|
SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
باب
استحباب
ركعتي سنة
الفجر، والحث
عليهما وتخفيفهما
والمحافظة
عليهما. وبيان
ما يستحب أن
يقرأ فيهما
122- SABAH NAMAZININ İKİ
REKAT SÜNNETİNİN MÜSTEHAB OLDUĞU, BUNLARI KILMAYA VE UZUN TUTMAMAYA, BUNLARI
KILMAKTA DEVAM ETMEYE TEŞVİK VE BU İKİ REKATTA NEYİN OKUMASININ MÜSTEHAB OLDUĞU
BEYANI BABI
حدثنا
يحيى بن يحيى.
قال: قرأت على
مالك عن نافع،
عن ابن عمر؛
أن حفصة أم
المؤمنين
أخبرته؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم كان، إذا
سكت المؤذن من
الأذان لصلاة
الصبح، وبدا
الصبح، ركع
ركعتين
خفيفتين، قبل
أن تقام
الصلاة.
1673- Bize Yahya b.
Yahya tahdis edip dedi ki: Malik'e Nafi'den naklen dinlediği rivayeti okudum.
Onun İbn Ömer'den rivayet ettiğine göre, müminlerin annesi kendisine şunu haber
vermiştir: Müezzin sabah namazı için ezan okuyup sustuğu, sabah aydınlığı da
görüldüğü vakit namaz için kamet getirilmeden önce Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) hafif iki rekat kılardı.
Diğer tahric: Buhari,
618, 1173, 1181; Tirmizi, 433 -muhtasar-; Nesai, 582, 1759 -bu manada-, 1775;
İbn Mace, 1145
وحدثنا
يحيى بن يحيى
وقتيبة وابن
رمح عن الليث
بن سعد. ح
وحدثني زهير
بن حرب
وعبيدالله بن
سعيد. قالا:
حدثنا يحيى عن
عبيدالله. ح
وحدثني زهير
بن حرب. حدثنا
إسماعيل عن
أيوب. كلهم عن
نافع، بهذا
الإسناد، كما
قال مالك.
1674- Bize Yahya b. Yahya,
Kuteybe ve İbn Rumh, Leys b. Sa'd'dan tahdis etti. (H.) Bana Züheyr b. Harb ve
Ubeydullah b. Said tahdis edip dedi ki: Bize Yahya, Ubeydullah'dan tahdis etti.
(H.) Bana Züyehr b. Harb da tahdis etti, bize İsmail Eyyub'dan tahdis etti,
hepsi Nafi'den bu isnad ile Malik'in dediği gibi hadisi rivayet etti:
وحدثني
أحمد بن
عبدالله بن
الحكم. حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة عن
زيد بن محمد.
قال: سمعت نافعا
يحدث عن ابن
عمر، عن حفصة؛
قالت:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم، إذا طلع
الفجر، لا
يصلي إلا
ركعتين خفيفتين.
1675-
Bana Ahmed b. Abdullah b. el-Hakem de tahdis etti. Bize Muhammed b. Cafer
tahdis etti. Bize Şube, Zeyd b. Muhammed'den şöyle dediğini tahdis etti: Nafi'i
İbn Ömer'den diye tahdis ederken dinlerlim. O Hafsa'dan şöyle dediğini
nakl(2tti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) fecr çıktı mı ancak hafif
(uzun olmayan) iki rekat namaz kılardı.
وحدثناه
إسحاق بن
إبراهيم.
أخبرنا النضر.
حدثنا شعبة،
بهذا
الإسناد،
مثله.
1676- Bunu bize İshak b.
İbrahim de tahdis etti, bize Nadr da haber verdi, bize Şube bu isnad ile
aynısını rivayet etti.
حدثنا
محمد بن عباد.
حدثنا سفيان
عن عمرو، عن الزهري،
عن سالم، عن
أبيه؛
أخبرتني
حفصة؛ أن النبي
صلى الله عليه
وسلم كان، إذا
أضاء له الفجر،
صلى ركعتين.
1677- Bize Muhammed b.
Abbad tahdis etti, bize Süfyan, Amr'dan tahdis etti, o Zühri'den den, o
Salim'den o babasından rivayet ettiğine göre Hafsa kendisine Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) fecrin aydınlığını görünce iki rekat namaz kılardı, diye
haber vermiştir.
