|
SAHİH-İ MÜSLİM |
ORUÇ |
(11) باب
النهي عن
الوصال في
الصوم
11- VİSAL ORUCUNUN YASAK
OLDUĞU BABI
55 - (1102) حدثنا
يحيى بن يحيى.
قال: قرأت على
مالك عن نافع،
عن ابن عمر
رضي الله عنه
؛ أن النبي
صلى الله عليه
وسلم نهى عن
الوصال.
قالوا: إنك
تواصل. قال
"إني لست
كهيئتكم. إني
أطعم وأسقى".
2558- Bize Yahya b.
Yahya tahdis edip dedi ki: Malik'e Nafi'den naklettiği rivayetini okudum. O İbn
Ömer (r.anhuma)'dan rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
vis al orucunu nehyetti. Ashab: Ama sen visal yapıyorsun deyince kendisi:
"Gerçek şu ki ben sizinle aynı durumda değilim. Çünkü bana yedirilir ve
içirilir" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
1962; Ebu Davud, 2360
56 - (1102) وحدثناه
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا
عبدالله بن
نمير. ح
وحدثنا ابن
نمير. حدثنا
أبي. حدثنا
عبيدالله عن
نافع، عن ابن
عمر رضي الله
عنه ؛ أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم واصل
في رمضان.
فواصل الناس.
فنهاهم. قيل
له: أنت تواصل
؟ قال:
"إني
لست مثلكم.
إني أطعم
وأسقى".
2559-
Bunu bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de tahdis etti, bize Abdullah b. Numeyr tahdis
etti (H.) Bize İbn Numeyr de tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize
Ubeydullah, Nafi'den tahdis etti, o İbn Ömer (r.anh)'dan rivayet ettiğine göre
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ramazan ayında visal orucu tuttu.
İnsanlar da visal orucu tutunca onlara bunu yasakladı. Kendisine: Ama sen vis
al yapıyorsun denilince: "Gerçek şu ki ben sizin gibi değilim. Bana
yediriliyor ve içiriliyor" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet etmiştir
(1102) وحدثنا
عبدالوارث بن
عبدالصمد.
حدثني أبي عن جدي،
عن أيوب، عن
نافع، عن ابن
عمر رضي الله
عنه، عن النبي
صلى الله عليه
وسلم. بمثله.
ولم يقل: في
رمضان.
2560- Bize Abdulvaris b.
Abdussamed de tahdis etti... İbn Ömer (r.anhuma) Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den aynısını rivayet etti. Ama rivayetinde: "Ramazan ayında"
demedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
57 - (1103) حدثني
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
حدثني أبو
سلمة بن
عبدالرحمن ؛
أن أبا هريرة
رضي الله عنه
قال: نهى رسول
الله صلى الله
عليه وسلم عن
الوصال. فقال
رجل من
المسلمين:
فإنك، يا رسول
الله ! تواصل !
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم:
"وأيكم
مثلي ؟ إني
أبيت يطعمني
ربي ويسقيني".
فلما
أبوا أن
ينتهوا عن
الوصال واصل
بهم يوما ثم
يوما. ثم رأوا
الهلال. فقال:
"لو تأخر
الهلال
لزدتكم"
كالمنكل لهم
حين أبوا أن
ينتهوا.
2561-
Bana Harmele b. Yahya tahdis etti ... Ebu Hureyre (r.anh) dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) vis al orucunu nehyetti. Müslümanlardan bir adam:
Şüphesiz sen de ey Allah'ın Resulü visal orucu tutuyorsun, dedi. Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Hanginiz benim gibisiniz ki? Çünkü ben,
Rabbim beni yedirerek, içirerek geceliyorum" buyurdu.
Ashab visalden
vazgeçmeyi kabul etmeyince onlarla bir gün vis al yaptı.
Sonra bir gün daha yaptı.
