|
SAHİH-İ MÜSLİM |
HAC |
(40) باب
استحباب
استلام
الركنين
اليمانيين في
الطواف، دون
الركنين
الآخرين
40- TAVAF ESNASINDA YALNIZCA
İKİ YEMANİ RÜKNÜ İSTİLAM ETMENİN MÜSTEHAP OLUP DİĞER İKİ RÜKNÜ İSTİLAM ETMENİN
MÜSTEHAP OLMADIĞI BABI
242 - (1267) حدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا الليث.
ح وحدثنا قتيبة.
حدثنا ليث عن
ابن شهاب، عن
سالم بن عبدالله،
عن عبدالله
ابن عمر ؛ أن
قال: لم أرى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يمسح من
البيت، إلا
الركنين
اليمانيين.
3050-242/1- Bize Yahya
b. Yahya tahdis etti, bize Leys haber verdi, (H.) Bize Kuteybe de tahdis etti,
bize Leys, İbn Şihab’DAN tahdis etti, o Salim b. Abdullah'tan, o Abdullahb.
Ömer'den şöyle dediğini rivayet etti: Ben Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'i Beyt'in iki Yemani rüknünden başka bir tarafını mesh ettiğini
(ellerini sürüp istilam ettiğini) görmedim.
Diğer tahric: Buhari,
1609; Ebu Davud, 1874; Nesai, 2949
243 - (1267) وحدثني
أبو الطاهر
وحرملة. قال
أبو الطاهر:
أخبرنا عبدالله
بن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب،
عن سالم
عن أبيه. قال:
لم
يكن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم يستلم من
أركان البيت
إلا الركن
الأسود والذي
يليه، من نحو
دور الجمحيين.
3051-243/2- Bana
Ebu't-Tahir ve Harmele de tahdis etti, Ebu't-Tahir dedi ki: Bize Abdullah b.
Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn Şihab'dan haber verdi, o Salim'den, o
babasından şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in Beyt'in rükünlerinden ancak (Hacer-i) Esved rüknü ile ona bitişik
olan Cumahlıların evleri tarafındaki rükünleri istilam etmiştir.
Diğer tahric: Nesai,
2951; İbn Mace, 2946
244 - (1267) وحدثنا
محمد بن
المثنى. حدثنا
خالد بن
الحارث عن
عبيدالله، عن
نافع، عن
عبدالله. ذكر
؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم كان لا
يستلم إلا
الحجر والركن
اليماني.
3052-244/3- Bize
Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Halid b. el-Haris, Ubeydullah'dan
tahdis etti, o Nafi'den, o Abdullah'tan şunu zikrettiğini rivayet etti:
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ancak Hacer (-i Esved) rüknü ile
Rükn-i Yemaniyi istilam ediyordu.
Diğer tahric: Nesai,
2948
AÇIKLAMA: (3050)
"Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ... görmedim" diğer
rivayette (3051) "Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) istilam
etmezdL" (3052) diğer rivayette de: "Ancak hacer(-i esved) rüknü ile
rükn-i Yemaniyi istilam ederdi."
Bu rivayet birbirleri
ile ittifak halindedir. İki Yemani rükün Hacer-i Esved rüknü ile rükn-i
Yemanidir. Her ikisine iki Yemani rükün adı tağlib dolayısı ile verilmiştir.
Baba ile anneye ebeveyn, güneş ile aya kamereyn, Ebu Bekir ve Ömer (r.a.)'a
Ömereyn, su ve hurmaya el-esvedeyn denilmesi gibi. Benzeri de pek çok ve
meşhurdur. "Yemaniyan: İki Yemenli (Yemani rükün)'' söyleyişinde fasih ve
meşhur söyleyiş ile ye harfi şeddesizdir. Sibeveyh ve Cevheri ile başkaları ise
bunların bir başka söyleyişle ye harfi şeddeli söylendiğini nakletmektedirler.
Bunu şeddesiz söyleyenler: Bu Yemen'e nisbetledir diye açıklarlar. Buradaki
elif, iki nisbet ye'sinden birisinin yerini tutmakta olup diğer ye ise şeddesiz
kalmaktadır. Eğer onu şeddeli okuyacak olursak böylelikle hem yerini tutan harf
ile yerine harf geçirilen harfi bir arada zikretmiş olacağız. Bu ise
imkansızdır. Şeddeli okuyanlar ise "Yemani" söyleyişindeki elif
fazladan gelmiştir. Aslı "yemeni" dir. Bu durumda ye şeddeli olarak
kalır. Elif de fazla olur. Tıpkı sanani, rakbani ve diğerlerinde elif ilave
edildiği gibi. Allah en iyi bilendir.
"Mesh ederdi
(ellerini sürerdi)"den kastı istilam ederdi demektir. İstilamın açıklaması
daha önce yapılmıştır. Şunu belirtelim ki Beyt'in dört rüknü (köşesi) vardır.
Hacer-i Esved rükni ile Rükn-i Yemaniye daha önce geçtiği gibi İki Yemani Rükün
denilir. Diğer iki rükne ise İki Şami Rükün adı verilir. Hacer-i Esvedin
bulunduğu rüknün iki fazileti bulunmaktadır. Birincisi İbrahim
(aleyhisselam)'ın temeli üzerinde bulunması, ikincisi ise bu rükünde (köşede)
Hacer-i Esvedin bulunmasıdır.
Yemani rüknün ise bir
tek fazileti vardır o da İbrahim (aleyhisselam)'ın temelleri üzerinde
olmasıdır. Diğer iki rüknün ise bu iki fazilet gibi bir üstünlükleri
bulunmamaktadır. Bundan dolayı Hacer-i Esvedin iki özelliği vardır.
