|
SAHİH-İ MÜSLİM |
ORUÇ |
(19) باب صوم
يوم عاشوراء
19- AŞURE GÜNÜ ORUCU
BABI
Aşure Günü Orucun Hükmü İlim adamları günümüzde Aşure günü oruç
tutmanın vacip olmayıp sünnet olduğunu ittifakla kabul etmiş olmakla birlikte
İslam'ın ilk zamanlarında Ramazan orucundan önce meşru kılındığı hükmü hakkında
ihtilaf etmişlerdir. Ebu Hanife vacip idi derken, Şafii mezhebi alimleri bu
hususta meşhur iki farklı görüşe sahiptir. Onlar arasında bu iki görüşün daha
meşhur olanı ise meşru kılındığı zamandan itibaren hep sünnet olduğu ve bu
ümmet arasında hiçbir zaman bu orucun vacip (farz) olmadığı ama müekked
müstehab olduğu şeklindedir. Ramazan orucu nazil olunca artık o müstehablık
sözkonusu olmaksızın sadece müstehab olmuştur. İkinci görüşe göre ise Ebu
Hanife'nin dediği gibi vacip idi. Bu görüş ayrılığının faydası ise farz oruç
için geceden niyet etmenin şart olup olmadığı hususunda ortaya çıkmaktadır. Ebu
Hanife Bunun şart olmadığını söyler ve: İnsanlar AşCıra gününün başında oruçlu
değillerdi. Sonra gündüzden niyet etmek sureti ile o günü oruç tutmakla
emrolundular ve onu oruçla geçirdikten sonra kaza etmeleri de emredilmedi diye
eklemiştir. Şafii mezhebi alimleri ise aşCıra orucu müstehab idi bu sebeble
gündüzün niyeti de sahih olmuştur. Ebu Hanife o günün orucunun emredilmesini
delil olarak alır. Emir ise vücub ifade eder der. Diğer taraftan Ramazan orucu
farz kılınınca Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (2632) "Dileyen
o gün oruç tutsun, dileyen o gün orucunu terk etsin" buyruğunu delil
gösterir.
Şafii ilim adamları ise
Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (bk. 2639-43) "Bu aşura günüdür.
Allah bu günü oruç tutmayı farz yazmamıştır"hadisini delil gösterirler.
Dilde meşhur olan anlamı ile aşura ve tasua isimlerinin sonu medlidir. Kasır
ile telaffuzları da nakledilmiş bulunmaktadır.
113 - (1125) حدثنا
زهير بن حرب.
حدثنا جرير عن
هشام بن عروة،
عن أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها ؛
قالت: كانت
قريش تصوم
عاشوراء في
الجاهلية.
وكان رسول الله
صلى الله عليه
وسلم يصومه.
فلما هاجر إلى
المدينة، صامه
وأمر بصيامه.
فلما فرض شهر
رمضان قال:
"من
شاء صامه، ومن
شاء تركه".
2632- Bize Züheyr b.
Harb tahdis etti. Bize Cerir tahdis etti ... Aişe (r.an ha) dedi ki:
Kureyşliler cahiliye döneminde aşCıra günü oruç tutarlardı. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) de o günde oruç tutardı. Medine'ye hicret edince
de o gün oruç tuttuğu gibi tutulmasını da emretti. Ramazan ayı (orucu) farz
kılınınca "dileyen o günü oruç tutar dileyen tutmaz" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Dileyen o gün oruç tutar dileyen
tutmaz" yani bugünün orucu kesin olarak emredilmemiştir. Ebu Hanife bunu
vacip değildir diye taktir ederken Şafii'ler de en kamil manada müekked
değildir diye taktir ederler. Her iki görüşe göre de bu gün Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) bu sözü söylediğinden itibaren müstehab bir sünnettir. Kadi
İyaz dedi ki: Seleften bazı kimseler aşura orucu farz idi ve o hala
neshedilmeden farz olarak devam etmektedir demişlerdir. Yine Kadi İyaz bu görüşü
artık savunan kalmamıştır. Dolayısı ile bugünün orucunun farz olmayıp müstehab
olduğu üzerinde icma gerçekleşmiş bulunmaktadır. İbn Ömer'den bu günün kasti
olarak oruç tutulup ve muayyen olarak bugünde oruç tutmayı mekruh gördüğü
rivayet edilmiştir. İlim adamları ise bu gün oruç tutmanın ve muayyen olarak bu
günü oruç tayin etmenin bu husustaki hadisler dolayısı ile müstehab olduğu
üzerinde icma etmişlerdir.
İbn Mesud (r.a.)'m: Biz
o günü oruç tutardık sonra terk edildi sözünün anlamı da şudur: Artık önceden
olduğu gibi vaciplik hükmü kalmadı, böylelikle mendub olduğu da müekked bir hal
almış oldu demektir.
114 - (1125) وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وأبو
كريب. قال: حدثنا
ابن نمير عن
هشام. بهذا
الإسناد. ولم
يذكر في أول
الحديث
وكان رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يصومه وقال في
أخر الحديث:
وترك عاشوراء.
فمن شاء صامه
ومن شاء تركه
ولم يجعله من
قول النبي صلى
الله عليه
وسلم كرواية
جرير.
2633- Bize Ebu Bekr bin
Ebu Şeybe ve Ebu Kureyb tahdis edip dediler ki: Bize İbn Numeyr Hişam'dan bu
isnad ile tahdis etti ama hadisin başında: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) de bu günü oruç tutardı ibaresini zikretmedi. Hadisin sonunda da: Aşura
günü oruç tutmayı bıraktı, bu sebeble o günü dileyen oruç tutar dileyen tutmaz
ve bu sözü Cerir'in rivayetinde olduğu gibi Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in sözü diye zikretmedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
(1125) حدثني
عمرو الناقد.
حدثنا سفيان
عن الزهري، عن
عروة، عن
عائشة رضي
الله عنها ؛
أن يوم عاشوراء
كان يصام في
الجاهلية.
فلما جاء
اللإسلما، من
شاء صامه ومن
شاء تركه.
2634- Bize Amr en-Nakid
tahdis etti, bize Süfyan ez-Zühri'den, o Urve'den, o Aişe (r.anha)'dan rivayet
ettiğine göre aşura günü cahiliye döneminde oruç tutulurdu. İslam geldikten
sonra dileyen o gün oruç tuttu dileyen tutmadı.
Diğer tahric: Buhari,
4502
115 - (1125) حدثنا
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
بن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
أخبرني عروة
بن الزبير ؛
أن عائشة رضي
الله عنها
قالت:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يأمر
بصيامه قبل أن
يفرض رمضان
فلما فرض
رمضان، كان من
شاء صام يوم
عاشوراء، ومن
شاء أفطر.
2635-
Bize Harmele b. Yahya tahdis etti... Urve b. ez-Zübeyr'in haber verdiğine göre
Aişe (r.anha) dedi ki: Ramazan (ayı orucu) farz kılınmadan önce Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) O gün oruç tutulmasını emrederdi. Ama Ramazan
(ayı orucu) farz kılındıktan sonra dileyen aşura günü oruç tutar dileyen
tutmazdı.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
116 - (1125) حدثنا
قتيبة بن سعيد
ومحمد بن رمح.
جميعا عن الليث
بن سعد. قال
ابن رمح:
أخبرنا
الليث عن يزيد
بن أبي حبيب ؛
أن عراكا أخبره
؛ أن عروة
أخبره ؛ أن
عائشة أخبرته
؛ أن قريشا
كانت تصوم
عاشوراء في
الجاهلية ثم
أمر رسول الله
صلى الله عليه
وسلم بصيامه
حتى فرض رمضان
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم "من
شاء فليصمه
ومن شاء
فليفطره"
2636-
Bize Kuteybe b. Said ve Muhammed b. Rumh birlikte Leys b. Sa'd'dan tahdis etti.
İbn Rumh dedi ki: Bize Leys, Yezid b. Ebu Habib'den haber verdiğine göre Irak
kendisine şunu haber verdi: Urve de kendisine" haber verdiğine göre Aişe
de Urve'ye şunu haber vermiştir: Kureyşliler cahiliye döneminde aşlira orucunu
tutardı. Sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e de o gün oruç tutması
emrolundu. Nihayet Ramazan (ayı orucu) farz kılınınca Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "İsteyen o gün orucunu tutsun istemeyen tutmasın"
buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
1893
AÇIKLAMA: Kuteybe b.
Said ile Muhammed b. Rumh'un rivayet ettikleri hadiste: "Cahiliye
döneminde aşlira günü orucunu tutardı ... Nihayet Ramazan ayı orucu farz
kılınınca" burada "emrolundu: umira" lafzını iki şekilde
zaptetmişlerdir. Bu iki şeklin daha kuvvtli olanı hemze ve mim harflerinin
fethalı okunuşudur. (Emera diye okumir. O durumda Rasulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) O gün orucunun tutulmasını emretti demek olur.) İkincisi ise hemze
ötreli, mim harfi kesreli (umira: emrolununca) okuyuşudur. Kadi İyaz ise bundan
başka bir zaptı zikretmemiştir.
117 - (1126) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا
عبدالله بن نمير.
ح وحدثنا بن
نمير (واللفظ
له) حدثنا أبي.
حدثنا
عبيدالله عن
نافع . أخبرني
عبدالله بن
عمر رضي الله
عنه ؛ أن أهل
الجاهلية كانوا
يصومون يوم
عاشوراء. وأن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم صامه،
والمسلمون. قبل
أن يفترض
رمضان, فلما
افترض رمضان،
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم:
"إن
عاشوراء يوم
من أيام الله.
فمن شاء صامه
ومن شاء تركه".
2637-
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti, bize Abdullah b. Numeyr tahdis etti,
(H.) Bize İbn Numeyr -ki lafız ona aittir- tahdisetti, bize babam tahdis etti,
bize Ubeydullah, Nafi'den tahdis etti, bana Abdullah b. Ömer (r.anhuma)'nın
haber verdiğine göre cahiliye dönemi insanları aşlira günü oruç tutarlardı.
ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) de müslümanlar da Ramazan orucu farz
kılınmadan önce o gün oruç tuttu. Ama Ramazan orucu farz kılınınca Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Şüphesiz aşura günü Allah'ın günlerinden
bir gündür. Bu sebeble dileyen o gün oruç tutsun, dileyen tutmasın"
buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
(1125) وحدثناه
محمد بن
المثنى وزهير
بن حرب. قالا: حدثنا
يحيى (وهو
القطان) ح
وحدثنا أبو
بكر بن أبي
شيبة. حدثنا
أبو أسامة.
كلاهما عن
عبيدالله.
بمثله. في هذا
الإسناد.
2638- Bunu bize Muhammed
b. el-Müsenna ve Züheyr b. Harb da tahdis edip dedi ki: Bize Yahya -ki o
el-Kattan' dır- tahdis etti (H.) Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti, bize
Ebu Usame tahdis etti, her ikisi (Yahya ile birlikte) Ubeydullah'tan bu isnad
ile aynısını rivayet etti.
Diğer tahric: Muhammed
b. et-Müsenna'nın rivayetini Buhari, 4501; Ebu Davud, 2443
Ebu Bekr b. Ebi
Şeybe'nin rivayetini ise yalnız Müslim rivayet etmiştir
118 - (1125) وحدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
ليث. ح وحدثنا
ابن رمح.
أخبرنا الليث
عن نافع، عن
ابن عر رضي
الله عنهما ؛
أنه ذكر عند
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يوم عاشوراء.
فقال رسول
الله صلى الله
عليه وسلم:
"كان
يوما يصومه
أهل الجاهلية.
فمن أحب منكم
أن يصومه
فليصمه. ومن
كره فليدعه".
2639-
Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Leys tahdis etti, (H.) Bize İbn Rumh
da tahdis etti, bize Leys, Nafi'den haber verdi, o İbn Ömer (r.a.)'dan rivayet
ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in huzurunda aşura
gününden söz edildi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bugünü
cahiliye dönemi insanları oruç tutardı. Sizden de o gün oruçla geçirmeyi arzu
eden o gün oruç tutsun. Bundan hoşlanmayan ise oruç tutmasın" buyurdu.
119 - (1125) حدثنا
أبو كريب.
حدثنا أبو
أسامة عن الوليد
(يعني ابن
كثير) حدثني
نافع ؛ أن
عبدالله بن عمر
رضي الله
عنهما حدثه ؛
أنه سمع رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يقول، في يوم
عاشوراء "إن هذا
يوم كان يصومه
أهل الجاهلية.
فن أحب أن يصوه
فليصمه. ومن
أحب أن يتركه
فليتركه".
