|
SAHİH-İ MÜSLİM |
ORUÇ |
(40) باب
فضل ليلة
القدر، والحث
على طلبها.
وبيان محلها
وأرجى أوقات
طلبها
40- KADİR GECESİNİN
FAZİLETİ, BU GECEYİ ARAŞTIRMANIN TEŞVİK EDİLDİĞİ GECENİN YERİNİN VE ONU ARAYIP
BULMANIN EN ÇOK ÜMİD EDİLDİĞİ ZAMANIN BEYANI BABI
Kadir Gecesine Dair İlim adamları dedi ki: Bu geceye
Kadir Gecesi adının verilmesi meleklerin bu gecede o sene meydana gelecek
kaderleri, rızıkları ve ecelleri yazmasından dolayıdır. Bu bakımdan yüce
Allah'ın: "O gecede hikmet dolu her bir iş kısım kısım ayrılır"
(Duhan, 4) buyruğu ile: "O gecede Rablerinin izni ile her bir iş için
melekler ve ruh iner de iner" (Kadir, 4) buyruğunu andırmaktadır.
Bu da meleklere o senede
olacakların açıkça gösterilmesi anlamındadır. Ayrıca onlara görevleri olanları
yapmalarını emir buyurur. Bütün bunlar ise Şanı yüce Allah'ın önceden bilip
takdir ettiği hususlardır.
Bir diğer açıklamaya
göre bu geceye Kadir Gecesi deniliş sebebi, Kadir ve şerefinin yüksek oluşundan
dolayıdır. Sözüne itibar edilen herkes bu gecenin varlığı ve kıyametin kopacağı
zamana kadar devam edeceği üzerinde icma etmişlerdir. Buna sebep ise, buna dair
sahih ve meşhur hadislerdir.
Kadi İyaz dedi ki: Bu
gecenin yeri hususunda ilim adamları ihtilaf etmişlerdir. Bir topluluk bu gece
bir sene bir gecede bir sene bir başka gecede olacak şekilde hep yer değiştirir
demiştir. Bu açıklama ile bu husustaki hadisler bir arada cem ve telif
edilebilmektedir. Ayrıca denilmektedir ki: Her bir hadis bu gecenin bulunduğu
vakitlerden birisini açıklamıştır. Hadisler arasında bir tearuz (çatışma)
yoktur. Malik, Sevrt, Ahmed, İshak, Ebu Sevr ve başkaları da buna yakın bir
şekilde görüşlerini ifade etmişlerdir. Derler ki: Kadir Gecesi Ramazan ayının
son on günü arasında yer değiştirir. Bütün Ramazan ayında yer değiştirdiği
söylendiği gibi hayır bu gecenin vaki muayyendir, kesinlikle yer değiştirmez,
aksine bu bütün yıllarda asla ayrılmamak üzere muayyen bir gecededir
denilmiştir. Bu görüşe binaen de bu gece senenin tamamındadır denilmiştir. Bu
da İbn Mesud, Ebu Hanife ve iki arkadaşının görüşüdür.
Gecenin Ramazan ayının
tamamında olduğu da söylenmiştir. Bu da İbn Ömer ile ashab-ı kiramdan bir
topluluğun görüşüdür.
Hayır, bu gece
Ramazan'ın ortadaki on günü ile son on günündedir denilmiştir. Son on günde
olduğu söylendiği gibi, son on günün tekli gecelerinde özellikle bulunur da
denilmiştir. Çiftli gecelerde de olur görüşü de vardır. Ebu Said'in rivayet
ettiği hadiste olduğu gibi.
Bir başka görüşe göre
Kadir Gecesi, yirmiüçüncü yahut yirmiyedinci gecedir. Bu da İbn Abbas'ın
görüşüdür. Bu gecenin onyedinci, yirmibirinci ya da yirmiüçüncü gecede aranması
gerekir görüşü de vardır. Bu da Ali ve İbn Mesud'dan rivayet edilmiştir.
Yirmiüçüncü gece olduğu da söylenmiştir. Bu da ashap ve başkalarının çoğunun
görüşüdür. Yirmidördüncü gece görüşü Bilal, İbn Abbas, Hasan ve Katade'den
nakledilmektedir. Yirmiyedinci gece olduğu görüşü ise ashab-ı kiramdan bir
topluluğun görüşüdür. Onyedinci gece olduğu da söylenmiştir. Bu görüş Zeyd b.
Erkam ve yine İbn Mesud'dan nakledilmektedir. Ondakuzuncu gecedir de
denilmiştir. Bu da yine İbn Mesud'dan nakledildiği gibi aynı şekilde Ali
(r.anh)'dan da nakledilmiştir. Ayın son gecesi olduğu da söylenmiştir.
Kadı [yaz dedi ki: Bazıları
istisna teşkil ederek şöyle demişlerdir: Bu gece iki adam tartışınca kaldırıldı
şeklindeki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in buyruğu dolayısı
kaldırılmış demişlerdir. Ancak bu, bu istisnai kanaat sahiplerinin bir
yanlışıdır. Çünkü hadisin son kısmı onların kanaatlerini reddetmektedir. Çünkü
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kaldırıldı ama bu sizin içın
hayırlı da olabilir. Bu sebeple siz bu geceyi (yirmi)yedinci ve
(yirmi)dokuzuncu gecede arayınız." İşte hadis Buhari'nin Sahihi'nin
baştaraflarında bu şekildedir. Bu hadiste de gecenin kaldırılmasından maksadın
muayyen olarak bu gecenin ne zaman olduğunun beyanının kaldırılması olduğu
açıkça ifade edilmektedir. Eğer kasıt gecenin varlığının kaldırılması olsa idi,
onun aranmasını ayrıca emretmezdi.
