|
SAHİH-İ MÜSLİM |
ORUÇ |
(21) باب
من أكل في
عاشوراء
فليكف بقية
يومه
21- AŞURA GÜNÜ YEMEK
YİYEN BİR KİMSE GÜNÜN GERİ KALAN KISMINDA YEMEKTEN UZAK DURSUN
135 - (1135) حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
حاتم (يعني
ابن إسماعيل)
عن يزيد بن
أبي عبيد، عن
سلمة بن الأكوع
رضي الله عنه
؛ أنه قال: بعث
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم رجلا من
أسلم يوم
عاشوراء. فأمره
أن يؤذن في
الناس:
من
كان لم يصم،
فليصم. ومن
كان أكل،
فليتم صيامه
إلى الليل.
2663-
Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Hatim -yani b. İsmail- Yezid b. Ebu Ubeyd'den
tahdis etti, o Seleme b. el-Ekva' (r.a.)'dan şöyle dediğini rivayet etti:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) aşura gününde Eslem'den bir adam
göndererek insanlar arasında yüksek sesle şunu ilan etmesini emir buyurdu:
"Oruç tutmayan varsa oruç tutsun. Yemek yemiş olan da geceye kadar orucunu
tamamlasın"
136- (1136) وحدثني
أبو بكر بن
نافع العبدي.
حدثنا بشر بن المفضل
بن لاحق.
حدثنا خالد بن
ذكوان عن
الربيع بنت
معوذ بن
عفراء. قالت:
أرسل
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم غداة
عاشوراء إلى
قرى الأنصار،
التي حول
المدينة: من
كان أصبح
صائما، فليتم
صومه. ومن كان
أصبح مفطرا،
فليتم بقية
يومه. فكنا،
بعد ذلك،
نصومه. ونصوم
صبياننا
الصغار منهم،
إن شاء الله.
ونذهب إلى
المسجد. فنجعل
لهم اللعبة من
العهن. فإذا
بكى أحدهم على
الطعام،
أعطيناها
إياه عند
الإفطار.
2664-
Bana Ebu Bekr b. Nafi'el-Abdi de tahdis etti. Bize Bişr b. el-Mufaddal b. Lahik
tahdis etti.... Muavviz b. Afra'nın kızı Rubeyyi' dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) aşura günü sabah vakti ensarın Medine'nin
etrafındaki köylerine şu haberi gönderdi: "Oruç olarak sabahlayan kimse
orucunu tamamlasın, oruç tutmayarak sabahı eden kişi de gününün geri kalanını
(oruçlu gibi) tamamlasın."
Biz de bundan sonra o
gün oruç tutar, küçük çocuklarımıza da -Allah'ın izni ile- oruç tuttururduk.
Mescide gider onlara boyalı yünden yapılmış oyuncaklar yapardık. Onlardan biri
yemek isteyerek ağlayacak olursa iftar zamanında ona bunu verirdik.
Diğer tahric: Buhari,
1960
137 - (1136) وحدثناه
يحيى بن يحيى.
حدثنا أبو
معشر العطار عن
خالد بن
ذكوان. قال:
سألت الربيع
بنت معوذ عن
صوم عاشوراء ؟
قالت:
بعث
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم رسله في
قرى الأنصار.
فذكر بمثل
حديث بشر. غير
أنه قال: ونصنع
لهم اللعبة من
العهن. فنذهب
به معنا. فإذا
سألونا
الطعام،
أعطيناهم
اللعبة
تلهيهم. حتى يتموا
صومهم.
2665-
Bunu bize Yahya b. Yahya da tahdis etti, bize Ebu Ma'şer el-Attar, Halid b.
Zekvan'dan şöyle dedi diye tahdis etti: Ben Muavviz -yani Afra'nın oğlu- kızı
er-Rubeyyi' aşura orucuna dair soru sordum, şöyle dedi: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) elçilerini ensarın kasabalarına gönderdi. Sonra da Bişr'in
hadisinin aynısını zikretti, ancak şunları söyledi: Onlara renkli yü nden
oyuncak yapar ve bunu beraberimizde götürürdük. Bizden yemek isteyecek
olurlarsa onlara o oyuncağı oruçlarını tamamlayıncaya kadar kendilerini oyalasın
diye onlara verirdik.