AÇIKLAMA: (1673)
"Hafif iki rekat kılardı." Buradan sabah namazının sünnetinin hafif
(kraati uzutmadan) kılınmasının sünnet olup iki rekat olduğu hükmü
anlaşılmaktadır.
(1675) "Fecr çıktı
mı ancak hafif iki rekat kılardı." Bu hadisi fecr çıktıktan sonra sabahın
sünneti ile sebebi bulunan namaz dışındaki namazların mekruh olduğunu
söyleyenler delil göstermektedirler. Bizim mezheb alimlerimizin bu meselede üç
görüşü vardır:
1. Birinci görüş bunun
gibi olup, bunu Kadi İyaz Malik'den ve cumhurdan rivayet etmiştir.
2.İkincisi, sabahın
sünnetini kılmadığı sürece kerahet vakti girmez.
3. Diğer görüşe göre ise
sabah namazının farzını kılmadıkça kerahet vakti girmez ..
Mezheb alimlerimize göre
sahih olan budur. Çünkü bu hadis-i şerifte kerahete dair açık bir delil yoktur.
Onda yalnızca Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in sabah namazının sünnetinden
başka namaz kılmadığı haberi yer almaktadır. Bununla birlikte başka namazın
kılınması yasağı dile getirilmemektedir.
حدثنا
عمرو الناقد.
حدثنا عبدة بن
سليمان. حدثنا
هشام بن عروة
عن أبيه، عن
عائشة؛ قالت:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يصلي
ركعتي الفجر،
إذا سمع
الأذان،
ويخففهما.
1678-
Bize Amr en-Nakid tahdis etti, bize Abde b. Süleyman tahdis etti, bize Hişam b.
Urve babasından o Aişe'den şöyle dediğini rivayet etti:
Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) ezanı işittikten sonra sabah namazının iki rekatını kılar ve
bunları hafif tutardı.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
وحدثنيه
علي بن حجر.
حدثنا علي
(يعني ابن
مسهر). ح
وحدثناه أبو
كريب. حدثنا
أبو أسامة. ح
وحدثناه أبو
بكر وأبو كريب
وابن نمير عن
عبدالله بن نمير.
ح وحدثناه
عمرو الناقد.
حدثنا وكيع.
كلهم عن هشام،
بهذا الإسناد.
وفي حديث أبي
أسامة: إذا
طلع الفجر.
1679- Bunu bana Ali b.
Hucr da tahdis etti, bize Ali yani -İbn Müshir- tahdis etti (H.) Bize Ebu
Kureyb de tahdis etti, bize Ebu Usame tahdis etti (H.) Bunu bize Ebu Bekr, Ebu
Kureyb, İbn Numeyr, Abdullah b. Numeyr'den tahdis etti (H.) Bunu bize Amr
en-Nakıd de tahdis etti, bize Veki tahdis etti. Hepsi Hişam'dan bu isnad ile
rivayet etti.
Hadisin Ebu Usame
rivayetinde: Fecr doğduğu zaman, demiştir.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
وحدثناه
محمد بن
المثنى. حدثنا
ابن أبي عدي
عن هشام، عن
يحيى، عن أبي
سلمة، عن
عائشة؛ أن نبي
الله صلى الله
عليه وسلم كان
يصلي ركعتين،
بين النداء
والإقامة، من
صلاة الصبح.
1680- Bunu bize Muhammed
b. el-Musenna da tahdis etti, bize İbn Ebu Adiyy Hişam'dan tahdis etti, o
Yahya'dan, o Ebu Seleme'den o Aişe'den rivayet ettiğine göre Allah'ın Nebi'si
sabah namazının ezanı ile kameti arasında iki rekat namaz kılardı.
Diğer tahric: Buhari,
619
وحدثنا
محمد بن
المثنى. حدثنا
عبدالوهاب.
قال: سمعت
يحيى بن سعيد.
قال: أخبرني
محمد بن عبدالرحمن؛
أنه سمع عمرة
تحدث عن
عائشة؛ أنها
كانت تقول:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يصلي
ركعتي الفجر.
فيخفف حتى إني
أقول: هل قرأ
فيهما بأم القرآن!.