Biri İstilam edilmesi,
diğeri ise öpülmesidir. Buna sebep ise sahip olduğu iki faziletidir. Yemani
rükün ise istilam edilir ama öpülmez. Çünkü onun tek bir fazileti (üstünlüğü)
bulunmaktadır.
Diğer iki rükün ise ne
öpülür, ne de istilam edilirler. Allah en iyi bilendir.
Ümmet iki Yemani rüknün
istilamının müstehap olduğunu icma ile kabul etmiştir. Büyük çoğunluk da diğer
iki rükne el sürülmeyeceğini ittifakla kabul etmiş olmakla birlikte seleften
bazıları bunu müstehap görmüştür. Bu iki rüknün de istilam edileceğini
söyleyenler arasında Ali (r.a.)'ın oğulları Hasan ve Hüseyin ile İbn Zubeyr,
Cabir b. Abdullah, Enes b. Malik, Urve b. ez-Zübeyr, Ebu Şa'sa Cabir b. Zeyd
(r.a.) da vardır. Kadı Ebu't-Tayyib dedi ki: Değişik bölgelerdeki imamlar ve
fukaha bu iki rüknün istilam edilmeyeceği üzerinde icma etmişlerdir. Ashab-ı
kiramdan bazılarının ve tabiinin bir kısmının bu hususta görüş ayrılığı vardı
ama sonradan bu görüş ayrılığı ortadan kalkmış olup bu iki rüknün istilam edilmeyeceği
üzerinde icma etmişlerdir. Allah en iyi bilendir.
(3052) "Rasuluilah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) Hacer-i Esved ile rükn-i Yemaniden başkasını
istilam etmiyordu." Cumhur bunu Hacer-i Esvedin içinde bulunduğu rüknü
(köşeyi) dışarıda bırakarak yalnızca Hacer-i Esvedi istilam etmekle yetineceği
hususunda bunu delil göstermişlerdir. Az önce Kadı Ebu't-Tayyib'in bu husustaki
muhalif kanaati geçmiş bulunmaktadır.
245 - (1268) وحدثنا
محمد بن
المثنى وزهير
بن حرب
وعبيدالله بن
سعيد. جميعا
عن يحيى
القطان. قال
ابن المثنى:
حدثنا يحيى عن
عبيدالله.
حدثني نافع عن
ابن عمر. قال:
ما تركت
استلام هذين
الركنين، اليماني
والحجر، مذ
رأيت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يستلمهما، في
شدة ولا
رخاء.
3053-245/4- Bize
Muhammed b. el-Müsenna, Zuheyr b. Harb ve Ubeydullah b. Said de birlikte Yahya
el-Kattan’DAN tahdis etti. İbnu'l-Müsenna dedi ki: Bize Yahya, Ubeydullah’dan
tahdis etti, bana Nafi', İbn Ömer'den şöyle dediğini tahdis etti: Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i bu iki rüknü (rükn-i) Yemani ile (rükn-i)
haceriyi istilam ettiğini gördüğümden beri ben de bu iki rüknü istilam etmeyi
ne darlık zamanımda ne rahat zamanımda terk etmiş değilim.
Diğer tahric: Buhari,
1606; Nesai, 2952
246 - (1268) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وابن
نمير. جميعا عن
أبي خالد. قال
أبو بكر:
حدثنا أبو
خالد الأحمر
عن عبيدالله،
عن نافع. قال:
رأيت ابن عمر
يستلم الحجر
بيده. ثم قبل يده.
وقال: ما
تركته منذ
رأيت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يفعله.
3054-246/5- Bize Ebu
Bekr b. Ebu Şeybe tahdis etti ... Nafi' dedi ki: İbn Ömer'i haceri (esvedi) eli
ile istilam edip sonra da elini öperken ve Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in bunu yaptığını gördüğümden beri ben de bunu terk etmedim dediğini
duydum.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
247 - (1269) وحدثني
أبو الطاهر.
أخبرنا ابن
وهب. أخبرنا
عمرو بن
الحارث ؛ أن
قتادة ابن
دعامة حدثه ؛
أن أبا الطفيل
البكري حدثه ؛
أنه
سمع ابن عباس
يقول: لم أرى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يستلم غير
الركنين
اليمانيين.
3055-247/6- Bana
Ebu't-Tahir de tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bize Amr b. el-Haris'in
haber verdiğine göre Katade b. Diame kendisine şunu tahdis etti: Ebu't-Tufeyl
el-Bekri'nin kendisine tahdis ettiğine göre o İbn Abbas'ı şöyle derken
dinlemiştir: Ben Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in iki Yemani
rükünden başkasını istilam ettiğini görmedim.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: (3054)
"İbn Ömer'i eli ile hacer(-i esvedi) istilam ederken ... gördüm.'' Burada
Hacer-i Esvedin kendisini öpme imkanını bulamadığı taktirde onu istilam ettikten
sonra elini öpmenin müstehap olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Bu hadis haceri öpme
imkanını bulamayan kimse hakkında yorumlanır. Aksi taktirde Hacer-i Esvedi
öpebilen bir kimse hacerin kendisini öper ve yalnızca onu istilam etmekle (ona
el sürmekle) yetinmez. Sözünü ettiğimiz öpebilme gücünü bulamayan kimseler için
istilamdan sonra eli öpmenin müstehap olduğu hükmü hem bizim hem de cumhurun
görüşüdür. Tabiinden el-Kasım b. Muhammed -meşhur olan görüşüne göre- eli öpmek
müstehap değildir demiştir. Malik de iki görüşünden birisinde böyle demiştir.
Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
41- TAVAF EDERKEN
HACER-İ ESVEDİ ÖPMENİN MÜSTEHAP OLDUĞU BABI