SAHİH-İ MÜSLİM

SALAT

باب جواز الانصراف من الصلاة عن اليمين والشمال

115- NAMAZ BİTTİKTEN SONRA SAĞDAN VE SOLDAN AYRILMANIN CAİZ OLDUĞU BABI

حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة. حدثنا أبو معاوية ووكيع عن الأعمش، عن عمارة، عن الأسود، عن عبدالله؛ قال:

لا يجعلن أحدكم للشيطان من نفسه جزءا، لا يرى إلا أن حقا عليه أن لا ينصرف إلا عن يمينه. أكثر ما رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم ينصرف عن شماله.

1636- Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti, bize Ebu Muaviye ve Veki', A'meş'ten tahdis etti. O Umare'den, o el-Esved'den, o Abdullah'tan şöyle dediğini nakletti: Sizden bir kimse ancak sağ tarafından ayrılıp, gitmek gibi üzerinde bir hak olduğunu düşünmek suretiyle -sol tarafından kalkıp ayrılamayacağını zannederek- kendi nefsinden şeytana sakın bir pay ayırmasın. (Çünkü) ben Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)''i çoğunlukla sol tarafından kalkıp ayrıldığını görmüşümdür.

Diğer tahric: Buhari, 852 -buna yakın-; Ebu Davud, 1042 -buna yakın-; Nesai, 1359; İbn Mace, 930;

حدثنا إسحاق بن إبراهيم. أخبرنا جرير وعيسى بن يونس. ح وحدثناه علي بن خشرم. أخبرنا عيسى. جميعا عن الأعمش، بهذا الإسناد، مثله.

1637- Bize İshak b. İbrahim tahdis etti, bize Cerir ve İsa b. Yunus haber verdi (H). Bunu bize Ali b. Haşrem de tahdis etti. Bize İsa haber verdi. Hepsi A'meş'ten bu isnat ile aynısını rivayet etti.

وحدثنا قتيبة بن سعيد. حدثنا أبو عوانة عن السدي. قال: سألت أنسا:

كيف أنصرف إذا صليت؟ عن يميني أو يساري؟ قال: أما أنا فأكثر ما رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم ينصرف عن يمينه.

1638- Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti. Bize Ebu Avane, Süddi'den şöyle dediğini tahdis etti: Enes'e namaz kıldığında (selamdan sonra) nasıl ayrılayım sağımdan mı yoksa solumdan mı (kalkayım) diye sordum. O: Bana soruyorsan benim çoğunlukla gördüğüm Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in sağından (kalkıp) ayrıldığıdır.

Diğer tahric: Nesai, 1358

حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة وزهير بن حرب. قالا: حدثنا وكيع عن سفيان، عن السدي، عن أنس؛ أن النبي صلى الله عليه وسلم كان ينصرف عن يمينه.

1639- Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe ve Zuheyr b. Harb tahdis edip dediler ki: Bize Veki', Süfyan'dan tahdis etti. O Süddi'den, o Enes'ten rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) "namazı bitirdikten sonra" sağ tarafından kalkardı.

AÇIKLAMA: (1636) "Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe tahdis etti. .. Abdullah (b. Mesud)" Bu isnadın bütün ravileri Kufelidir. Biri diğerinden rivayet nakleden üç tabiin vardır. Bunlar .A:meş, Umare ve Esved'dir.

İbn Mesud'un rivayet ettiği hadiste: "Şeytana payayırmasın ... " Enes'in rivayet ettiği hadiste (1638) "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i çoğunlukla sağından ayrılırken gördüm" Bir rivayette de (1639): "Sağ tarafından ayrılırdı" denilmektedir.

Bu rivayetlerin birbiriyle telif edilme yolu şudur: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bazen bunu, bazen ötekini yapıyordu. Ravi sahabeden her biri de kendi bilgisine göre çoğunlukla yaptığına inandığını haber vermiştir. İşte bu her iki şekilde ayrılmanın da caiz olduğuna ve bunların hiçbirisinde kerahet bulunmadığına delildir.

İbn Mesud'un söylediği sözlerin gereği olan kerahet ise sağdan ya da soldan kalkıp ayrılmanın esası ile alakah değildir. Buradaki kerahet böyle bir ayrılmanın kaçınılmaz ve zorunlu olduğunu gören kişi hakkındadır. Eğer her iki halden birisinin vacip olduğuna inanacak olursa hata etmiş olur. Bundan dolayı "üzerinde bir hak olduğunu görürse" demiştir. Buna göre o sadece böyle bir şeyin üzerinde hak olduğunu gören kimseyi zemmetmiş bulunmaktadır.

Bizim mezhebimize göre ise bu iki husustan hiçbirisinde mekruhluk yoktur ama ihtiyacının bulunduğu taraftan ayrılması müstehabtır. İster ihtiyacı sağ tarafında, ister sol tarafında olsun fark etmez. Eğer ihtiyacının olup olmaması bakımından her iki cihet birbirine eşit ise o takdirde sağ tarafından ayrılması daha faziletlidir. Buna sebep ise ikram ve benzeri türden olan davranışlar ile ilgili olarak sağın daha faziletli olduğunu açıkça ortaya koyan hadislerdeki genel ifadelerdir.

İşte bu açıklama bu iki hadis hakkında söylenecek doğru sözlerdir. Bununla birlikte bunlar hakkında doğru ile bağdaşmayan sözler de söylenebilir. Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

116- İMAMIN SAĞ TARAFININ MÜSTEHAB OLDUĞU BABI