bazı kimseler saçlarını traş etti, diğer başkaları da kısalttı. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) üç defa: "Allah'ım, saçlarını traş edenlere rahmet buyur" demiş, ey Allah'ın Rasulü, acaba neden saçlarını traş edenlere açıkça rahmet okudu n diye sorulunca, "çünkü onlar hiç şüphe etmediler'' diye cevap vermiştir. İbn Abdilberr der ki: Bu olayın Hudeybiye'de meydana geldiği mahfuz alandır.

Kadı Iyaz dedi ki: Müslim bu babta onların söylediklerine muhalif rivayetler zikretmiştir. Her ne kadar onun rivayet ettiği hadisler bunun ne zaman olduğunu açıklamaksızın mücmer olarak gelmiş ise de bu böyledir. Çünkü Müslim, İbn Ebu Şeybe ve Veki'in rivayeti ile Yahya b. Husayn'ın büyük annesinden Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in Veda Haccında saçlarını traş edenlere üç defa, kısaltanlara da bir defa dua ettiğini işittiğini belirten hadisini zikretmiştir. Ancak Veki' rivayetinde Veda Haccından söz etmemiştir.

Müslim de bundan önce kurban bayramı birinci günü Akabe Cemresine taş atmayı sözkonusu eden Yahya b. el-Husayn'ın adı geçen büyük annesi Um el-Husayn'ın şöyle dediğini kaydetmektedir: Veda Haccında Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte hacc ettim. Mesele onun rivayet ettiği hadiste açıklanmış olarak Veda Haccında cereyan ettiği şeklinde belirtilmektedir. Bu sebeple Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bu sözünü her iki yerde de söylemiş olma ihtimali uzak değildir.

Traş olmanın, kısaltmaktan daha faziletli olmasına gelince; bu ibadetin yerine getirilmesi bakımından daha ileri bir iştir. Ayrıca yüce Allah'ın huzurunda zilleti ortaya koymaktaki niyete sadakati de daha açıkça göstermektedir. Diğer taraftan saçlarını kısaltan kişi bir zinet olan saçı, kendi nefsi için muhafaza etmeye devam etmektedir. Hacceden kişi ise zineti terk etmekle emrolunmuştur. Hatta hacceden kişi üstü başı temiz değil, ter ve toz içerisindedir. Allah en iyi bilendir.

İlim adamlarının ittifak ettiklerine göre saçları traş edip kısaltmanın Akabe Cemresine taş attıktan ve eğer beraberinde kurban varsa kurbanını kestikten sonra ve İfada tavafından önce olmalıdır. Kıran haccı yapması ile ifrad haccı yapan birisi olması arasında bir fark yoktur.

Maliki İbnu'l-Cehm dedi ki: Kıran haccı yapan kimse tavaf ve sa'y yapmadıkça traş olmaz. Ancak bu batıldır. Naslarla ve ondan önce gerçekleşmiş olan icma ile reddolunmuştur. Diğer taraftan Nebi {Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ifada tavafından önce traş olduğunu gösteren hadisler de sabit olmuştur. Daha önceden de Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in sonunda kıran haccı yaptığını açıklamış idik. İsterse ihramlı kişi saçlarını zampklayarak taramış olsun. Bu durumda ise mezhebimizin sahih ve meşhur olan görüşüne göre saçlarını traş etme zamanı gelince saçlarını traş etmesi müstehap olmakla birlikte bu onun için lüzumlu değildir. İlim adamlarının cumhuru ise saçlarını traş etmesinin lüzumlu olduğunu söylemişlerdir.

317- (1301) وحدثنا يحيى بن يحيى. قال: قرأت على مالك عن نافع، عن عبدالله بن عمر ؛

أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال "اللهم ارحم المحلقين" قالوا: والمقصرين ؟ يا رسول الله ! قال " اللهم ارحم المحلقين" قالوا: والمقصرين ؟ يا رسول الله ! قال " والمقصرين".

3132-317/2- Bize Yahya b. Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e Nafi'den rivayetini okudum. O Abdullah b. Ömer'den rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Allah'ım, saçlarını traş edenlere rahmet buyur" demiş, ashab: Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü demişler, Allah Resulü: ''Allah'ım, saçlarını traş edenlere rahmet buyur" demiş, ashab: Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü demişler, Allah Rasulü: "Kısaltanlara da" buyurmuştur.

"İbrahim buradan itibaren: Bize Müslim tahdis etti dememiştir. Ama bunun yerine zikredilecek yere kadar: "Müslim'den" demiştir."

Diğer tahric: Buhari, 1727; Ebu Davud, 1979

AÇIKLAMA: Bizler bu şerhin mukaddimesindeki fasıllarda açıkladığımız üzere Müslim'in arkadaşı İbrahim b. Süfyan, Müslim'in kendisinden bu kitabın üç yerini bizzat dinleyememiştir. Bunların ilk bölümü Hacc Kitabı'nda olup burası bu kaçırdığı bölümün başlangıcıdır. Belirttiğimiz yerde bunun başına ve sonuna dikkat çekmiş idik. Ayrıca İbrahim'in: "Buradan itibaren Müslim'den" deyip kitabın geri kalan kısmında dediği gibi "bize (Müslim) haber verdi" dememektedir. Bunun başı ise el-Culudi'nin şu sözleridir: Bize İbrahim, Müslim'den tahdis etti, bize İbn Numeyr tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Abdullah b. Ömer, Nafi'den tahdis etti, o İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Saçlarını traş edenlere Allah rahmet buyursun" dedi. Ashab: Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü dediler deyip ilgili kısmın sonuna kadar böylece devam etmektedir.

318 - (1301) أخبرنا أبو إسحاق إبراهيم بن محمد بن سفيان عن مسلم بن الحجاج قال: حدثنا ابن نمير. حدثنا أبي حدثنا عبيدالله بن عمر عن نافع، عن ابن عمر ؛ أن رسول الله صلى الله عليه وسلم

قال "رحم الله المحلقين" قالوا: والمقصرين ؟ يا رسول الله ! قال "رحم الله المحلقين" قالوا: والمقصرين ؟ يا رسول الله ! قال "رحم الله المحلقين" قالوا: والمقصرين ؟ يا رسول الله ! قال "والمقصرين" .

3133-318/3- Bize Ebu İshak İbrahim b. Muhammed b. Süfyan tahdis edip dedi ki: Müslim b. el-Haccac’DAN dedi ki: Bize İbn Numeyr tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Ubeydullah b. Ömer, Nafi'den tahdis etti, o İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun" dedi. Ashab: Kısaltanlara da ey Allahın Rasulü dediler. Allah Rasulü: ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun'' dedi. Ashab: Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü dediler. Allah Rasulü: ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun" dedi. Ashab: Kısaltanlara de Ey Allah'ın Rasulü dediler. Allah Rasulü: "Kısaltanlara da" buyurdu.

Diğer tahric: İbn Mace, 3044

319 - (1301) وحدثناه ابن المثنى. حدثنا عبدالوهاب. حدثنا عبيدالله، بهذا الإسناد. وقال في الحديث: فلما كانت الرابعة، قال "والمقصرين".

3134-319/4- Bunu bize İbnu'l-Müsenna da tahdis etti, bize Abdühvehhab tahdis etti, bize Ubeydullah bu isnad ile tahdis etti ve hadisi rivayetinde Dördüncüsünü söyleyince bu sefer: "Kısaltanlara da" buyurdu.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

320 - (1302) حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة وزهير بن حرب وابن نمير وأبو كريب. جميعا عن ابن فضيل. قال زهير: حدثنا محمد ابن فضيل. حدثنا عمارة عن أبي زرعة، عن أبي هريرة، قال:

قال رسول الله صلى الله عليه وسلم " اللهم ! اغفر للمحلقين" قالوا: يا رسول الله ! وللمقصرين ؟ "اللهم ! اغفر للمحلقين" قالوا يا رسول الله ! وللمقصرين ؟ قال "اللهم ! اغفر للمحلقين" قالوا: يا رسول الله ! وللمقصرين ؟ قال "وللمقصرين".