1681-
Bize Muhammed b. el-Müsenna da tahdis etti, bize Abdulvehhab tahdis edip dedi
ki: Yahya b. Said'i şöyle derken dinledim: Bana Muhammed b. Abdurrahman'ın
haber verdiğine göre o Amre'yi Aişe'den tahdis ederken dinlemiştir. Buna göre
o, şöyle derdi: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sabah namazının iki
rekatını kılar ve onları öyle hafif kılardı ki, hatta ben acaba bu iki rekatta
Ummu'l-Kur'an'ı (Fatiha'yı) okudu mu, derdim.
Diğer tahric: Buhari,
1171; Ebu Davud, 1255; Nesai 945
حدثنا
عبيدالله بن
معاذ. حدثنا
أبي. حدثنا
شعبة عن محمد
بن عبدالرحمن
الأنصاري. سمع
عمرة بنت
عبدالرحمن عن
عائشة؛ قالت:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم، إذا طلع
الفجر، صلى
ركعتين. أقول:
هل يقرأ فيهما
بفاتحة الكتاب!.
1682-
Bize Ubeydullah b. Muaz tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Şube,
Muhammed b. Abdurrahman el-Ensari'den tahdis ettiğine göre o Abdurrahman kızı
Amre'nin Aişe'den şöyle dediğini naklederken dinlemiştir: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) fecr doğdu mu iki rekat namaz kılardı, ben acaba
bu iki rekatta Fatihatu'l Kitab'ı okuyor mu, derdim.
AÇIKLAMA: (1678)
"Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ezanı işitince sabahın iki
rekatını kılar ve bunları hafif tutardı" Bir rivayette (1679) "fecr
çıkınca" demektedir.
Bu hadisden şu hükümler
çıkmaktadır:
1. Sabah namazının
sünnetinin vakti ancak fecrin çıkması ile girer.
2. Fecrin ilk çıktığı
vakitte sabah namazının sünnetini erken kılmak ve bunları hafif tutmak
(uzatmamak) müstehaptır.
Malik'in, Şafii'nin ve
cumhurun görüşü budur. Selefden bazıları da bunları uzatmakta bir sakınca
yoktur demiştir. Böyle diyen, muhtemelen kısa okumanın müstehap oluşunda
muhalefet etmemekle birlikte, uzun okumanın haram olmadığını kast etmiş
olabilir. Ama bazıları aşırıya giderek "sabah namazının sünnetinde kıraat
yoktur, demiştir. Bunu Tahavi ve Kadi İyaz nakletmiş olmakla birlikte, bu
apaçık bir hatadır. Çünkü Müslim'in bundan sonra zikrettiği sahih hadislerde
sabit olduğu üzere Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bu iki rekatta
Fatiha'dan sonra "De ki: Ey kafirler" (Kafirun, 1) "De ki: O
Allah'tır, birtek tir" (İhlas 1) surelerini okurdu. Bir başka rivayette:
"De ki: Allah'a
iman ettik. .. " (Bakara, 136); "De ki: Ey Kitap ehli ... "
(Al-i İmran, 64) ayetlerini okumuştur. Ayrıca "kıraatsiz namaz
olmaz", "Ummu'l Kur'an (Fatiha)'sız namaz olmaz", "Kur'an
okumadan namaz kılan bir kimsenin namazı olmaz" şeklindeki sahih hadisler
sabit olmuştur.
3. Hanefi mezhebi
alimleri bu hadisi fecirden önce sabah için ezan okunmayacağına delil
göstermişlerdir. Ayrıca "Bilal henüz gece iken ezan okur, bu sebeble Ümmü
Mektum ezan okuyuncaya kadar yemenize içmenize devam ediniz" anlamındaki
sahih hadisleri de delil gösterirler. Bu babta gördüğümüz hadiste kastedilen
ezan ise ikinci ezandır.
(1680) "Sabah
namazını kılar ve onları hafif tutardı. O kadar ki bu iki rekatta
Ummu'l-Kur'an'ı okudu mu derdim." Bu hadis-i şerif bu sünneti hafif
kılmakta mübalağa edileceğine delildir. Mübalağa'dan maksat ise Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in gece namazını ve kıldığı diğer nafile namazları
uzunca kılmak adetine nisbetledk. Yoksa sabah namazının sünnetinde kesinlikle
Kur'an okunmaz, diyenlerin lehine -daha önce kaydettiğimiz açık ve sahih
deliller dolayısı ile- bir delalet bulunmamaktadır.
