|
SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
باب متى
يقوم الناس
للصلاة
82- CEMAATİN NAMAZA NE
ZAMAN KALKACAĞI BABI
وحدثني
محمد بن حاتم
وعبيدالله بن
سعيد. قالا:
حدثنا يحيى بن
سعيد عن حجاج
الصواف. حدثنا
يحيى بن أبي
كثير عن أبي
سلمة
وعبدالله بن
أبي قتادة، عن
أبي قتادة؛
قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "إذا
أقيمت الصلاة
فلا تقوموا
حتى تروني".
وقال ابن حاتم
"إذا أقيمت أو
نودي".
1364- Bana Muhammed b. Hatim
ve Ubeydullah b. Said tahdis edip dedi ki: Bize Yahya b. Said, Haccac
es-Savvaf'tan tahdis etti. Bize Yahya b. Ebu Kesir, Ebu Seleme'den ve Abdullah
b. Ebu Katade'den tahdis etti. O Ebu Katade'den şöyle dediğini nakletti:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Namaz için kamet getirildiği
zaman beni görmeden kalkmayınız" buyurdu.
İbn Hatim ise:
"Namaz için kamet getirildiği ya da nida olunduğu zaman ... "
demiştir.
وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا سفيان
بن عيينة عن
معمر. قال أبو
بكر: وحدثنا
ابن علية عن
حجاج بن أبي
عثمان. ح قال
وحدثنا إسحاق
بن إبراهيم.
أخبرنا عيسى
بن يونس وعبدالرزاق
عن معمر. وقال
إسحاق:
أخبرنا
الوليد بن
مسلم عن
شيبان. كلهم
عن يحيى بن
أبي كثير، عن
عبدالله بن
أبي قتادة، عن
أبيه، عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم.
وزاد
إسحاق في روايته
حديث معمر
وشيبان "حتى
تروني قد خرجت".
1365- Bana Ebu Bekr b.
Ebi Şeybe de tahdis etti. Bize Süfyan b. Uyeyne, Ma'mer'den tahdis etti. Ebu
Bekr dedi ki: Bize İbn Uleyye de Haccac b. Ebu Osman'dan tahdis etti (H). Dedi
ki: Bize İshak b. İbrahim de tahdis etti. Bize İsa b. Yunus ve Abdurrezzak,
Ma'mer'den tahdis etti. İshak dedi ki: Bize Velid b. Müslim, Şeyban'dan haber verdi.
Hepsi Yahya b. Ebu Kesir'den, o Abdullah b. Ebu Katade'den, o babasından, o
Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye rivayet etti.
İshak, Ma'mer'den ve
Şeyban'dan diye hadisi rivayetinde "benim Çıktığımı görmediğiniz sürece
... " ibaresini ziyade etmiştir.
حدثنا
هارون بن
معروف وحرملة
بن يحيى. قالا:
حدثنا ابن
وهب. أخبرني
يونس عن ابن
شهاب. قال: أخبرني
أبو سلمة بن
عبدالرحمن بن
عوف. سمع أبا هريرة
يقول:
أقيمت
الصلاة. فقمنا
فعدلنا
الصفوف. قبل
أن يخرج إلينا
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فأتى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. حتى إذا
قام في مصلاه
قبل أن يكبر،
ذكر فانصرف.
وقال لنا
"مكانكم" فلم
نزل قياما
ننتظره حتى
خرج إلينا.
وقد اغتسل.
ينطف رأسه
ماء. فكبر
فصلى بنا.
1366- Bize Harun b.
Marufve Harmele b. Yahya tahdis edip dedi ki: Bize İbn Vehb tahdis etti, bana
Yunus, İbn Şihab'dan şöyle dediğini haber verdi. Bana Ebu Seleme b. Abdurrahman
b. Avf'ın haber verdiğine göre o Ebu Hureyre'yi şöyle derken dinlemiştir: Namaz
için kamet getirildi, biz de Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) çıkıp
yanımıza gelmeden önce kalkıp düzgünce saf tuttuk. Sonra Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) gelip namaz kıldığı yerde durdu. Tekbir almadan önce
hatırlayıp, ayrıldı ve bize: "Yerinizde durunuz" buyurdu. Biz de
gusletmiş olduğu, başından su damladığı halde yanımıza gelinceye kadar ayakta
onu beklemeye devam ettik. Sonra tekbir alıp bize namaz kıldırdı.
