|
SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
باب
ائتمام
المأموم
بالإمام
19- İMAMLA BİRLİKTE
NAMAZ KILANIN İMAM'A UYMASI BABI
حدثنا
يحيى بن يحيى
وقتيبة بن
سعيد وأبو بكر
بن أبي شيبة
وعمرو الناقد
وزهير بن حرب
وأبو كريب.
جميعا عن سفيان.
قال أبو بكر:
حدثنا سفيان
بن عيينة عن
الزهري. قال:
سمعت أنس بن
مالك يقول:
سقط
النبي صلى
الله عليه
وسلم عن فرس.
فجحش شقة
الأيمن.
فدخلنا عليه
نعوده. فحضرت
الصلاة. فصلى
بنا قاعدا.
فصلينا وراءه
قعودا. فلما
قضى الصلاة
قال "إنما جعل
الإمام ليؤتم
به. فإذا كبر فكبروا.
وإذا سجد
فاسجدوا. وإذا
رفع فارفعوا. وإذا
قال: سمع الله
لمن حمده،
فقولوا: ربنا
ولك الحمد.
وإذا صلى
قاعدا فصلوا
قعودا. أجمعون".
920- Bize Yahya b. Yahya,
Kuteybe b. Said, Ebu Bekr b. Ebi Şeybe, Amr en-Nakid, Zuheyr b. Harb ve Ebu
Kureyb birlikte Süfyan'dan tahdis etti. Ebu Bekr dedi ki: Bize Süfyan b.
Uyeyne, ez-Zühri'den şöyle dediğini tahdis etti: Enes b. Malik'i şöyle derken
dinledim: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir attan düşmüş ve sağ yanı
zedelenmişti. Ona ziyarette bulunmak üzere huzuruna girmiştik. Namaz vakti
gelince oturarak bize namaz kıl(dır) dı. Biz de arkasında oturarak namaz
kıldık. Namazı bitirince: "İmamın imam oluş sebebi ancak ona uyulsun
diyedir. Bu sebeple o tekbir alınca siz de tekbir alınız, secdeye varınca siz
de secdeye varınız. Başını kaldırınca siz de kaldırın, semiallahu limen hamideh
dediğinde siz Rabbena ve leke'l-hamd deyiniz. Oturarak namaz kılarsa siz de
birlikte oturarak namaz kılınız" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
805; Nesai, 792, 1060; İbn Mace, 1238
حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
ليث. ح وحدثنا
محمد بن رمح.
أخبرنا الليث
عن ابن شهاب،
عن أنس بن مالك؛
قال:
خر رسول
الله صلى الله
عليه وسلم عن
فرس. فجحش. فصلى
لنا قاعدا. ثم
ذكر نحوه.
921- Bize Kuteybe b.
Said tahdis etti. Bize Leys tahdis etti (H). Bize Muhammed b. Rumh da tahdis
etti, bize Leys, İbn Şihab'dan haber verdi. O Enes b. Malik'ten şöyle dediğini
nakletti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir attan düşmüş (ve bir
tarafı) zedelenmişti. Bize oturarak namaz kıldırdı, dedi sonra hadisi bir
öncekine yakın olarak rivayet ettİ.
Diğer tahric: Buhari,
733; Tirmizi, 361
حدثني
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب.
أخبرني يونس
عن ابن شهاب.
أخبرني أنس بن
مالك؛ أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم صرع
عن فرس. فجحش
شقه الأيمن.
بنحو حديثهما.
وزاد "فإذا
صلى قائما،
فصلوا قياما".
922- Bana Harmele b.
Yahya tahdis etti. .. Enes b. Malik'in haber verdiği üzere Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir atın üzerinden düştü, sağ tarafı zedelendi
deyip önceki iki hadise yakın olarak hadisi rivayet etti, ayrıca: ''Ayakta
namaz kılarsa siz de ayakta namaz kılınız" ibaresini ekledi.
Diğer tahric: Buhari,
1114
حدثنا
ابن أبي عمر.
حدثنا معن بن
عيسى عن مالك بن
أنس، عن
الزهري، عن
أنس أن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم ركب
فرسا فصرع
عنه. فجحش شقة
الأيمن. بنحو
حديثهم. وفيه
"إذا صلى قائما،
فصلوا قياما".
923- Bize İbn Ebi Ömer
tahdis etti. Bize Ma'n b. İsa, Malik b. Enes'ten tahdis etti. O ez-Zühri'den, o
Enes'ten rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir ata
bindi, attan düştü, sağ yanı zedelendi deyip, öncekilerin hadisi gibi hadisi
rivayet etti. Hadiste: ''Ayakta namaz kılarsa siz de ayakta kılınız"
ibaresi de vardır.
Diğer tahric: Buhari,
689; Ebu Davud, 601; Nesai, 831
حدثنا
عبد بن حميد.
أخبرنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر
عن الزهري.
أخبرني أنس؛
أن النبي صلى
الله عليه
وسلم سقط من
فرسه. فجحش
شقة الأيمن.
وساق الحديث.
وليس فيه
زيادة يونس
ومالك.
924- Bize Abd b. Humeyd
tahdis etti, bize Abdurrezzak haber verdi, bize Ma'mer, ez-Zühri'den haber
verdi. Bana Enes b. Malik'in haber verdiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) alından düşmüş, sağ yanı zedelenmişti. Böyle deyip hadisi zikretti ama
onun rivayetinde Yunus'un ve Malik'in fazladan zikrettikleri ibare yer
almamaktadır.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا عبدة بن
سليمان عن
هشام، عن
أبيه، عن
عائشة؛ قالت:
اشتكى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فدخل
عليه ناس من
أصحابه
يعودونه. فصلى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم جالسا.
فصلوا بصلاته
قياما. فأشار
إليهم: أن
اجلسوا.
فجلسوا. فلما
انصرف قال "إنما
جعل الإمام
ليؤتم به.
فإذا ركع فاركعوا.
وإذا رفع
فارفعوا. وإذا
صلى جالسا فصلوا
جلوسا".
925- Bize Ebu Bekr b.
Ebi Şeybe tahdis etti, bize Abde b. Süleyman, Hişam'dan tahdis etti. O
babasından, o Aişe'den şöyle dediğini nakletti. Resulullah (Sallallahu aleyhi
ve Sellem) rahatsızlanmıştı. Ashabından bazı kimseler onu ziyaret etmek üzere
huzuruna girdi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) oturarak namaz kıldı,
onlar da ayakta ona uydular. Allah Resulü kendilerine oturun diye işaret
buyurunca onlar da oturdular. Namazı bitirince: "Şüphesiz imam ancak
kendisine uyulsun diye imam olmuştur. Bu sebeple o rükua varacak olursa siz de
rükua varınız, kalkınca siz de kalkınız, oturarak namaz kılarsa siz de oturarak
namaz kılınız" buyurdu.
Diğer tahric: İbn
Mace, 1237
حدثنا
أبو الربيع
الزهراني.
حدثنا حماد
(يعني ابن زيد)
ح وحدثنا أبو
بكر بن أبي
شيبة وأبو كريب.
قالا: حدثنا
ابن نمير. ح
وحدثنا ابن
نمير قال:
حدثنا أبي.
جميعا عن هشام
بن عروة، بهذا
الإسناد،
نحوه.
926- Bize
Ebu'r-Rabi'ez-Zehranitahdis etti. Bize Hammad -yani b. Zeyd- tahdis etti (H).
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe ve Ebu Kureyb de tahdis edip, bize İbn Numeyr tahdis
etti dediler (H). Bize İbn Numeyr tahdis edip dedi ki: Bize babam tahdis etti.
Hepsi Hişam b. Urve'den bu isnad ile hadisi hemen hemen aynenzikrettiler.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
ليث. ح وحدثنا
محمد بن رمح.
أخبرنا الليث
عن أبي
الزبير، عن
جابر؛ قال:
اشتكى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. فصلينا
وراءه. وهو
قاعد. وأبو
بكر يسمع
الناس تكبيره.
فالتفت إلينا
فرآنا قياما.
فأشار إلينا
فقعدنا.
فصلينا
بصلاته قعودا.
فلما سلم قال
"إن كدتم آنفا
لتفعلون فعل
فارس والروم.
يقومون على ملوكهم
وهم قعود. فلا
تفعلوا.
ائتموا
بأئمتكم. إن
صلى قائما
فصلوا قياما.
وإن صلى قاعدا
فصلوا قعودا".
927- Bize Kuteybe b.
Said tahdis etti. Bize Leys tahdis etti (H).
Bize Muhammed b. Rumh da
tahdis etti. Bize Leys, Ebu'z-Zubeyr'den tahdis etti. O Cabir'den şöyle
dediğini nakletti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) rahatsızlanmıştı.
Biz de o oturduğu halde arkasında namaz kıldık. Ebu Bekr de insanlara onun
aldığı tekbiri işittiriyordu. Bize hafifçe dönüp baktığında ayakta olduğumuzu
görünce bize işaret etti, biz de oturduk. Onun arkasında oturarak onun namazına
uyduk. Selam verince "az önce nerede ise kralları oturduğu halde onların
huzurunda ayakta duran Farslarla Rumiarın yaptığı işi yapacaktınız. Öyle
yapmayın, imamlarınıza uyun. Eğer imamınız ayakta namaz kılarsa siz de ayakta
kılınız. Şayet oturarak namaz kılarsa siz de oturarak kılınız" buyurdu,
Diğer tahric: Ebu
Davud, 606 -muhtasar-; Nesai, 1199; İbn Mace, 1240
حدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا حميد
بن عبدالرحمن
الرؤاسي عن
أبيه، عن أبي
الزبير، عن
جابر؛ قال:
صلى بنا
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم. وأبو بكر
خلفه. فإذا
كبر رسول الله
صلى الله عليه
وسلم كبر أبو
بكر. ليسمعنا.
