|
SAHİH-İ MÜSLİM |
İSTİSKA |
صلاة
الاستسقاء.
189- İSTİSKA NAMAZI BABI
İstiska Namazı ilim adamları istiska'nın (yağmur duasının)
sünnet olduğunu icma ile kabul etmiş fakat istiska için namaz kılmanın sünnet
olup olmadığı hususunda ihtilaf etmişlerdir. Ebu Hanife istiska maksadı ile
namaz kılmak sünnet değildir, aksine namaz kılmaksızın dua ile istiska yapılır
(yağmur yağması için dua edilir) demiştir. Ashab, tabiun ve onlardan sonra
gelenler, selefleri ile halefleri ile diğer ilim adamları ise bu namaz
sünnettir demişlerdir. Bu hususta Ebu Hanife dışında muhalefet eden olmamıştır.
O namazın sözkonusu edilmediği istiska ile ilgili hadisleri delil diye
almıştır. Cumhur ise Buhari ve Müslim'in Sahih'leri ile başka kaynaklarda sabit
olmuş hadisleri delil göstermiştir. Buna göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) istiska için iki rekat namaz kılmıştır.
Namazın sözkonusu
edilmediği hadislerin ise bir kısmı ravinin onu unuttuğu şeklinde, bir kısmı da
cuma namazı dolayısı ile hutbede olması ile ilgili olduğu şeklinde
yorumlanmıştır. Çünkü hutbeden sonra cuma namazı kılındığından o namaz ile yetinmişti.
Eğer hiçbir şekilde namaz kılmamış olsaydı bu namaz kılmadan da dua ile
istiskanın (yağmur dilemenin) caiz olduğunu beyan etmiş olurdu. Bunun caiz
olduğunda ise görüş ayrılığı yoktur. Ama namaz kılındığını tesbit eden
hadislerin önceliği kabul edilir. Çünkü bu hadisler fazladan bir bilgi ihtiva
etmekte ve her iki tür hadis arasında da bir çelişki bulunmamaktadır.
Mezheb alimlerimiz dedi
ki: istiska üç türlüdür:
1. Namaz kılmadan sadece
dua etmekle yapılan istiska.
2. Cuma hutbesinde yahut
da farz bir namazın akabinde yapılan istiska (yağmur duası). Bu ise önceki
türden daha faziletlidir.
3. En kamil tür olanı
ise iki rekat namaz kılıp iki hutbe vermek sureti ile yapılır. Bundan önce ise
sadaka vermek, oruç tutmak, tevbe etmek, hayra yönelmek, şerden uzak durmak ve
buna benzer yüce Allah'a itaate yönelmek ile hazırlanılır .
حدثنا
يحيى بن يحيى.
قال: قرأت على
مالك عن عبدالله
بن أبي بكر ؛
أنه سمع عباد
بن تميم يقول:
سمعت عبدالله
بن زيد
المازني يقول:
خرج
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم إلى
المصلى فاستسقى.
وحول ردائه
حين استقبل
القبلة.
2067- Bize Yahya b.
Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e, Abdullah b. Ebu Bekr b. Hazm'dan
naklettiği rivayetini okudum. Buna göre o Abbfid b. Temim'i şöyle derken dinlemiştir:
Abdullah b. Zeyd el-Mazini'yi şöyle derken dinledim: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) namazgfiha çıkıp istiskada bulundu ve kıbleye yöneldiği zaman
da ridasını ters çevirdi.
Diğer tahric: Buhari,
1005, 1011, 1012, 1023, 1024, 1025, 1026; Ebu Davud, 1161-1164, 1166, 1167;
Tirmizi, 556; Nesai, 1504, 1506, 1508, 1509, 1510, 1511, 1518, 1519; İbn Mace,
1267
وحدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا سفيان
بن عيينة عن
عبدالله بن
أبي بكر، عن
عباد بن تميم،
عن عمه. قال:
خرج
النبي صلى
الله عليه
وسلم إلى
المصلى.
فاستسقى
واستقبل
القبلة. وقلب
رداءه. وصلى
ركعتين.