Diğer tahric: Buhari,
275; Ebu Davud, 235
وحدثني
زهير بن حرب.
حدثنا الوليد
بن مسلم. حدثنا
أبو عمرو
(يعني
الأوزاعي)
حدثنا الزهري
عن أبي سلمة،
عن أبي هريرة؛
قال:
أقيمت
الصلاة. وصف
الناس صفوفهم.
وخرج رسول الله
صلى الله عليه
وسلم فقام
مقامه. فأومأ
إليهم بيده،
أن "مكانكم"
فخرج وقد
اغتسل ورأسه ينطف
الماء. فصلى
بهم.
1367- Bana Zuheyr b.
Harb da tahdis etti ... Ebu Hureyre dedi ki: Namaz için kamet getirildi, cemaat
de saflarını tuttu. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) çıkıp geldi ve
yerinde durdu. Sonra eliyle: "Olduğunuz yerde kalınız" diye onlara işaret
etti. Gusletmiş olup, başından su damladığı halde çıkıp geldi ve onlara namazı
kıldırdı.
Diğer tahric: Buhari,
639, 640; Ebu Davud, 235, 541; Nesai, 791 -buna yakın-
وحدثني
إبراهيم بن
موسى. أخبرنا
الوليد بن مسلم
عن الأوزاعي،
عن الزهري
قال: حدثني
أبو سلمة عن
أبي هريرة؛ أن
الصلاة كانت
تقام لرسول الله
صلى الله عليه
وسلم. فيأخذ
الناس مصافهم.
قبل أن يقوم
النبي صلى
الله عليه
وسلم مقامه.
1368- Bana İbrahim b.
Musa da tahdis etti. Bize Velid b. Müslim, el-Evzai'den haber verdi, o
ez-Zühri'den şöyle dediğini nakletti: Ebu Seleme'nin bana Ebu Hureyre'den
tahdis ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namaz
kıldırması için namaza kamet getirilir, cemaat ise Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) gelip yerinde durmadan önce saflarındaki yerlerini alırlardı.
وحدثني
سلمة بن شبيب.
حدثنا الحسن
بن أعين. حدثنا
زهير. حدثنا
سماك بن حرب
عن جابر بن
سمرة؛ قال:
كان
بلال يؤذن إذا
دحضت. فلا
يقيم حتى يخرج
النبي صلى
الله عليه
وسلم. فإذا
خرج أقام
الصلاة حين
يراه.
[ش
(إذا دحضت) أي
زالت الشمس.
فهو كقوله
تعالى: حتى
توارت].
1369- Bana Seleme b.
Şebib de tahdis etti. .. Cabir b. Semura dedi ki: Güneş (batıya doğru) kaydığı
zaman filan ezan okur,.ama Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) (hücresinden)
çıkıncaya kadar kamet getirmezdi. Onun çıktığım görünce de namaz için kamet
getirirdi.
Yalnız, Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: (1364)
"Namaz için kamet getirildiğinde ... " Ebu Hureyre'nin rivayet ettiği
(1366) hadiste "namaz için kamet getirildi. .. " Bir diğer rivayette
(1368)"ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in namaz kıldırması için
namaza kamet getirilir ... " Cabir b. Semura (r.anh)'ın (1369)
rivayetinde: "Bilal (r.anh) ... ezan okurdu" denilmektedir.
Kadı lyaz -yüce Allah'ın
rahmeti ona- bu hadislerin bu şekildeki farklı rivayetlerini bir arada telif
ederek şöyle açıklamaktadır: Bilal (r.anh) başkasının görmeyeceği ya da aLıcak
az kişinin görebileceği bir yerden Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
çıkmasını gözetliyordu. Çıkması ile birlikte kendisi kamet getirir; cemaat ise
onu görmedikçe ayağa kalkmazdı, sonra kendisi de cemaat saflarını düzeltinceye
kadar namaz kıldıracağı yere gelip durmazdı.
Ebu Hureyre (r.anh)'ın
(1368) rivayetinde "o çıkmadan önce cemaat saflardaki yerlerini
alırlardı" diye sözünü ettiği hal ise muhtemelen bir ya da iki defa bunun
da caiz olduğunun beyanı ya da bu hususta bir mazeret sebebiyle olmuştur.