205 - (1165) وحدثنا
يحيى بن يحيى .
قال: قرأت على
مالك عن نافع،
عن ابن عمر
رضي الله عنه
؛ أن رجالا من
أصحاب النبي
صلى الله عليه
وسلم أروا
ليلة القدر في
المنام. في
السبع
الأواخر. فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم:
أرى
رؤياكم قد
تواطأت في
السبع
الأواخر. فمن
كان متحريها،
فليتحرها في
السبع
الأواخر.
2753-
Bana Yahya b. Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e Nafi'den rivayetini okudum.
O İbn Ömer (r.anhuma)'dan rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in ashabından bazı adamlar rüyalarında Kadir Gecesinin son yedi gecede
olduğunu gördüler. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Gördüğüm
kadarı ile rüyalarınız son yedi günde olduğu hususunda bir biri ile
örtüşmektedir. Bu sebeple o geceyi araştıracak olan onu son yedi gecede
araştırsın" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
2015
206 - (1165) وحدثنا
يحيى بن يحيى.
قال: قرأت على
مالك عن عبدالله
بن دينار، عن
ابن عمر رضي
الله عنهما عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم، قال:
" تحروا
ليلة القدر في
السبع
الأواخر".
2754- Bize Yahya b.
Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e Abdullah b. Dinar'dan rivayetini okudum,
o Abdullah b. Ömer (r.anhuma)'dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den:
"Kadir Gecesini son yedi gecede araştırınız" buyurdu.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 1385
AÇIKLAMA: (2753)
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Rüyalarınızın birbiri ile
örtüştüğünü görüyorum" yani gördüğünüz rüyalar birbirine uygun
düşmektedir. Elimizdeki bütün nüshalarda "tevateet: birbirine uygun düştü,
örtüştü" kelimesi nüshalarda bu şekilde tı sonra te harfi ile yazılmıştır.
Halbuki bu fiil hemzelidir. Tı ile te arasında hemze'nin şeklen yazılması
gerekir. Ve fiilin hemzeli olarak okunması zorunlu. Nitekim yüce Allah:
"Allah'ın haram kıldığına sayıca uygun düşsünler diye" (Tevbe, 37)
buyurmaktadır.
(2754) Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "KadirGecesini araştırınız" yani
onu bulmaya çok istekli olunuz ve oldukça gayret gösteriniz.
207 - (1165) وحدثني
عمرو الناقد
وزهير بن حرب.
قال زهير: حدثنا
سفيان بن
عيينة عن الزهري،
عن أبيه رضي
الله عنه. قال
: رأى
رجل أن ليلة
القدر ليلة
سبع وعشرين.
فقال النبي
صلى الله عليه
وسلم: "أرى
رؤياكم في العشر
الأواخر.
فاطلبوها في
الوتر منها".
2755- Bana Amr en-Nakid
ve Züheyr b, Harb da tahdis etti, Züheyr dedi ki: Bize Süfyan b. Uyeyne,
ez-Zühri'den tahdis etti, o Salim'den, o babası (r.anh)'dan şöyle dediğini
rivayet etti: Bir adam Kadir Gecesinin yirmiyedinci gece olduğunu gördü. Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Rüyalarınızın son on günde olduğunu
(gösterdiğini) görüyorum. Bu sebeple siz de bu gecelerin tekli olanlarında onu
arayınız" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
208 - (1165) وحدثني
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب
أخبرني سالم
بن عبدالله بن
عمر ؛ أن أباه
رضي الله عنه
قال : سمعت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقول،
لليلة القدر:
" إن
ناسا منكم قد
أروا أنها في
السبع الأول
وأرى ناس منكم
أنها في السبع
الغوابر
فالتمسوها في
العشر
الغوابر".
2756-
Bana Harmele b. Yahya da tahdis etti, bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn
Şihab'dan haber verdi, bana Salim b. Abdullah b. Ömer'in haber verdiğine göre
babası (r.anh) dedi ki: ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i Kadir Gecesi
için şöyle buyururken dinledim: "Aranızdan bazı kimselere bu gecenin ilk
yedi gecede olduğu gösterildi. Aranızdan bazı kimselere de geri kalan yedi
gecede olduğu gösterildi. Bu sebeple geri kalan yedi gecede onu arayınız"
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: "Bu
sebeble onu geri kalan on gecede" yani Ramazan'ın son on gecesinde
"arayın."
209 - (1165) وحدثنا
محمد بن
المثنى. حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة عن
عقبة (وهو ابن
حريث) قال:
سمعت ابن عمر
رضي الله عنها
يقول: قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم
"التمسوها
في العشر
الأواخر (يعني
ليللة القدر)
فإن ضعف أحدكم
أو عجز، فلا
يغلبن على
السبع البواقي".
2757-
Bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis etti,
bize Şu'be, Ukbe'den -ki o b. Hureys'dir- şöyle dediğini tahdis etti: İbn Ömer
(r.anhuma)'yı şöyle derken dinledim: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
buyurdu ki: "Siz onu -yani Kadir Gecesinison on gecede arayınız. Sizden
biriniz zayıf -yahut aciz- düşecek olursa, sakın geri kalan yedi geceyi
kaçırmasın."