3135-320/5- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe, Zuheyr b. Harb, İbn Numeyr ve Ebu Kureyb birlikte İbn Fudayl'den tahdis ettiler. Zuheyr dedi ki: Bize Muhammed b Fudayl tahdis etti, bize Umare, Ebu Zur'a'dan tahdis etti, o Ebu Hureyre'den şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Allah'ım, saçlarını traş edenlere mağfiret buyur" dedi, ashab: Ey Allah'ın Rasulü, kısaltanlara da dediler. Allah Rasulü: ''Allah'ım, saçlarını traş edenlere mağfiret buyur" dedi. Ashab: Ey Allah'ın Rasulü, kısaltanlara da dediler. Allah Rasulü: ''Allah'ım, saçlarını traş edenlere mağfiret buyur" dedi. Ashab: Ey Allah'ın Rasulü, kısaltanlara da dediler. Allah Rasulü: "Kısaltanlara da" buyurdu.

Diğer tahric: Buhari, 1728; İbn Mace, 3043

(1302) وحدثني أمية بن بسطام. حدثنا يزيد بن زريع. حدثنا روح عن العلاء، عن أبيه، عن أبي هريرة، عن النبي صلى الله عليه وسلم. بمعنى حديث أبي زرعة، عن أبي هريرة.

3136- .. ./6- Bana Ümeyye b. Bistam da tahdis etti, bize Yezid b. Zürey'd tahdis etti, bize Ravh el-A'la’DAN tahdis etti, o babasından, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den Ebu Zur'a'nın, Ebu Hureyre'den diye rivayet ettiği hadis ile aynı manada rivayet etti.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

321 - (1303) حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة. حدثنا وكيع وأبو داود الطيالسي عن شعبة، عن يحيى بن الحصين، عن جدته ؛ أنها سمعت النبي صلى الله عليه وسلم، في حجة الوداع، دعا للمحلقين ثلاثا. وللمقصرين مرة. ولم يقل وكيع: في حجة الوداع.

3137-321/7- Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti, bize Veki' ve Ebu Davud et-Tayalisi, Şu'be'den tahdis etti, o Yahya b. el-Husayn'dan, o büyük annesinden rivayet ettiğine göre o Veda Haccında Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in saçlarını traş edenlere üç defa, kısaltanlara bir defa dua ettiğini işitmiştir. Veki' ise rivayetinde "Veda Haccında" dememiştir.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir

322 - (1304) وحدثنا قتيبة بن سعيد. حدثنا يعقوب (وهو ابن عبدالرحمن القاري) ح وحدثنا قتيبة. حدثنا حاتم (يعني ابن إسماعيل). كلاهما عن موسى بن عقبة، عن نافع، عن ابن عمر ؛ أن رسول الله صلى الله عليه وسلم حلق رأسه في حجة الوداع.

3138-322/8- Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Yakub -ki o b. Abdurrahman el-Kari'dir- tahdis etti. (H.) Bize Kuteybe de tahdis etti, bize Hatim -yani b. İsmail- tahdis etti (Yakub ile birlikte) ikisi Musa b. Ukbe'den. o Nafi' den, o İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Veda Haccında başını traş et(tir)di.

Diğer tahric: Buhari, 4410, 4411; Ebu Davud, 1980

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

56- SÜNNET OLANIN, NAHR GÜNÜ AKABE CEMRESİNE TAŞ ATMAK, SONRA KURBAN KESMEK, SONRA TRAŞ OLMAK OLDUĞU VE TRAŞA BAŞIN SAĞ TARAFINDAN BAŞLAMAK OLDUĞUNUN BEYANI BABI