Muhtemelen Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (1364) "beni
görmediğiniz sürece ayağa kalkmayınız" buyruğunu da bundan sonra söylemiştir.
İlim adamları dedi ki:
Kendisini görmeden önce kalkmalarının yasaklanışı uzun süre ayakta
beklememeleri içindir. Ayrıca yeni bir durum ile karşı karşıya kalacağı için bu
sebeple gecikme ihtimali bulunduğundan dolayıdır.
Selef ve sonra gelenler
arasından ilim adamları cemaatin namaz için ne zaman kalkıp, imam'ın ne zaman
tekbir alacağı hususunda farklı kanaatlere sahiptir. Şafii -yüce Allah'ın
rahmeti ona- ile bir kesimin kanaatine göre müezzin kameti tamamlamadan
kimsenin kalkmaması müstehabtır. Kadı lyaz, Malik -yüce Allah'ın rahmeti
ona-'den ve genel olarak ilim adamlarından müezzin kamete başlayınca cemaatih
kalkmasının müstehab olduğu kan aatini nakletmiştir. Enes -yüce Allah'ın
rahmeti ona- ise müezzin "kad kametissalah" dediği zaman ayağa
kalkardı. Ahmed -yüce Allah'ın rahmeti ona- de bu görüştedir.
Ebu Hanife -Allah ondan
razı olsun- ve KMeli ilim adamları "hayye alessalah" denilince
cemaatin safta ayakta duracaklarını, "kad kametissalah" deyince
imam'ın tekbir alacağını söylemişlerdir.
Selef ve halef
alimlerinin cumhuru ise müezzin kameti bitirmeden imam tekbir almaz,
demişlerdir.
(1366) "Kalktık,
saflarımızı düzelttik." Bu onlar tarafından alışılagelmiş bir sünnet
olduğuna bir işaret olduğu gibi ilim adamları da safları düzgün tutup, sıkılaştırmanın
müstehab olduğu üzerinde icma etmişlerdir. Açıklaması ilgili babında geçmiş
idi. "Resulullah geldi ve nihayet namaz kıldırdığı yerde ayakta durunca
... " Buradaki "tekbir almadan önce" ibaresi Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in henüz iftitah tekbirini almadan ve namaza
başlamadan anlatılanların meydana geldiğini söylemektedir. Bunun bir benzeri de
Buhari'nin rivayetinde:
"Onun tekbir
almasını bekledik" şeklinde, Ebu Davud'un rivayetinde ise:
"Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) namaza başladığında" şeklindedir. Bu durumda
Ebu Davud' daki bu rivayette "namaza başladığında" sözü ile namaz
kıldırmak üzere durduğu yerde durup, namaza başlamak için iftitah tekbiri
almaya hazırlandığında, diye yorumlanır. Bununla birlikte anlatılanların farklı
iki olayolma ihtimali de vardır, daha kuvvetli görünen de odur.
Bu hadislerin zahirinden
anlaşıldığı üzere Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) gusledip dışarı
çıktıktan sonra namaz için yeni bir kamet almamışlardır. Bu hal ise aradan geçen
zamanın kısa olması şeklinde yorumlanır. Eğer arada geçen zaman uzarsa kametin
tekrar edilmesi mutlaka gerekir, bu hadiste aradan geçen zamanın yakın
olduğunun delili Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Yerinizde
durun" anlamındaki işareti ile "başından su damladığı halde ... çıkıp
geldi" sözleridir.
Hadiste ibadetler ile
ilgili olarak nebilerin -Allah'ın salat ve selamları hepsine- unutmalarının
caiz (mümkün) olduğuna delil vardır. Az önce bu mesele ile ilgili açıklama
geçmiş bulunmaktadır.
"Su damladığı
halde" ifadesinde de müsta'mel (hades gidermek maksadıyla kullanılmış)
suyun temiz olduğuna delil vardır.
(1369) "Bilal güneş
kaydığı zaman ezan okurdu" da güneş zevale erdiği zaman demektir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
83- NAMAZDAN BİR
REKATE YETİŞEN KİMSENİN O NAMAZA YETİŞMİŞ OLDUĞU BABI