وحدثني
زهير بن حرب.
حدثنا يحيى بن
سعيد عن ابن
جريج. قال:
حدثني عطاء عن
عبيد بن عمير،
عن عائشة؛ أن
النبي صلى
الله عليه
وسلم لم يكن
على شيء من
النوافل، أشد
معاهدة منه،
على ركعتين قبل
الصبح.
1683- Bana Zuheyr b.
Harb tahdis etti ... Ubeyd b. Umeyr'in Aişe'den rivayet ettiğine göre Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) hiçbir nafileye sabah (farzın)dan önceki iki
rekah kılmaya devam edip dikkat gösterdiğinden daha fazla devam etmezdi.
Diğer tahric: Buhari,
1169; Ebu Davud, 1254
وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وابن
نمير. جميعا عن
حفص بن غياث.
قال ابن نمير:
حدثنا حفص عن
ابن جريج، عن
عطاء، عن عبيد
بن عمير، عن
عائشة؛ قالت:
ما
رأيت رسول
الله صلى الله
عليه وسلم، في
شيء من
النوافل،
أسرع منه إلى
الركعتين قبل
الفجر.
1684-
Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve İbn Numeyr birlikte Hafs b. Giyas'dan tahdis
etti. İbn Numeyr dedi ki: Bize Hafs, İbn Cureyc'den tahdis etti. O, Ata'dan, o
Ubeyd b. Umeyr'den, o Aişe'den şöyle dediğini nakletti: Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in sabah (farzın)dan önceki iki rekati kılmakta elini çabuk
tuttuğu kadar hiçbir nafile namazı kılmakta bu şekilde davrandığını görmedim.
حدثنا
محمد بن عبيد
الغبري. حدثنا
أبو عوانة عن
قتادة، عن
زرارة بن
أوفى، عن سعد
بن هشام، عن
عائشة، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم؛ قال "ركعتا
الفجر خير من
الدنيا وما
فيها".
1685- Bize Muhammed b.
Ubeyd el-Anberı tahdis etti... Aişe, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"Sabahın iki rekati dünyadan ve içindekilerden hayırlıdır" buyurdu.
Diğer tahric: Tirmizi,
416; Nesai, 1758
وحدثنا
يحيى بن حبيب.
حدثنا معتمر.
قال: قال أبي:
حدثنا قتادة،
عن زرارة، عن
سعد بن هشام،
عن عائشة، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم؛ أنه
قال، في شأن
الركعتين عند
طلوع الفجر
"لهما أحب إلي
من الدنيا
جميعا".
1686- Bize Yahya b.
Ubeyde tahdis etti... Aişe, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den fecrin
çıkması sırasında kılınan iki rekat hakkında: "Andalsun onlar benim için
bütün dünyadan daha sevimlidir" buyurduğunu rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: (1683)
"Sabah namazından önce iki rekatı kılmaya dikkat gösterdiği kadar..."
Bu hadis bu iki rekatın faziletinin büyüklüğüne ve bunların vacip değil sünnet
olduklarına delildir. İlim adamlarının cumhuru da böyle demiştir. Kadi İyaz,
Hasan-ı Basri -yüce Allah'ın rahmeti her ikisine olsun-den bunların vacip
oldukları kanaatini nakletmektedir. Ama doğrusu Aişe (r.anha)'nın:
"Nafileler arasında hiçbir şeye" demesi de ayrıca Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in: "Beş vakit namaz ... " buyruğu ile birlikte
bunların vacip olmadıklarıdır. Çünkü bu hadiste soru soran: Üzerimde bunlardan
başkası var mı, diye sormuş. Allah Resulü; "kendiliğinden nafile kılınan
hali müstesna" buyurmuştur.
Bu hadis mezhebimizdeki
iki görüşten birisi olan sabahın sünnetinin vitre tercih edilmesi görüşüne de
delil gösterilebilse de bu görüş lehine bir delaleti yoktur. Çünkü vitir, Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e vacip (farz) idi. Bu sebeble hadis onu
kapsamına almaz.