وكان عبدالله
رضي الله عنه
لا يصومه، إلا
أن يوافق
صيامه.
2640- Bize Ebu Kureyb de
tahdis etti, bize Ebu Usame, el-Velid -yani b. Kesir-'den tahdis etti, bana
Nafi'in tahdis ettiğine göre Abdullah b. Ömer (r.a.) kendisine şunu tahdis
etti: O Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i aşura gününde şöyle
buyururken dinlemiştir: "Şüphesiz bu cahiliye dönemi insanlarının oruçla
geçirdiği bir gündü, Bu sebeble sizden bu günü oruç tutmak isteyen tutsun. O
gün oruç tutmak istemeyen de tutmasın. "
Abdullah (r.anh) da bu
günün onun alışageldiği orucuna'denk düşmesi dışında oruç tutmazdı.
120 - (1125) وحدثني
محمد بن أحمد
بن أبي خلف.
حدثنا روح. حدثنا
أبو مالك
عبيدالله بن
الأخنس.
أخبرني نافع
عن عبدالله
ابن عمر رضي
الله عنهما.
قال:
ذكر
عند النبي صلى
الله عليه
وسلم صوم يوم
عاشوراء. فذكر
مثل حديث
الليث بن سعد،
سواء.
2641-
Bana Muhammed b. Ahmed b. Ebu Halef de tahdis etti ... Nafi', Abdullah b. Ömer
(r.anhuma)'dan şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in huzurunda aşura günü oruç tutmaktan söz edildi. Sonra da el-leys b.
Sa'd'ın rivayet ettiği hadisin aynısını zikretti,
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
121 - (1125) وحدثنا
أحمد بن عثمان
النوفلي.
حدثنا أبو عاصم.
حدثنا عمر بن
محمد بن زيد
العسقلاني.
حدثنا سالم بن
عبدالله.
حدثني
عبدالله بن
عمر رضي الله
عنهما. قال:
ذكر
عند رسول الله
صلى الله عليه
وسلم يوم
عاشوراء.
فقال: "ذاك يوم
كان يصومه أهل
الجاهلية. فمن
شاء صامه، ومن
شاء تركه".
2642-
Bize Ahmed b. Osman en-Nevfelt de tahdis etti... Bize Salim b. Abdullah tahdis
etti, bana Abdullah b. Ömer (r.anhuma) tahdis edip dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in huzurunda aşura gününden söz edilince o:
"Bu cahiliye dönemi insanlarının oruçla geçirdikleri bir gün idi. Bu
sebeble dileyen o günü oruç tutsun dileyen o günü terk etsin" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
2000 -buna yakın-
122 - (1127) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وأبو
كريب. جميعا عن
أبي معاوية.
قال أبو بكر:
حدثنا أبو
معاوية عن
الأعمش، عن
عمارة، عن
عبدالرحمن بن
يزيد. قال:
دخل
الأشعث بن قيس
على عبدالله.
وهو يتغدى. فقال:
يا أبا محمد !
ادن إلى
الغداء. فقال:
أوليس اليوم
يوم عاشوراء ؟
قال
وهل تدري ما
يوم عاشوراء.
قال: وما هو ؟
قال: إنما هو
يوم كان رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يصومه قبل أن
ينزل شهر رمضان.
فلما نزل شهر
رمضان ترك.
وقال أبو
كريب: تركه.
2643-
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe ve Ebu Kureyb birlikte Ebu Muaviye'den tahdis etti,
Ebu Bekr dedi ki: Bize Ebu Muaviye, A'meş'den tahdis etti, o Umare'den, o
Abdullah b. Yezid'den şöyle dediğini nakletti: Eş'as b. Kays öğle yemeğini
yemekte iken Abdullah'ın huzuruna girdi. Abdullah: Ey Ebu Muhammed! Yemeğe
buyur, dedi. O: Bugün aşura günü değil mi? dedi. Abdullah: Aşura gününün ne
olduğunu biliyor musun? dedi. Eş'as: O nedir? diye sordu. (Abdullah b. Ömer): O
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in Ramazan ayı (orucu) inmeden önce
oruç tuttuğu bir gündü. Ramazan ayı (orucu) nazil olunca terk olundu, dedi.