2068- Bize Yahya b.
Yahya da tahdis etti. Bize Süfyan b. Uyeyne, Abdullah b. Ebu Bekr'den tahdis etti,
o Abbfid b. Temim'den, o amcasından şöyle dediğini rivayet etti: Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) namazgfiha çıkıp yağmur duası yaptı, kıbleye
döndü, ridasını ters çevirdi, iki rekat da namaz kıldı.
وحدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا
سليمان بن
بلال عن يحيى
بن سعيد. قال:
أخبرني أبو
بكر بن محمد
بن عمرو ؛ أن
عباد ابن تميم
أخبره ؛ أن
عبدالله بن
زيد الأنصاري
أخبره ؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
خرج إلى
المصلى
يستسقي. وأنه
لما أراد أن
يدعو، استقبل
القبلة، وحول
رداءه.
2069- Bize Yahya b.
Yahya da tahdis etti, bize Süleyman b. Bilal, Yahya b. Said'den şöyle dediğini
haber verdi: Bana Ebu Bekr b. Muhammed b. Amr'ın haber verdiğine göre Abbad b.
Temim kendisine şunu haber verdi: Abdullah b. Zeyd el-Ensari kendisine
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yağmur duası için namazgaha
çıktığını, dua etmek isteyince kıbleye dönüp ridasını ters çevirdiğini haber
verdi.
وحدثني
أو الطاهر
وحرملة. قالا:
أخبرنا ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
قال: أخبرني
عباد بن تميم
المازني؛ أنه
سمع عمه، وكان
من أصحاب رسول
الله صلى الله
عليه وسلم
يقول:
خرج رسول
الله صلى الله
عليه وسلم يوما
يستسقي. فجعل
إلى الناس
ظهره. يدعو
الله واستقبل
القبلة. وحول
رداءه. ثم صلى
ركعتين.
2070- Bana Ebu Tahir ve
Harmele de tahdis edip dedi ki: Bize İbn Vehb haber verdi, bize Yunus, İbn
Şihab'dan şöyle dediğini haber verdi: Bana Abbad b. Temim el-Mazini'nin haber
verdiğine göre o Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in ashabından olan
amcasını şöyle derken dinlemiştir: Resulull.ah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
bir gün yağmur duası için çıktı. Yüzünü kıbleye, sırtını cemaate çevirip
ridasını ters çevirerek Allah'a dua etti, sonra da iki rekat namaz kıldı.
AÇIKLAMA: (2067)
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) namazgaha çıktı ... ridasını ters
çevirdi." Diğer rivayette (2068) "iki rekat da namaz kıldı"
denilmektedir.
Bundan şu hükümler
çıkmaktadır:
1. Yağmur duası için
sahraya çıkmak müstehaptır. Çünkü ihtiyacını ve alçakgönüllülüğünü göstermekte
bu daha ileridir ve yer olarak daha geniştir. Çünkü insanların hepsi bu duaya
katılacağı için cami hepsini almaz.
2. Yağmur duası
esnasında ridasını (cübbeyi) ters çevirmek müstehaptır.
Mezheb alimlerimiz, onu
ikinci hutbenin üçte birine yakın bir yerde ters çevirir. Bu da kıbleye
yöneleceği zamandır, demişlerdir. Yine onların dediklerine göre cübbenin ters
çevrilmesi kıtlıktan, yağmurun yağıp bolluğa, darlıktan da genişliğe doğru bir
değişiklik göstereceğine dair bir iyimser beklenti olmak üzere meşru
kılınmıştır.
3. Bu hadiste Şafii,
Malik, Ahmed ve ilim adamlarının büyük çoğunluğunu ridayı ters çevirmenin
müstehap olduğu şeklindeki görüşlerinin lehine delil bulunmaktadır. Ebu Hanife
ise bunu müstehap kabul etmemiştir. Bize göre bu imam hakkında müstehap olduğu
gibi cemaat hakkında da müstehaptır. Malik ve başkaları da böyle demiş olmakla
birlikte ilim adamlarından bir topluluk bu hususta muhalif kanaattedirler.