Sonra hilali gördüler. Bunun üzerine: "Şayet hilal gecikmiş olsaydı ben de
sizinle daha fazla (visal orucu) tutardım." Bu sözleri ile, vazgeçmeyi
kabul etmeyince onları azarlamak ister gibiydi.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 6851
58 - (1103) وحدثني
زهير بن حرب
وإسحاق. قال
زهير: حدثنا
جرير عن
عمارة، عن أبي
زرعة، عن أبي
هريرة رضي
الله عنه قال:
قال رسول الله
صلى الله عليه
وسلم:
"إياكم
والوصال".
قالوا: فإنك
تواصل، يا
رسول الله !
قال : "إنكم
لستم في ذلك
مثلى. إني
أبيت يطعمني
ربي ويسقيني
فاكلفوا من
الأعمال ما تطيقون".
2562-
Bana Zuheyr b. Harb ve İshak da tahdis etti, Zuheyr dedi ki: Bize Cerir,
Umare'den tahdis etti, o Ebu Zur'a'dan, o Ebu Hureyre (r.anh)'dan şöyle
dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Sakın
visal orucu tutmayın" buyurdu. Ashab: Ama ey Allah'ın Resulü! Sen visal
orucu tutuyorsun, dediler. Allah Rasulü: "Şüphesiz bu hususta siz benim
gibi değilsiniz. Çünkü ben, gecemi Rabbim bana yemek yedirerek ve içirerek
geçiriyorum. Bu sebeble sizler de gücünüzün yeteceği amelleri üzerinize
alın" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
(1103) وحدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
المغيرة عن
أبي الزناد،
عن الأعرج، عن
أبي هريرة رضي
الله عنه، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم. بمثله.
غير أنه قال
"فاكلفوا
مالكم به طاقة".
2563- Bize Kuteybe b.
Said de tahdis etti, bize el-Muğire, Ebu Zinad'dan tahdis etti, o A'rec'den o
Ebu Hureyre (r.anh)'dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den aynısını
rivayet etmekle birlikte "takatinizin (gücünüzün) yettiği şeylerin altına
girin" buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
م (1103)
وحدثنا ابن
نمير. حدثنا
أبي. حدثنا
الأعمش عن أبي
صالح، عن أبي
هريرة رضي
الله عنه، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم ؛ أنه
نهى عن
الوصال. بمثل
حديث عمارة عن
أبي زرعة.
2564- Bize İbn Numeyr de
tahdis etti... Ebu Hureyre (r.anh)'ın rivayetine göre Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) visal orucunu nehyetti, deyip Umare'nin Ebu Zur'a'dan rivayet ettiği
gibi rivayet etti.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
59 - (1104) حدثني
زهير بن حرب.
حدثنا أبو
النضر هاشم بن
القاسم. حدثنا
سليمان عن
ثابت، عن أنس
رضي الله عنه.
قال:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يصلي في
رمضان. فجئت
فقمت إلى
جنبه. وجاء
رجل آخر فقام
أيضا. حتى كنا
رهطا. فلما حس
النبي صلى
الله عليه وسلم
أنا خلفه، جعل
يتجوز في
الصلاة. ثم
دخل رحله فصلى
صلاة لا
يصليها عندنا.
قال: قلنا له،
حين أصبحنا:
أفطنت لنا
الليلة ؟ قال: فقال:
"نعم. ذاك الذي
حملني على
الذي صنعت".
قال: فأخذ
يواصل رسول
الله صلى الله
عليه وسلم. وذاك
في آخر الشهر.
فأخذ رجال من
أصحابه
يواصلون. فقال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: "ما بال
رجال يواصلون
! إنكم لستم
مثلي. أما والله
! لو تماد لي
الشهر لواصلت
وصالا، يدع المتعمقون
تعمقهم".
2565-
Bana Zuheyr b. Harb tahdis etti ... Enes (r.anh) dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ramazan ayında namaz kılıyordu. Ben de gelip onun
yanında durdum. Bir başka adam daha geldi. O da namaza durdu. Nihayet doksan
kişi kadar olduk. Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bizim arkasında namaza
durmuş olduğumuzu fark edince namazı kısa kılmaya başladı. Sonra evine girdi.
Bizim yanımızda iken kılmadığı tarzda bir namaz kıldı. Sabah olunca ona: Bu
gece bizi farketmiş miydin? dedik. O: "Evet. İşte beni o yaptığımı yapmaya
iten de oydu" buyurdu.
(Enes)
dedi ki: Sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) visal orucu tutmaya
başladı. Bu ise ayın sonlarında idi. Ashabından bazı adamlar da visal orucu
tutmaya başlayınca Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Bir takım
kimselere ne oluyor ki visdiorucu tutuyorlar? Şüphesiz siz benim gibi
değilsiniz. Ama ben Allah'a yemin ederim ki, eğer bu ayın uzaması mümkün
olsaydı (sizinle) öyle bir visdiorucu tutardım ki, işi derinlemesine götürmeye
kalkışanlar bu işlerinden vazgeçerlerdi" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
7241 -muallak olarak-
60 - (1104) حدثنا
عاصم بن النضر
التيمي. حدثنا
خالد (يعني
ابن الحارث)
حدثنا حميد عن
ثابت، عن أنس
رضي الله عنه.
قال: واصل
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم في أول شهر
رمضان. فواصل
ناس من
المسلمين.
فبلغه ذلك. فقال:
"لو
مد لنا الشهر
لواصلنا
وصالا، يدع
المتعمقون
تعمقهم. إنكم
لستم مثلي. (أو
قال) إني لست
مثلكم. إني
أظل يطعمني
ربي ويسقيني".
2566-
Bize Asım b. en-Nadr et-Teymi tahdis etti, bize Halid -yani b. el-Haris- tahdis
etti, bize Humey, Sabit'ten tahdis etti, O Enes (r.a.)'dan şöyle dediğini
rivayet etti. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ramazan ayının
başlarında vis al orucu tuttu. Müslümanlardan bazı kimseler de visal orucu
tuttu. Onların bu hali ona ulaşınca şöyle buyurdu: "İçinde bulunduğumuz bu
ay eğer uzasaydı biz de öyle bir visal tutardık ki işi derinlemesine yapmaya
kalkışanlar bu tutumlarını bırakırlardı. Gerçek şu ki siz benim gibi değilsiniz
-ya da ben sizin gibi değilim- Çünkü ben Rabbimin beni yedirip içirdiği halimle
devam ederim."
Diğer tahric: Buhari,
7241
61 - (1105) وحدثنا
إسحاق بن
إبراهيم
وعثمان بن أبي
شيبة. جميعا
عن عبدة. قال
إسحاق: أخبرنا
عبدة بن سليمان
عن هشام ابن
عروة، عن
أبيه، عن
عائشة رضي
الله عنها ؛
قالت: نهاهم
النبي صلى
الله عليه
وسلم عن
الوصال رحمة
لهم. فقالوا:
إنك تواصل !
قال:
"إني
لست كهيئتكم.
إني يطعمني
ربي ويسقيني".
2567-
Bize İshak b. İbrahim ve Osman b. Ebu Şeybe de birlikte Abde'den tahdis etti. İshak
dedi ki: Bize Abde b. Süleyman, Hişam b. Urve'den haber verdi, o babasından, o
Aişe (r.anha)'dan şöyle dediğini rivayet etti: Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) onlara rahmet olmak üzere visal orucunu yasakladı. Bu sefer onlar: Ama
sen visal orucu tutuyorsun, dediler. O: "Ben sizin gibi değilim. Çünkü
Rabbim bana yediriyor ve içiriyor" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
1964
AÇIKLAMA: Mezhep
alimlerimiz visalin nehyedildiğini ittifakla kabul etmişlerdir. Visal ise arada
yemeden ve içmeden iki gün ve daha fazla peşpeşe oruç tutmak demektir. Şafii ve
mezhep alimlerimiz Bunun mekruh olduğunu açıkça ifade etmişlerdir. Bunun mekruh
oluşu hususunda da onların iki görüşleri vardır. Bu iki görüşden daha sahih
olanına göre bu kerahet tahrimen mekruhluktur. İkinci görüşlerine göre ise
tenzihen mekruhtur. Ama ilim adamlarının cumhuru ise Bunun nehyedildiği (yasak
kılındığı) kanaatindedirler. Kadı Iyaz dedi ki: İlim adamları visal orucunu
yasaklayan hadisler hakkında farklı kanaatlere sahiptirler, Bu orucun yasaklanışının
bir rahmet ve bir hafifletme olduğu söylenmiştir. Buna göre gücü yeten kimsenin
bu şekilde oruç tutmasında bir sakınca yoktur. Zaten seleften bir topluluk
günler boyunca visal orucu tutmuş bulunmaktadır. İbn Vehb, Ahmed ve İshak ise
seher vaktine kadar visal orucunu caiz kabul etmişlerdir. Sonra (Kadi İyaz)
çoğunluğun bunu mekruh gördüğü kanaatini nakletmektedir.
Hattabi ve onun dışında
mezhep alimlerimizden bazıları şöyle demektedirler: Visal Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e mübah kılınmış ama ümmetine haram olan nebevi
özelliklerdendir.
Visal orucunu mübah
kılan kimselerin lehine Müslim'in bazı rivayet yollarındaki (2567):
"Onlara merhamet olarak visdiorucunu yasakladı" ibaresini diğer
bazılarındaki (2561): "Visal tutmaktan vazgeçmeyince onlar bir gün visal
orucu tuttu. Sonra bir gün daha tuttu. Sonra hilali gördüler. O da: Eğer hilal
gecikmiş olsaydı size dahalazla tuttururdum" bir diğerinde (2566):
"Eğer içinde bulunduğumuz ay devam etseydi biz de öyle bir visal orucu tutardık
ki işi derinliğine götürmeye çalışanlar bu tutumlarını bırakırlardı"
rivayetlerini delil göstermişlerdir.
Cumhur ise bu husustaki
nehyin umumi oluşunu delil göstermekle birlikte Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem)'in: "Visal orucu tutmayın" buyruğunu delil
göstermişlerdir. "Onlara rahmet olmak üzere" ifadesine de şu şekilde
cevap vermişlerdir: Bu visal orucunun haram kılmak anlamında nehyedilmiş
olmasına mani değildir. Çünkü bu orucun haram kılınış sebebi de zaten onlara
karşı şefkatidir. Böylelikle onlara zorluk ve meşakkat verecek yükümlülüklerin
altına kendilerini sokmasınlar. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
onlara bir gün sonra bir gün daha visal orucu tutturması ise onların bu işten
vazgeçmelerinin daha da vurgulanmasındaki maslahat, onlara bunun yasak
kılınışındaki hikmetin ve visalin doğuracağı kötülüklerin beyanı için
katlanılmış bir uygulamadır. Bu hususta karşı karşıya kalacakları kötülük ise
ibadetten usanmaları, dinin bir takım görevlerini yerine getirmekte eksik
yapmak ile karşı karşıya kalmalarıdır. Namazı huşu ile, zikirleri ile, adabı
ile tam kılamamak, zikirlere devam edememek, gece ve gündüz meşru çeşitli
görevleri yerine getirememek gibi. Allah en iyi bilendir.
(2561) Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Rabbim geceleyin beni yedirir ve
,(çirir." Yani yüce Allah bende yemek yiyip-içen kimsenin gücünü
halkeder.- Bunun zahir anlamı üzere olduğu da ona ikram olmak üzere cennet
yemeklerinden yedirilmesi suretiyle oldUğu da söylenmiştir. Ama doğru olan
birincisidir. Çünkü gerçek anlamda yemek yese visal orucu yapmış olmazdı. Bu
şekildeki yoruma açıklık getiren ve her türlü anlaşmazlığı sona erdiren
hususlardan birisi de bundan sonraki bir rivayette (2566): "Çünkü ben
Rabbimin bana yedirip içirdiği halimle devam ederim" buyurmasıdır.
Hadisteki "zalle:
sürüp gitmek, devam etmek" ancak gündüzün sözkonusu olur. Yüce Allah'ın
izni ile biraz sonra açıklayacağımız gibi. (Oruçlu iken) gündüzün ise gerçek
anlamda yemek hiç şüphesiz caiz değildir. Allah en iyi bilendir.
(2563) "Gücünüzün
yettiği amelleri yüklenin" yani bu gibi amelleri alıp onları üstlenin.
(2565) "Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bizim arkamızda olduğunu fark edince ... "
ibaresindeki "hasse: fark etti" fiili bütün nüshalarda bu şekilde
elifsizdir. Ama bazı nüshalardaki rivayet yollarında hemzeli olarak
"ehasse" şeklindedir. Kur'an-ı Kerim de kullanılan fasih şekil budur.
Ama başında hemze getirilmeden kullanılması az kullanılan bir söyleyiştir. Buna
göre bu rivayette bu söyleyişe göre sahih olur.
"Kısa kesmeye"
yani bazı mendublara riayet etmekle birlikte yeterli ve caiz olanlarla yetinip
namazı hafifletmeye başladı demektir. Buradaki kısa kesmek maslahat sebebi
iledir.
"Evine girdi."
el-Ezherı dedi ki: Araplara göre "rahı" ev demektir. Taştan, kerpiçten,
tüyden, kıldan ya da başka bir şeyden yapılması arasında bir fark yoktur.
''Allah'a yemin ederim
eğer bu ayımız uzay ıp gitseydi..." uzayıp gitmek anlamındaki
"temadde" lafzı asıl nüshaların birçoğunda bu şekilde olmakla
birlikte bazılarında "temada" şeklindedir. Her ikisi de doğru olup
diğer rivayetteki "medde: uzay ıp gitti" ile aynı anlamdadır.
"Derinlemesine işi
sıkı tutanlar. .. " buyruğu ile kastedilen, işleri oldukça sıkı tutan, söz
ya da fiillerinde sınırları aşan kimselerdir.
(2566) Asım b.
en-Nadr'ın rivayet ettiği (2566) hadisde: "Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) Ramazan ayının başında visal orucu tuttu" denilmektedir ki
bizim diyarımızdaki bütün nüshalarda bu şekildedir. Kadi İyaz'da nüshaların bir
çoğundan böylece hakletmiş ve şunları söylemiştir: Bu raviden bir yanılmadır.
Doğrusu ise "Ramazan ayının sonunda" şeklidir. Müslim Sahihi'nin bazı
ravileri de bunu böylece rivayet etmiştir. Hem kendisinden önceki hadise hem bu
husustaki diğer hadislere uygun olan da budur.
"Rabbimin beni
yedirip içirdiği halimle devam ederim. " Dil bilginleri dedi ki:
"Zalle" bir kimse bir işi geceleyin değil de yalnızca gündüzün
yapmasını anlatmak için kullanılır. Buna karşılık "bate" fiili ise
geceleyin yapılan işi anlatmak için kullanılır. Nitekim Antere'nin: "Ben
gecemi açlıkla geçiriyorum, gündüzün de bunu sürdürüyorum" sözü de bu
türdendir. Yani gündüzün de aç halim le devam ediyorum.
Böylelikle bu rivayetten
"geceleyin Rabbim beni yedirir, içirir" buyruğunun yorumu ile ilgili
olarak yapmış olduğumuz doğru açıklamanın lehine bir delalet de
anlaşılmaktadır. Çünkü "zalle" ancak gündüzün yapılan işleri anlatmak
için kullanılır ve (oruçlu iken) gündüzün gerçek anlamda yemek yeme caiz
değildir. Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
12- ORUÇLU İKEN
ÖPMENİN ŞEHVETİ HAREKETE GEÇMEYECEK OLAN KİMSELERE HARAM OLMADIĞININ BEYANI
BABI