Ebu Kureyb rivayetinde:
Onu terk etti dedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
(1127) وحدثنا
زهير بن حرب
وعثمان بن أبي
شيبة. قالا: حدثنا
جرير عن
الأعمش، بهذا
الإسناد.
وقالا: فلما
نزل رمضان
تركه.
2644- Bize Züheyr b.
Harb ve Osman b. Ebu Şeybe de tahdis edip dediler ki: Bize Cerir, A'meş'den bu
isnad ile hadisi rivayet etti ve: Ramazan (orucu) nazil olunca onu terk etti
dedi.
123 - (1127) وحدثنا
أبو بكر بن أبي
شيبة. حدثنا
وكيع ويحيى بن
سعيد القطان
عن سفيان. ح
وحدثني محمد
بن حاتم
(واللفظ له).
حدثنا يحيى بن
سعيد. حدثنا
سفيان. حدثني
زبيد اليامي
عن عمارة بن
عمير، عن قيس
بن سكن ؛ أن
الأشعث بن قيس
دخل على
عبدالله، يوم
عاشوراء. وهو
يأكل. فقال: يا
أبا محمد ! ادن
فكل. قال: إني
صائم. قال: كنا
نصومه، ثم ترك.
2645- Bize Ebu Bekr b.
Ebi Şeybe de tahdis etti, bize Veki' ve Yahya b. Said el-Kattan, Süfyan'dan
tahdis etti. (H.) Bana Muhammed b. Hatim de -ki lafız ona aittir- tahdis etti,
bize Yahya b. Said tahdis etti, bize Süfyan tahdis etti, bana Zübeyd el-Yami,
Umare b. Umeyd'den tahdis etti, o Kays b. Seken'den rivayet ettiğine göre Eş'as
b. Kays Abdullah'ın huzuruna aşura günü yemek yemekte iken girdi ve (Abdullah):
Ey Ebu Muhammed! Yemeğe buyur, dedi. O: Ben oruçluyum, deyince Abdullah: Biz
bugünü oruç tutardık sonra terkedildi, dedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
124 - (1127) وحدثني
محمد بن حاتم.
حدثنا إسحاق
بن منصور. حدثنا
اسرائيل عن
منصور. عن
إبراهيم، عن
علقمة. قال:
دخل الأشعث بن
قيس على ابن
مسعود. وهو
يأكل، يوم عاشوراء.
فقال: يا أبا
عبدالرحمن !
إن اليوم يوم
عاشوراء.
فقال: قد كان
يصام قبل أن
ينزل رمضان.
فلما نزل
رمضان، ترك.
فإن كنت فطرا
فاطعم.
2646- Bana Muhammed b.
Hatim de tahdis etti, bize İshak . b. Mansur tahdis etti, bize İsrafil,
Mansur'dan tahdis etti, o İbrahim'den, o Alkame'den şöyle dediğini rivayet
etti: Eş'as b. Kays aşura gününde yemek yemekte iken İbn Mesud'un huzuruna
girdi: Ey Ebu Abdurrahman! Bugün aşura günüdür, dedi. (Abdullah b. Mesud) dedi
ki: Ramazan (ayı orucu) inmeden önce bugün oruç tutuluyordu. Ama Ramazan
(orucu) nazil olunca terk olundu. Eğer oruçlu değilsen buyur yemek ye, dedi.
Diğer tahric: Buhari,
4503
125 - (1128) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا
عبيدالله بن
موسى. أخبرنا
شيبان عن أشعث
بن أبي
الشعثاء، عن
جعفر بن أبي
ثور، عن جابر بن
سمرة رضي الله
عنه. قال:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يأمرنا
بصيام يوم
عاشوراء.
ويحثنا عليه.
ويتعاهدنا
عنده. فلما
فرض رمضان، لم
يأمرنا، ولم
ينهنا، ولم يتعاهدنا
عنده.
2647-
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti... Cabir b. Semura (r.anh) dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize aşura günü oruç tutmayı emreder ve o gün
oruç tutmaya bizi teşvik eder, bugün gelince bizi yakından takip ederdi. Ama
Ramazan (ayı orucu) farz kılınınca bize o gün oruç tutmayı emretmediği gibi
yasaklamadı da, bugün geldiğinde de bizim oruç tutup tutmadığımıza ,bakmazdı.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
AŞURA GÜNÜ ORUÇ
TUTMANIN FAZİLETİ BABI