(1685) "Sabah
namazının iki rekatı dünyadan ve dünyada bulunanlardan" yani dünya
metaından "hayırlıdır."
حدثني
محمد بن عباد
وابن أبي عمر.
قالا: حدثنا مروان
بن معاوية عن
يزيد (هو ابن
كيسان) عن أبي
حازم، عن أبي
هريرة؛ أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم قرأ
في ركعتي الفجر:
قل يا أيها
الكافرون،
وقل هو الله
أحد.
1687- Bana Muhammed b.
Abbad ve İbn Ömer tahdis edip dedi ki: ... Ebu Hazim'in Ebu Hureyre'den
rivayetettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sabah namazının
iki rekatinde "Kul ya eyyuhe'l-kafirun" ve "Kulhuvellahu
Ehad"i okudu.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 1256; Nesai, 944; İbn Mace, 1148
وحدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
الفزاري (يعني
مروان بن
معاوية) عن
عثمان بن حكم الأنصاري.
قال: أخبرني
سعيد بن يسار؛
أن ابن عباس
أخبره؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم كان يقرأ
في ركعتي
الفجر: في
الأولى منهما:
{قولوا آمنا
بالله وما
أنزل إلينا}
[2/البقرة/الآية-136].
الآية التي في
البقرة. وفي
الآخرة منهما:
{آمنا بالله
واشهد بأنا
مسلمون} [3/آل
عمران/الآية-52].
1688- Bize Kuteybe b.
Said tahdis etti ... Said b. Yesar'ın haber verdiğine göre İbn Abbas kendisine
şunu haber vermiştir: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) sabah namazının
iki rekatında Kur'an okurdu. Bu iki rekatın birinde Bakara Suresi'ndeki:
"De ki: Allah'a ve bize indirilenlere iman ettik. .. " (Bakara, 136)
ayetini, diğer re katta da: ''Allah'a iman ettik ve şüphesiz bizim müslümanlar
olduğumuza şahitlik et ... " (Al-i İmran, 52) ayetini okurdu.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 1259; Nesai, 943
وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا أبو
خالد الأحمر
عن عثمان بن
حكيم، عن سعيد
بن يسار، عن ابن
عباس. قال:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم يقرأ في
ركعتي الفجر:
قولوا آمنا
بالله وما
انزل إلينا. والتي
في آل عمران:
{تعالوا إلى
كلمة سواء
بيننا وبينكم}
[3/آل
عمران/الآية-64].
1689-
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de tahdis etti... İbn Abbas dedi ki: Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) iki rekat(ın birincisi)nde: "De ki:
Allah'a ve bize
indirilenlere iman ettik" (Bakara, 136) ayeti ile (ikincisinde de):
"Bizimle sizin aranızda müsavi bir söze geliniz" (Al-i İmran, 64)
ayetini okurdu.
وحدثني
علي بن خشرم.
أخبرنا عيسى
بن يونس عن عثمان
بن حكيم، في
هذا الإسناد،
بمثل حديث مروان
الفزاري.
1690- Bana Ali b. Haşrem
de tahdis etti, bize İsa b. Yunus, Osman b. Hakim'den bu isnad ile Mervan
el-Fezfut'nin rivayet ettiği hadisi aynen rivayetetti.
AÇIKLAMA: (1687)
"Sabah namazının iki rekatında: "De ki: Ey kafirler ... ve de ki: O
Allah'tır, bir tektir" surelerini okudu." Diğer rivayette (1688-1689)
"De ki:
Biz Allah'a ve bize
indirilenlere iman ettik ... ve de ki: Ey kitap ehli geliniz ... "
ayetlerini okuduğu bildirilmektedir. Bu da hem bizim mezhebimizin hem cumhurun
şu şekildeki görüşünün lehine bir delildir. Bu iki rekatta Fatihadan sonra
zamm-ı sure okumak müstehabdır. Bu iki surenin yahut sözü geçen iki ayetin
okunması müstehabtır, her ikisi de sünnettir.
Malik ve mezhebine
mensub fukahanın çoğunluğu ise Fatiha'dan başkası okunmaz, demişlerdir.
Selef'ten kimisi de -az önce geçtiği gibi- hiçbir şey okunmaz demiştir. Ama her
iki görüş de, karşı çıkılamayacak bu sahih sünnete muhalifiir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: