SAHİH-İ MÜSLİM

CENAZE

باب في إغماض الميت والدعاء له، إذا حضر.

4- ÖLENİN GÖZLERİNİ YUMDURMA VE CAN ÇEKİŞTİĞİNDE ONA DUA ETMEK BABI

حدثني زهير بن حرب. حدثنا معاوية بن عمرو. حدثنا أبو إسحاق الفزاري عن خالد الحذاء، عن أبي قلابة، عن قبيصة بن ذؤيب، عن أم سلمة. قالت:

دخل رسول الله صلى الله عليه وسلم على أبي سلمة وقد شق بصره. فأغمضه. ثم قال "إن الروح إذا قبض تبعه البصر". فضج ناس من أهله. فقال "لاتدعوا على أنفسكم إلا بخير. فإن الملائكة يؤمنون على ما يقولون". ثم قال: "اللهم اغفر لأبي سلمة وارفع درجته في المهديين واخلفه في عقبه في الغابرين. واغفر لنا وله يا رب العالمين. وافسح له في قبره. ونور له فيه".

2127- Bana Zuheyr b. Harb tahdis etti, bize Muaviye b. Amr tahdis etti, bize Ebu İshak el-fezari, Halid el-Hazza'dan tahdis etti, o Ebu Kilabe'den, o Kabisa b. Zueyb'den, o Ümmü Seleme'den şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Ebu Seleme'nin yanına girdi, gözleri açık kalmıştı. Hemen onun gözlerini yumdurduktan sonra: "Ruh kabzedildiğinde göz de onu arkasından takip eder" buyurdu.

Bu arada onun aile halkından bazıları feryad edince Allah Resulü: "Kendinize hayırdan başka bir söz ve dua etmeyin. Çünkü melekler söylediklerinize amin derler" buyurdu sonra da şunları söyledi: "Allah'ım, Ebu Seleme'ye mağfiret buyur, hidayete erdirilmişler arasında derecesini yükselt ve arkada bıraktıkları arasında ona sen halef ol, ey Alemlerin Rabbi! Bizim de onun da günahlarını mağfiret buyur. Onun için kabrini genişlet ve onun için orayı aydınlat. "

Diğer tahric: Ebu Davud, 3118; İbn Mace, 1454

وحدثنا محمد بن موسى القطان الواسطي. حدثنا المثنى بن معاذ بن معاذ. حدثنا أبي. حدثنا عبيدالله بن الحسن. حدثنا خالد الحذاء، بهذا الإسناد، نحوه. غير أنه قال:

"واخلفه في تركته" وقال: "اللهم ! أوسع له في قبره" ولم يقل: "افسح له".

وزاد: قال خالد الحذاء: ودعوة أخرى سابعة نسيتها.

2128- Bize Muhammed b. Musa el-Kattan el-Vasıti de tahdis etti, bize el-Müsenna b. Muaz b. Muaz tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Ubeydullah b. el-Hasen tahdis etti, bize Halid el-Hazza bu isnad ile buna yakın olarak hadisi rivayet etti. Ancak o rivayetinde şöyle dedi: "Geriye terkettikleri arasında ona hale! ol." Ayrıca: "Allah'ım, onun için kabrini genişlet" buyurdu, derken "evsi'" dedi "efsih" demedi. Ayrıca şunu da ekledi: Halid el-Hazza dedi ki: Yedinci bir dua daha yaptı ki onu unuttum.

AÇIKLAMA: (2127) "Gözü açık kalmıştL" Bu ibarede "gözü" anlamındaki "basaruhu" lafzı merfudur. "Açık kalmıştı" anlamındaki "şekka" fiilinin faili (öznesi) dir. Biz bunu böylece zaptettik. Meşhur olan da budur. Bazıları ise "gözü" anlamındaki lafzı nasb ile zapt etmiştir. (Gözünü açık bırakmıştı demek olur.) Bu da doğrudur. Ama "şekka" fiilinin şin harfinin fethalı olduğunda ihtilaf yoktur.

Kadi İyaz dedi ki: el-Ef'al adlı eserin sahibi dedi ki: Şekka basaru'lmeyyit: ölenin gözü açık kaldı ve şekka el-meyyitu basarahu: ölen, gözünü açık tuttu (kapatmadı) denilir. Bu da gözünün açık kalıp yukarıya bakması demektir. Diğer rivayette (2129) olduğu gibi. İbnu's-Sikkit el-Islah (Islahu'l-Mantık) adlı eserinde Cevheri de İbnu's-Sikkit'ten naklen şöyle demiştir:

Şekka basarul meyyit denilir. Ama şekka'l-meyyitu basarahu dememelisin. Bu da ölümü gelmiş olup da bir şeye bakıp bir türlü gözünü kapatamaması halini ifade eder.

"Gözlerini yumdurdu" ifadesi, ölenin gözlerini yum dur man ın müstehap olduğuna delildir. Müslümanlar bu hususta icma etmişler ve şöyle demişlerdir: Bundaki hikmet ise, gözlerinin yumdurulmaması halinde görünüşünün çirkin olacağından dolayıdır.

"Ruh kabzedilince göz onu takip eder" yani ruh cesetten çıkacak olursa göz de nereye gidecek diye ona bakar. Ruh lafzında müzekkerlik ve müenneslik olmak üzere iki söyleyiş sözkonusudur. Bu hadis müzekker söyleyişin lehine bir delildir. Ayrıca bunda bizim mezhebimiz kelamcıları ile onlara muvafakat edenlerin lehine de bir delil ihtiva etmektedir: Bu görüşe göre ruh bedende, beden içindeki boşluklarda yer tutmuş latif cisimlerdir. Ruhun gitmesi . ile birlikte cesetten de hayat gider. Ruh başkalarının söylediği gibi bir araz değildir. Diğerlerinin söylediği gibi kan da değildir. Bu hususta kelamcıların oldukça etraflı açıklamaları vardır.

"Sonra: Allah'ım Ebu Seleme'ye mağfiret buyur. .. " Bu duadan da ölümü sırasında ölene, onun aile halkına, onun geride bıraktığı çoluk çocuğuna, dünya ve ahiret ile ilgili hususlarda dua etmenin müstehap olduğu hükmü anlaşılmaktadır.

"Geride bıraktıkları arasında sen ona hale! ol" buyruğundaki el-gabirin, geride kalanlar demektir. Yüce Allah'ın şu buyruğunda olduğu gibi: "Onun karısı müstesna, o geride kalanlardan oldu" (A'raf, 83)

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

5- ÖLENİN YUKARIYA DİKİLEN GÖZLERİNİN RUHUNU TAKİB ETTİĞİ HAKKINDA BİR BAB