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
210 - (1165) وحدثنا
محمد بن
المثنى .
حدثنا محمد بن
جعفر. حدثنا
شعبة عن جبلة.
قال: سمعت ابن
عمر رضي الله
عنهما يحدث عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم ؛ أنه
قال : "من
كان ملتمسها
فليلتمسها في
العشر
الأواخر".
2758- Bize Muhammed b.
el-Müsenna da tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis etti, bize Şu'be,
Cebele'den şöyle dediğini tahdis etti: İbn Ömer (r.anhuma)'yı Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'den şöyle buyurdu diye tahdis ederken dinledim: "Bu
geceyi arayacak olan, onu son on gecede arasın."
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
211 - (1165) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا علي بن
مسهر عن
الشيباني، عن
جبلة ومحارب،
عن ابن عمر رضي
الله عنهما.
قال: قال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
"تحينوا
ليلة القدر في
العشر
الأواخر"
أوقال "في
التسع
الأواخر".
2759-
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de tahdis etti, bize Ali b. Müshir, eş-Şeybani'den
tahdis etti, o Cebele ve Muharib'den, o İbn Ömer (r.anhuma)'dan şöyle dediğini
rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kadir Gecesini,
son on gecede arayınız" buyurdu ya da: "son yedi gecede"
buyurdu.547
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
212 - (1166) حدثنا
أبو الطاهر
وحرملة بن
يحيى. قالا:
أخبرنا ابن
وهب . أخبرني
يونس عن ابن
شهاب، عن أبي
سلمة بن
عبدالرحمن،
عن أبى هريرة
رضي الله عنه
؛ أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم قال:
"أريت
ليلة القدر.
ثم أيقظني بعض
أهلي.
فنسيتها.
فالتمسوها في
العشر
الغوابر".
وقال حرملة
"فنسيتها".
2760-
Bana Ebu't-Tahir ve Harmele b. Yahya da tahdis edip dediler ki: Bize İbn Vehb
tahdis etti, bana Yunus, İbn Şihab'dan haber verdi, o Ebu Seleme b.
Abdurrahmandan, o Ebu Hureyre (r.anh)'dan rivayet ettiğine göre Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "Bana (rüyamda) Kadir Gecesi
gösterildi. Sonra ailemden birisi beni uyandırdı. O gece bana unutturuldu. Siz
onu son on günde arayın" Harmele: "Ben onu unuttum" dedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
213 - (1167) حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
بكر (وهو ابن
مضر) عن ابن
الهاد، عن
محمد بن
إبراهيم، عن
أبي سلمة بن
عبدالرحمن،
عن أبي سعيد
الخدري رضي
الله عنه. قال:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يجاور في
العشر التي في
وسط الشهر.
فإذا كان من
حين تمضي
عشرون ليلة،
ويستقبل إحدى
وعشرين، يرجع
إلى مسكنه.
ورجع من كان
يجاور معه. ثم
إنه أقام في
شهر، جاور فيه تلك
الليلة التي
كان يرجع
فيها. فخطب
الناس. فأمرهم
بما شاء الله.
ثم قال: "إني
كنت أجاور هذه
العشر. ثم بدا لي
أن أجاور هذه
العشر
الأواخر. فمن
كان اعتكف معي
فليبت في
معتكفه. وقد
رأيت هذه الليلة
فأنسيتها.
فالتمسوها في
العشر
الأواخر. في
كل وتر. وقد
رأيتني أسجد
في ماء وطين".
قال
أبو سعيد
الخدري: مطرنا
ليلة إحدى
وعشرين. فوكف
المسجد في
مصلى رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فنظرت إليه
وقد انصرف من
صلاة الصبح.
ووجهه مبتل
طينا وماء.
2761-
Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Bekr -ki o b. Mudar'dır- İbnul
Harb'dan tahdis etti. O Muhammed b. İbrahim'den, o Ebu Seleme b.
Abdurrahman'dan, o Ebu Said el-Hudri'den (r.anh)'tan şöyle dediğini rivayet
etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ramazan'ın ortasında ki on günde
mücairlik yapardı (itikafda bulunurdu). yirmi gün geçip te yirmi birinci günü
karşıladımı evine geri dönerdi. Onunla birlikte aynı şekilde mücavirlik
(itikaf) yapanlarda dönerdi. Sonra o bir ayda evine dönmeyi alışkanlık haline
getirdiği o gecede yine mücavirlik yaptı, insanlara bir hutbe verdi; onlara
Allah'ın dilediği şekilde emirler verdikten sonra şöyle buyurdu:
"Ben
önceleri bu on günde mücavirlik yapıyordum; sonra ise. bu son on günde
mücavirlik yapmam hatırıma geldi, bu sebeple kim benimle birlikte itikafta
bulunmuş ise; o da benimle bereber itikaf yeptığı yerde geceyi geçirsin. Hem
ben bu geceyi gördüm, sonra bana o unutturuldu. Bu sebeple siz o geceyi, son
kalan on günün her tek gecesinde arayınız. Ben kendimin su ve çamur içinde
secde ettiğini gördüm."
Ebu Said el-Hudri dedi
ki: Yirmi birinci gece üzerimize yağmur yağdı ve Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)'in namaz kıldığı yerde mescid damladı. Sabah namazını bitirdiğinde,
ona baktığımda yüzünün çamur ve su ile ıslanmış olduğunu gördüm.
Diğer tahric: Buhari,
669 -muhtasar- , 813, 836 -muhtasar- , 2016, 2018, 2027, 2036, 2040; Ebu Davud,
894, 895 -muhtasar- , 911 -muhtasar- , 1382; Nesai, 1094 - buna yakın muhtasar-
, 1355; İbn Mace, 1766 -muhtasar-, 1775 -muhtasar-
AÇIKLAMA: (2759)
"Kadir Gecesini zamanında arayınız" onu vaktinde zamanında arayınız.
(2760) "Ailemden
biri beni uyandırdı ve o gece bana unutturuldu ... Harmele ise: Ben de o geceyi
unuttum dedi" yazılışı aynı olan bana unutturuldu ve ben unuttum
lafızlarının birincisinde nun harfi ötreli sin harfi şeddeli. İkincisinde ise;
nun harfi fethalı sin harfi şeddesizdir.
(2761) Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Benimle itikafta bulunan, itikaf etiği
yerde geceyi geçirsin" nüshaların bir çoğunda bir yerde gece kalmak
anlamındaki kökten "felyebit" şeklindedir, bazılarında ise sebat
göstermek kökünden "felyesbut" bazıları ise kalmak anlamındaki kökten
"felyelbes" şeklindedir. Bundan sonra gelecek olan (2762) ikinci
rivayette: "Ancak o, itikaf ettiği yerde sebat göstersin" lafzı
nüshaların bir çoğunda sebat göstermekten gelen bir lafız olarak peltek s harfi
iledir. Bazılarında ise gece kalmaktan "felyebit" şeklindedir.
"Mu'tekef" de
itikaf yapılan yer anlamındadır.
"Mescid
damladı" yani yağmur suyu sebebi ile tavanı aktı. Ebu Said el-Hudri
(r.anh)'ın: "Sabah namazını bitirdiğinde, ona baktığımda yüzü çamur ve
sudan ıslanmıştı" Buhari dedi ki: el-Humeydi bu hadisi namaz kılan bir
kimsenin namaz esnasında alnını silmemesinin sünnet olduğuna delil gösterirdi.
İlim adamları da böyle demiştir: Namaz esnasında alnını silmemesi müstehabtır.
Bu ise alna bulaşan bu gibi şeylerin alın terinin yere temas etmesine engel
olmayacak kadar basit bir şeyolması hakkında yorumlanır çünkü buna engel olacak
kadar çok olursa alna bitişik bir engel üzerinde secde olmaz diyen Şafii ve ona
muvafakat edenlerin kanaatine göre artık böyle bir secde sahih olmaz.
214 - (1167) وحدثنا
ابن أبي عمر.
حدثنا
عبدالعزيز
(يعني الدراوردي)
عن يزيد، عن
محمد بن
إبراهيم، عن
أبي سلمة بن
عبدالرحمن،
عن أبي سعيد
الخدري رضي
الله عنه ؛
أنه قال: كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يجاور،
في رمضان،
العشر التي في
وسط الشهر. وساق
الحديث بمثله.
غير
أنه قال:
"فليثبت
في معتكفه".
وقال: وجبينه
ممتلئا طينا وماء.
2762-
Bize İbn Ebu Ömer de tahdis etti, bize Abdülaziz -yani ed-Deraverdi- Yezid'den
tahdis etti. O Muhammed b. İbrahim'den o Ebu Seleme b. Abdurrahman'dan o Ebu
Said el-Hudri(r.anh)'tan şöyle dediğini rivayet etmektedir: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ramazan ayında ayın ortasındaki on günde
mücavirlik (itikM) yapardı dedi ve hadisi aynen rivayet etmekle birlikte:
"İtikaf ettiği yerde sebat göstersin" dedi. Ayrıca alnı su ve çamur
dolu idi, dedi.
AÇIKLAMA: Bu ikinci
rivayette "alnı çamur ve su dolu idi" tabiri daha önce yaptığımız
tevile aykın değildir. Çünkü cebin, cepheden farklıdır. Cebin, cephenin (alnın)
yan tarafında bulunur (şakak). Bir insanın ise cephenin yan taraflarında iki
cebinin (şakağı) bulunur. Dolayısıyla şakağın {cebinlin dolması cepheninde dolu
olmasını gerektirmez. Allah en iyi bilendir.
"Muntelien:
dolu" lafzı nüshaların bir çoğunda bu şekilde nasb iledir. Bazılarında ise
"Munteliun" şeklindedir. Bu durumda nasb ile söyleyiş için hazf
edilmiş bir fiil takdir edilir. Bu da: "........: Alnının dolu olduğunu
gördüm" diye takdir edilir.
215 - (1167) وحدثني
محمد بن
عبدالأعلى.
حدثنا
المعتمر. حدثنا
عمارة بن غزية
الأنصاري. قال
سمعت محمد بن
إبراهيم يحدث
عن أبي سلمة،
عن أبي سعيد
الخدري رضي
الله عنه. قال:
إن رسول الله
صلى الله عليه
وسلم اعتكف
العشر الأول
من رمضان. ثم اعتكف
العشر الأوسط.
في قبة تركية
على سدتها حصير.
قال: فأخذ
الحصير بيده
فنحاها في
ناحية القبة.
ثم أطلع رأسه
فكلم الناس.
فدنوا منه.
فقال:
"إني
اعتكفت العشر
الأول. ألتمس
هذه الليلة.
ثم اعتكفت
العشر الأوسط.
ثم أتيت. فقيل
لي: إنها في
العشر
الأواخر. فمن
أحب منكم أن
يعتكف
فليعتكف"
فاعتكف الناس
معه. قال: "وإني
أريتها ليلة
وتر، وأني
أسجد صبيحتها
في طين وماء"
فأصبح من ليلة
إحدى وعشرين،
وقد قام إلى
الصبح.
فمطرت السماء.
فوكف المسجد.
فأبصرت الطين
والماء. فخرج
حين فرغ من
صلاة الصبح،
وجبينه وروثة
أنفه فيهما
الطين والماء.
وإذا هي ليلة
إحدى وعشرين
من العشر
الأواخر.
2763-
Bana Muhammed b. el-Ala da tahdis etti... Ebu Said elHudri (r.anh) dedi ki:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ramazan ayının ilk on günü itikaf
yaptı; sonra ortasındaki on günü de tentesi üzerinde hasır bulunan Turki bir
kubbede itikafa girmişti.
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) hasırı eliyle tutup çadırın bir tarafına koyduktan sonra
başını çıkartıp insanlarla konuştu. Onlar da ona yaklaşınca:
"Ben ilk on günde
itikaf yaparak bu geceyi aradım; sonra ortadaki on günde itikaf yaptım, sonra
bana gelindi ve bu gecenin son on günde olduğu söylendi. Bu sebeple aranızdan
itikafta bulunmayı arzu eden varsa itikaf yapsın" buyurdu. Bunun üzerine
cemaat te onunla birlikte itikafa girdi. Allah Resulü:
"Bu gece bana tek
sayılı gece olarak gösterildi ve ben bu gecenin sabahında çamur ve su içinde
secde ettiğimi gördüm" buyurdu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
Yirmi birinci gecenin sabahında sabah namazına kalktığı sırada yağmur yağdı.
Mescid de damladı, ben de suyu ve çamuru gördüm; sabah namazını bitirdiğimde
alnım ve burnumun ucunda çamur ve su vardı, bir de baktım ki o gece, son on
günün yirmi birinci gecesi imiş.
216 - (1167) حدثنا
محمد بن النثنى.
حدثنا أبو
عامر. حدثنا
هشام عن يحيى،
عن أبي سلمة.
قال تذاكرنا
ليلة القدر.
فأتيت أبا سعيد
الخدري رضي
الله عنه وكان
لي صديقا.
فقلت: ألا
تخرج بنا إلى
النخل ؟ فخرج
وعليه خميصة.
فقلت له: سمعت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يذكر
ليلة القدر ؟
فقال: نعم.
اعتكفنا مع
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم العشر
الوسطى من
رمضان. فخرجنا
صبيحة عشرين.
فخطبنا رسول الله
صلى الله عليه
وسلم فقال:
"إني
أريت ليلة
القدر. وإني
نسيتها (أو
أنسيتها)
فالتمسوها في
العشر
الأواخر من كل
وتر. وإني أريت
أني أسجد في
ماء وطين. فمن
كان اعتكف مع
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم فليرجع".
قال: فرجعنا
وما نرى في
السماء قزعة.
قال: وجاءت
سحابة فمطرنا.
حتى سال سقف
المسجد. وكان
من جريد
النخل. وأقيمت
الصلاة. فرأيت
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
يسجد في الماء
والطين قال:
حتى رأيت أثر الطين
في جبهته.
2764-
Bize Muhammed b. el-Müennes de tahdis etti, bize Ebu Amir tahdis etti, bize
Hişam Yahya'dan tahdis etti. O Ebu Seleme'den şöyle dediğini rivayet etti:
Kadir Gecesinin hangisi oldunu aramızda konuştuk. Bunun üzerine Ebu Said
el-Hudrı(r.anh)'nin yanına gittim. Benim samimi bir arkadaşımdI. Ona: Bizimle
beraber hurmalıklara gelmezmisin? dedi. O da üzerinde çizgili bir cübbe
(hamisa) olduğu halde çıkageldi. Kendisine:
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'ın Kadr gecesinden söz ettiğini duydu n mu? dedim. O: Evet, Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte Ramazan ayının ortadaki on gününde
itikaf yaptık. Yirminci günün sabahına çıktığımızda Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) bize bir hutbe verip: "Bana Kadir Gecesi gösterildi ve
ben gerçekten onu unuttum - yahut o bana unutturuldu- bu sebeple siz onu son
günün her tek gecesinde arayın ve ben kendimi su ve çamurda secde ettiğimi
gördüm. " Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte itikaf
yapmış olan geri dönsün" buyurdu, dedi.
(Ebu Said devamla) dedi
ki: Biz geri döndüğümüzde gökte tek bir bulut parçası dahi görmüyorduk. Derken
bir bulut geldi; bize yağmur yağdırıldı, hatta mescidin damının suları aktı.
Damı kuru hurma dallarından idi. Namaz için kamet getirildi. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın su ve çamurda secde ettiğini, hatta alnında
çamurun izini dahi gördüm.
(1167) وحدثنا
عبد بن حميد.
أخبرنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر.
ح وحدثنا
عبدالله بن
عبدالرحمن
الدارمي.
أخبرنا أبو
المغيرة.
حدثنا
الأوزاعي.
كلاهما عن
يحيى بن أبي
كثير، بهذا
الإسناد،
نحوه. وفي
حديثهما: رأيت
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم حين
انصرف، وعلى
جبهته وأرنبته
أثر الطين.
2765- Bize Abd b. Humeyd
de tahdis etti, bize Abdürrezzak haber verdi, bize Baber haber verdi (H.) Bize
Abdullah b. Abdurrahman el-Darimi de tahdis etti, bize Ebu'l-Muğire tahdis
etti, bize el-Evzai tahdis etti. (Mamer ile) ikisi Yahya b. Ebu Kesir'den bu
isnad ile buna yakın olarak hadisi rivayet ettiler. Her ikisinin hadisi
rivayetlerinde: (namazını) bitirdiğinde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın
alnı ve burnunun yumuşağı üzerinde çamurun izini gördüm.
217 - (1167) حدثنا
محمد بن
المثتى وأبو
بكر بن خلاد.
قالا: حدثنا
عبدالأعلى.
حدثنا سعيد عن
أبي نضرة، عن أبي
سعيد الخدري
رضي الله عنه.
قال:
اعتكف
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم العشر الأوسط
من رمضان.
يلتمس ليلة
القدر قبل أن
تبان له. فلما انقضين
أمر بالبناء
فقوض. ثم
أبينت له أنها
في العشر
الأواخر. فأمر
بالبناء
فأعيد. ثم خرج
على الناس.
فقال: "يا أيها
الناس ! إنها
كانت أبينت لي
ليلة القدر
وإني خرجت
لأخبركم بها.
فجاء رجلان
يحتقان معهما
الشيطان. فنسيتها.
فالتمسوها في
العشر
الأواخر من
رمضان. التمسوها
في التاسعة
والسابعة
والخامسة
"قال قلت: يا
أبا سعيد !
إنكم أعلم
بالعدد منا.
قال: أجل. نحن
أحق بذلك
منكم. قال قلت:
ما التاسعة
والسابعة
والخامسة ؟ قال: إذا
مضت واحدة وعشرين
فالتي تليها
ثنتين وعشرين
وهي التاسعة.
فإذا مضت ثلاث
وعشرون فالتي
تليها السابعة.
فإذا مضى خمس
وعشرون فالتي
تليها
الخامسة.
وقال
ابن خلاد
(مكان يحتقان):
يختصمان.
2766-
Bize Muhammed b. el-Müsenna ve Ebu Bekir b. Hallat tahdis edip dediler ki: Bize
Abdula'la tahdis etti, bize Said Ebu Nadra'dan tahdis etti, o, Ebu Said
el-Hudri (r.a.)'tan şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) Kadir Gecesi kendisine beyan edilmeden öne onu aramak üzere Ramazan
ayının ortasındaki on günde itikaf yaptı. Bu on gün bitince verdiği emir ile
çadırı toplandı; sonra Kadir Gecesinin, son on günde olduğu kendisine beyan
edilince, verdiği emir ile tekrar çadırı kuruldu.
Arkasından insanların
yanına çıkarak: "Ey insanlar Kadir Gecesi bana beyan edilip açıklandı ve
ben size o geceyi haber vermek üzere dışarı çıktım. Bu sefer beraberlerinde
şeytanın bulunduğu her birisi haklı olduğunu iddia eden iki adam geldi. Bu
sebeple bu gece bana unutturuldu. Artık sizde bu geceyi; dokuzuncu, yedinci ve
beşinci gecede arayın" buyurdu. (Ebu Nadra) dedi ki: Ben: Ey Ebu Said,
gerçekten sizler sayıyı bizden daha iyi biliyorsunuz, dedim. O, evet bunu
bilmekte size göre biz daha bir hak sahibiyiz, dedi. Bu sefer: Peki dokuzuncu,
yedinci ve beşinci ne demektir? dedim. O şöyle dedi: Yirmi birinci gece geçtimi
ondan sonraki gece yirmi ikinci gecedir. İşte dokuzuncu gece odur. Yirmi üç
gece geçtimi, ondan sonraki gece yedinci gecedir. Yirmi beş gece geçtimi, ondan
sonraki de beşinci gecedir, dedi.
İbn Hallad ise:
"Her birisi haklı olduğunu iddia eden iki kişi" yerine
"Birbiriyle davalaşan iki kişi" dedi,
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: "Verdiği
emir ile çadır söküldü" buradaki "kuvvida: söküldü" fiili ötreli
bir kaf, şeddeli ve kesreli vav ve dad iledir. Kaldırılınca, izale edilince
anlamındadır. Mesela, kada ve inkada el-bina: bina yıkıldı, demektir. Onu ben
yıktım anlamında da "kavvadtuhu"denilir.
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in: "Her biri haklı olduğunu iddia eden iki adam"
buyruğunda her biri haklı olduğunu iddia edip, hakkını isteyen kişiler,
demektir. Buradan hasımlaşıp davalaşmanın, tartışıp çekişmenin yerilen bir
şeyolduğu ve bunun manevi bir cezaya sebep olacağı hükmü anlaşılmaktadır.
"Yirmibir gece
geçtikten sonraki gece yirmiikidir. İşte dokuzuncu gece odur" ibaresinde
"yirmliki" anlamındaki lafız nüshaların çoğunda: "sinteyni ve
işrin" diye kaydedilmişken bazılarında "sintani ve işrin" diye
kaydedilmiştir. Birincisi daha doğrudur. A'nı: Yani, kastettiğim takdirinde
hazf edilmiş bir fiil ile nasb edilmiştir.
218 - (1168) وحدثنا
سعيد بن عمرو
بن سهل بن
إسحاق بن محمد
بن الأشعث بن
قيس الكندي
وعلي بن خشرم.
قالا: حدثنا
أبو ضمرة.
حدثني الضحاك
بن عثمان
(وقال ابن
خشرم عن
الضحاك بن
عثمان) عن أبي
النضر مولى
عمر بن
عبيدالله، عن
بسر بن سعيد،
عن عبدالله بن
أنيس ؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
قال:
"أريت
ليلة القدر ثم
أنسيتها.
وأراني صبحها
أسجد في ماء
وطين" قال:
فمطرنا ليلة
ثلاث وعشرين فصلى
بنا رسول الله
صلى الله عليه
وسلم. فانصرف
وإن أثر الماء
والطين على
جبهته وأنفه.
قال: وكان
عبدالله بن
أنيس يقول:
ثلاث وعشرين.
2767-
Bize Said b. Amr b. Sehl b. İshak b. Muhammed b. elEş'as b. Kays el-Kind! ve
Ali b. Haşrem tahdis edip dedi ki: Bize Ebu Damra tahdis etti, bize ed-Dahhak
b. Osman tahdis etti. -İbn Haşrem ise: ed-Dahhak b. Osman'dan dedi- o Ömer b. Ubeydullah'ın
azadlısı Ebu'n-Nadr'dan, o Busr b. Said'den, o, Abdullah b. Uneys'den, Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Bana
Kadir Gecesi gösterildi, sonra da o bana unutturuldu. O gecenin sabahında,
kendimi su ve çamurda secde ederken gördüm. " (Abdullah) dedi ki:
Yirmiüçüncü gece bize yağmur yağdı, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) da
bize namaz kıldırdı. Namazı bitirdiğinde alnında ve burnunda su ve çamurun izi
vardı.
(Busr)
dedi ki: Abdullah b. Uneys: "(yirmiüç anlamında): selasin ve işrune derdi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
219 - (1169) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا ابن
نمير ووكيع عن
هشام، عن
أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها.
قالت: قال:
رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
(قال ابن
نمير)" التمسوا
(وقال وكيع) تحروا
ليلة القدر في
العشر
الأواخر من
رمضان".
2768-
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti, bize İbn Numeyr ve Veki' Hişam'dan
tahdis etti, o babasından, o Aişe (r.anha)'dan şöyle dediğini rivayet etti:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) buyurdu ki: "Kadir Gecesini
Ramazan ayının son on gününde arayıp araştırın" buyurdu.
İbn Numeyr (arayıp
araştırın anlamında): iltemisu dedi Veki' ise: te harrav, dedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
220 - (762) وحدثنا
محمد بن حاتم
وابن أبي عمر.
كلاهما عن ابن
عيينة. قال
ابن حاتم:
حدثنا سفيان
بن عيينة عن
عبدة وعاصم
ابن أبي
النجود. سمعا
زر بن حبيش
يقول:
سألت
أبي بن كعب
رضي الله عنه.
فقلت: إن أخاك
ابن مسعود
يقول: من يقم
الحول يصب
ليلة القدر.
فقال: رحمه
الله ! أراد أن
لا يتكل
الناس. أما
إنه قد علم
أنها في
رمضان. وأنها في
العشر
الأواخر.
وأنها ليلة
سبع وعشرين.
ثم حلف لا
يستثنى. أنها
ليلة سبع
وعشرين. فقلت:
بأي شيء تقول
ذلك ؟
يا أبا
المنذر ! قال:
بالعلامة، أو
بالآية التي
أخبرنا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
أنها تطلع
يومئذ، لا
شعاع لها.
2769-
Bize Muhammed b. Hatim ve İbn Ebu Ömer de tahdis etti, her ikisi İbn Uyeyne'den
rivayet etti. İbn Hatim dedi ki: Bize Süfyan b. Uyeyne, Abde ve Asım b. Ebu
NecOd'dan Zi'r b. Hubeyş'i şöyle derken dinlediklerini tahdis etti: Ben Ubey b.
Ka'b'a şöyle sordum: Kardeşim İbn Mesud; sene boyunca gece namaz kılan, Kadir
Gecesini isabet ettirir diyor. (Ne dersin?) Ubeyy: Allah'ın rahmeti ona olsun.
O, insanların (geceyi bulduk diye) ona bel bağlamalarını istememiştir. Ama o da
biliyor ki bu gece Ramazan ayındadır ve bu gece son on gündedir ve bu gece
yirmiyedinci gecedir. Sonra herhangi bir istisna yapmadan o gecenin
yirmiyedinci gece olduğuna dair yemin etti. Ben: Ey Ebu'l-Munzir! Bunu neye
dayanarak söylüyorsun? dedim. O: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
bize, o gecenin sabahında (güneşin) parıltısı (şuası) olmaksızın doğacağını
haber verdiği alamet (yahut ayet) ile, dedi.
AÇIKLAMA: "O
gün o (güneş) şuasız doğar." Bu bütün nüshalarda bu şekilde
"güneş" lafzı zikredilmeksizin kaydedilmemiştir. Bilindiğinden ötürü
hazf edilmiş ve zamir böylelikle bilinen bir şeye ait olmuş olur. Yüce
Allah'ın: "Perdenin arkasına saklandı" (Sad, 32) buyruğunda ve
benzerlerinde olduğu gibi.
Lugat bilginleri der ki:
Şua, güneş doğarken yüzün üz ona dönük baktığınız taktirde sicim ve çubuk
şeklinde görülen ışığı demektir. el-Muhkem adlı eserin sahibi (İbn Side) meşhur
olan bu anlamı zikrettikten sonra şunları da söylemektedir: Güneş doğduktan
sonra etrafa uzanıp yayılmış gördüğün (aydınlık) olduğu da söylenmiştir,
ışığının yayılmasıdır da denilmiştir. Çoğulu "eşia ve şuu (şin ve ayn
ötreli olarak) gelir"
Kadı İyaz dedi ki:
Şuasız lafzının anlamı; Bunun Allah tarafından o gece için bir alamet kılınmış
olması demektir. Bir diğer açıklamaya göre, bu gece melekler çokça gidip
geldiklerinden ve yere kendileri ile birlikte indirilenlerle inip
yükseldiklerinden ötürü, kanatları ve latif cisimleri ile güneşin ışığını ve
şuasını örtmüş olduklarından böyle görünür. Allah en iyi bilendir.
221 - (762) وحدثنا
محمد بن
المثنى. حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة.
قال: سمعت
عبدة بن أبي
لبابة يحدث عن
زر بن حبيش،
عن أبي بن كعب
رضي الله عنه.
قال:
قال
أبي، في ليلة
القدر: والله !
إني لأعلمها.
قال شعبة:
وأكبر علمي هي
الليلة التي
أمرنا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
بقيامها. هي
ليلة سبع
وعشرين. وإنما
شك شعبة في
هذا الحرف: هي
الليلة التي
أمرنا بها
رسول الله صلى
الله عليه وسلم.
قال: وحدثني
بها صاحب لي
عنه.
2770-
Bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Muhammed b. Cafer tahdis etti,
bize Şu'be tahdis edip dedi ki: Ben Abde b. Ebu Lubabe'yi Zir b. Ubeyş'den
tahdis ederken dinledim, o Ubeyy b. Ka'b (r.a.)'dan şöyle dediğini rivayet
etti: Ubeyy Kadir Gecesi hakkında dedi ki: Allah'a yemin olsun ki ben şüphesiz
o geceyi biliyorum. -Şu' be dedi ki-: Benim en çok bildiğim Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bize kıyamla geçirmemizi emrettiği o gecedir
ve bu yirmiyedinci gecedir.
Şu'be şu:
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in bize emrettiği gecedir"
lafzında şüphe etti. (Muhammed b. Cafer) dedi ki: Bunu benim bir arkadaşım bana
ondan tahdis etti.
222 - (1170) وحدثنا
محمد بن عباد
وابن أبي عمر.
قالا: حدثنا مروان
(وهو الفزارى)
عن يزيد (وهو
ابن كيسان) عن
أبي حازم عن أبي
هريرة رضي
الله عنه. قال: تذاكرنا
ليلة القدر
عند رسول الله
صلى الله عليه
وسلم. فقال:
"أيكم يذكر،
حين طلع القمر وهو مثل
شق جفنة ؟".
2771- Bize Muhammed b.
Abbad ve İbn Ebu Ömer tahdis edip dedi ki: Bize Mervan -ki o el-fezari'dir-
Yezid'den -ki o b. Keysan'dır- tahdis etti, o Ebu Hazim'den, o Ebu Hureyre
(r.anh)'dan şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in huzurunda Kadir Gecesini müzakere ettik. Allah Resulü:
"Hanginiz ayın doğduğu zaman bir çömleğin yarısı gibi olduğunu
hatırlar?" buyurdu.
AÇIKLAMA: "Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in huzurunda Kadir Gecesini müzakere ettik. O: Hanginiz
ayın doğduğu zaman, bir çömleğin yarısı gibi doğduğunu hatırlar? buyurdu."
Burada "şık: yarı" demektir. Cefne (çömlek)'in ne olduğu da
bilinmektedir.
Kadi İyaz dedi ki: Bu
hadiste bu gecenin, ayın sonlarında olduğuna işaret bulunmaktadır. Çünkü ay
doğduğu zaman bu şekilde ancak ayın son günlerinde olur. Allah en iyi bilendir.
Şunu da bilelim ki Kadir
Gecesi babın baş taraflarında açıklandığı üzere var olan bir gecedir ve o gece
yüce Allah'ın, Ademoğullarından dilediği kimseler tarafından her sene Ramazan
ayında görülür ve bundan muhakkak olarak emin olunur. Nitekim bu babda daha
önce geçen bu hadisler bu hususta birbirini desteklemektedir. Salihlerin buna
dair verdikleri haberler ile bu geceyi görmeleri sayılamayacak kadar çoktur.
Kadi İyaz'ın'da bu gecenin gerçekten görülmesi imkansızdır, şeklindeki sözü
büyük bir yanlışlıktır. Ona kanılmaması için dikkat çektim. Allah en iyi
bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
İTİKAF AÇIKLAMASI
VE 1- RAMAZANIN SON ON GÜNÜNDE İTİKAF BABI