4. İstiska (yağmur
duası) namazı tesbit edilmekte, namaz olmadığını söyleyenlerin kanaatleri de
reddedilmektedir. İstiska, su ihtiyacının karşılanmasını istemek demektir.
5. İstiska namazı iki rekattır.
İstiska namazını kabul edenlerin icmaı ile bu böyledir. Ancak namaz hutbeden
önce mi sonra mı hususunda ihtilaf etmişlerdir. Şafii ve büyük çoğunluk namazın
hutbeden önce olduğu kanaatindedir. Leys ise hutbeden sonra kılınır, demiştir.
Malik de önce bu kanaatte iken daha sonra büyük çoğunluğun kanaatini
benimsemiştir. Mezheb alimlerimiz der ki: Şayet namazdan önce hutbe okuyacak
olursa namaz da hutbe de sahih olur. Ama daha faziletli olan bayram namazı ve
hutbesinde olduğu gibi namazı önce kılmaktır.
Hadislerde namazın önce
kılınmasını da sonraya bırakılmasını da gerektiren ifadeler gelmiştir. Bu
hususta rivayet, ashab-ı kiramdan (r.anhum) farklı gelmiştir. Diğer taraftan
ilim adamları istiska namazının başında bayram namazında tekbir aldığı gibi
fazla tekbirler alır mı almaz mı hususunda da ihtilaf etmişlerdir. Şafii ve İbn
Cerir fazla tekbir getirileceğini söylemişlerdir. Bu görüş aynı zamanda İbn
Müseyyeb, Ömer b. Abdülaziz ve Mekhul'den rivayet edilmiştir.
Cumhur ise fazla tekbir
getirilmez demiştir. Şafiinin lehine bazı hadislerde geçen: "bayram
namazında kıldığı gibi iki rekat namaz kıldı" ifadesi delil gösterilir.
Cumhur ise "bayram namazı gibi" ifadesini rekat sayısı, açıktan
okumak, Kur'an okunması ve namazın hutbeden önce kılınması bakımından onun gibi
olduğu şeklinde yorumlamışlardır.
Bu hususta Ahmed'den
farklı rivayetler gelmiştir. Davud ise imam'ın fazladan tekbir getirmek ile
getirmemek arasında muhayyer olduğunu söylemiştir. Müslim'in rivayetinde
açıktan Kur'an okunacağı zikredilmemekle birlikte Buhari bunu zikretmiş
bulunmaktadır. İcma ile bunun müstehap olduğunu kabul ettikleri gibi istiska
namazı için ezan da okunmayacağı, kamet de getirilmeyeceği üzerinde de icma
etmişlerdir. Bununla birlikte "es-salata camiaten: hep birlikte namaza
gelin" denilmesi müstehaptır.
(2070) "Bana Abbad
b. Temim el-Mazini'nin haber verdiğine göre o amcasını... dinlemiştir."
Amcasından kasıt bundan önceki rivayetlerde bir kaç defa adı geçen Abdullah b.
Zeyd b. Asım'dır.
"Dua etmek
isteyince yüzünü kıbleye çevirdi."
6. Burada dua için
kıbleye yönelmenin müstehap olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Abdest almak,
gusletmek, teyemmüm, Kur'an okumak, zikirler yapmak, ezan okumak ve diğer
itaatler de bunun gibi değerlendirilir. Hutbe ve benzeri bir delile bağlı
olarak bu kapsamın dışında olanlar müstesnadır.
"Allah'a dua
ederken kıbleye yöneldi, cemaate sırtını döndü, ridasını ters çevirdi, sonra
iki rekat namaz kıldı" ibaresinde;
7. Hutbe istiska
namazından öncedir, diyenlerin lehine delil vardır. Mezheb alimlerimiz ise bunu
-daha önce açıklandığı gibi- bunun caiz olduğu şeklinde yorumlamışlardır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
190- İSTİSKADA
(YAĞMUR DUASINDA) DUA EDERKEN ELLERİ KALDIRMAK BABI