AÇIKLAMA: (2663)
"Oruç tutmamış olan oruç tutsun ... tamamlasın" diğer rivayette
(2664) "Oruçlu olarak sabahı eden orucunu tamamlasın ... Gününün geri
kalan kısmını tamamlasın. " Her iki rivayetin anlamı şudur: Oruç tutmaya
niyet etmiş olan orucunu tamamlasın, oruca niyet etmemiş olup henüz yememiş ya
da içmemiş olan kimse de o güne hürmet olmak üzere günün geri kalan kısmında
yeyip içmesin. Tıpkı şek günü oruca niyet etmeksizin sabahı eden kimsenin
sonradan bu günün Ramazan olduğu sabit olması halinde o güne hürmeten günün
geri kalan kısmını imsak ile geçirmesi gerektiği gibi.
Ebu Hanife bu hadisi
Ramazan ayı orucu ile diğer farz oruçların niyetini gündüzün yapmak caizdir,
geceden yapılması şart değildir şeklindeki kan aatine delil göstermiş ve çünkü
onlar gündüzün oruca niyet etmişler ve bu onlar için yeterli olmuştur,
demiştir.
Cumhur ise şöyle
demektedir: İster Ramazan orucu olsun, ister diğer vacip (farz) oruçlar olsun.
Geceleyin niyet edilmedikçe caiz değildir. Cumhur bu hadise de şu şekilde cevap
vermişlerdir: Maksat gerçek manada oruç değildir, günün geri kalan kısmında bir
şey yeyip içmemektir. Buna delil ise onların önce yemek yemiş olduktan sonra
günlerini tamamlamakla emredilmiş olmalarıdır. Esasen Ebu Hanife ve başkaları
da farz ve Nafile oruçlarda gündüzün yapılan niyetin geçerli olabilmesi için
niyetten önce yemek ya da onun dışında orucu bozan herhangi bir halin olmaması
şarttır. Bir diğer cevap da şöyledir: Aşura günü oruç tutmak babın baş
tarafında geçtiği gibi cumhura göre vacip değildi. Sadece müekked bir sünnetten
ibaretti.
Üçüncü bir cevap: Bu
hadisde böyle bir orucun onlar için yeterli olacağı ve onun kazasını
yapmayacaklarına dair bir kayıt yoktur. Hatta onların o günü kaza etmiş olma
ihtimali dahi vardır. Çünkü Ebu Davud'un Süneni'nde bu hadiste: "Günün
geri kalan kısmını (bir şey yemeden içmeden imsak ile) tamamlayın ve onu kaza
edin"denilmektedir.
(2664) "Renkli
yünden oyuncak ... " Aslında el-ihn: mutlak olarak yün demektir. Renkli
boyanmış yün olduğu da söylenmiştir.
"Onlara yü nden
yapılmış oyuncak koyar birileri yemek için ağlarsa iftar vaktinde ona bu
oyuncağı verirdik." Bu ibare bu şekilde bütün nüshalarda "indel
iftar: iftar vaktinde, iftar zamanında" şeklindedir. Kadı lyaz dedi ki: Bu
ibarede hazf edilmiş lafızlar vardır. Bunun doğrusu şudur: İftar zamanı
gelinceye kadar (verirdik). Böylelikle ifade tamam olur. Nitekim Buhari'de de
Nüsedded'in rivayeti ile böyle gelmiştir. İşte bu da Müslim'in diğer rivayette
(2665) zikrettiği: "Bizden yemek isterlerse biz de onlara oruçlarını
tamamlayıncaya kadar kendilerini oyalayacak o oyuncağı verirdik" diye
zikrettiği ibarenin anlamı budur.
Bu hadisden küçük
çocukların itaatlerde bulunmak için eğitilmeleri, ibadetlere alıştırılmaları
hükmü anlaşılmakla birlikte onların mükellef olmadıkları da anlaşılmaktadır.
Kadı lyaz dedi ki:
Urve'den rivayete göre çocuklar ne zaman oruç tutabilecek olurlarsa o zaman
onlara oruç vacip olur. Ancak bu sahih olan şu hadis ile kabul edilmemesi
gereken bir yanlışlıktır: "Kalem (sorumluluk) üç kişiden kaldırılmıştır.
İhtilam oluncaya kadar küçük çocuktan ... " bir rivayette de: "Büluğa
erişinceye kadar" denilmektedir. Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
22- RAMAZAN
BAYRAMI BİRİNCİ GÜNÜ İLE KURBAN BAYRAMI BİRİNCİ GÜNÜ ORUÇ TUTMANIN NEHYİ BABI