ثم ذكر نحو
حديث الليث.
928- Bize Yahya b. Yahya
tahdis etti.. , Cabir dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize
namaz kıldırdı. Ebu Bekr de arkasında idi. Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) tekbir aldı mı Ebu Bekr de bize işittirmek için (yüksek sesle) tekbir
alırdı sonra da hadisi Leys'in hadisine yakın olarak zikretti.
Diğer tahric: Buhari,
797
حدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
المغيرة (يعني
الحزامي) عن
أبي الزناد،
عن الأعرج، عن
أبي هريرة؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال:
"إنما
الإمام ليؤتم
به. فلا
تختلفوا عليه.
فإذا كبر
فكبروا. وإذا
ركع فاركعوا.
وإذا قال: سمع
الله لمن
حمده، فقولوا:
اللهم! ربنا
لك الحمد.
وإذا سجد
فاسجدوا. وإذا
صلى جالسا
فصلوا جلوسا.
أجمعون".
929- Bize Kuteybe b.
Said tahdis etti. .. Ebu Hureyre'den rivayete göre Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu: "İmam ancak kendisine uyulsun diye imam
olmuştur. Bu sebeple ona muhalefet etmeyiniz. O tekbir alınca siz de tekbir
alınız, rükua varınca siz de rükua varınız. Semiallahu li men hamideh derse,
siz de Allahumme Rabbena leke'l-hamd deyiniz. O secde edince siz de secde
ediniz. Oturarak namaz kılarsa, siz de birlikte oturarak namaz kılınız. "
Diğer tahric: Yalnız
Müslim rivayet etmiştir
حدثنا
محمد بن رافع.
حدثنا
عبدالرزاق.
حدثنا معمر عن
همام بن منبه،
عن أبي هريرة،
عن النبي صلى
الله عليه
وسلم بمثله.
930- Bize Muhammed b.
Rafi' tahdis etti. .. Ebu Hureyre, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye
aynısını rivayet etti.
Diğer tahric: Buhari,
722
AÇIKLAMA: Bu babta
şu hadisler yer almaktadır:
(920) "Enes (r.anh)
dedi ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir attan düştü ... ";
(922) Başka bir
rivayette: ''Ayakta namaz kılarsa siz de ayakta kılınız. " (925) Aişe
(r.anha)'nın rivayetinde "oturarak namaz kıldı, onlar da ayakta ona
uydular. .. " Ayrıca Müslim bu manada daha başka hadisler de
zikretmektedir.
(920) "Cuhişe"
Berelendi, zedelendi demektir.
"Namaz vakti
girdi." Bu ifadenin zahirinden anlaşıldığı üzere Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) onlara farz bir namazı kıldırmış idi. Bu rivayetten namaz halinde
ihtiyaç duyulacak olursa işarette bulunmanın ve az iş (amel-i kalil)'in caiz
olduğu ve namazın fiillerinde ve tekbirlerinde imama uyulmasının gereği hükmü
anlaşılmaktadır.
"Rabbend ve
leke'l-hamd" Burada bu şekilde vav ile "ve leke'l-hamd" olarak
gelmiştir. Bazı rivayetlerde vav yoktur. Her ikisinin caiz olduğu daha önce
belirtilmiş idi.
Hadisten Anlaşılan Diğer
Hükümler:
1- İmama uyan bir
kimsenin tekbir alışta ayakta duruş, oturuş, rüku ve sücutta imamına uyması ve
bunları imamdan sonra yapması vaciptir. Mesela kendisi iftitah tekbirini imam
iftitah tekbirini tamamladıktan sonra alır. Eğer imam tekbirini tamamlamadan
önce imama uyan kişi tekbir almaya başlayacak olursa namaza girmiş olmaz.
2- Rükua da imam rükua
başladıktan ve rükudan kalkmadan önce rükua varır. Şayet onunla birlikte yahut
ondan önce rükua varacak olursa iyi olmayan bir iş yapmış olur ama namazı batıl
olmaz. Secde de böyledir.
3- İmam selamı
bitirdikten sonra ona uyan selam verir. Ondan önce selam verecek olursa namazı
batıl olur. Ancak imamdan ayrılmayı niyet etmesi hali müstesnadır. Bu hususta
bilinen meşhur bir görüş ayrılığı vardır. Şayet imamdan ne önce, ne sonra
onunla birlikte selam verecek olursa iyi olmayan bir iş yapmış olmakla birlikte
sahih olan görüşe göre namatı batıl olmaz, batıl olacağı da söylenmiştir.
4- Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Oturarak namaz kılarsa siz de oturarak
kılmız" buyruğu ile ilgili ilim adamlarının değişik görüşleri vardır. Bir
kesim hadisin zahirine göre görüş belirtmiştir. Bu şekilde görüş belirtenler
arasında Ahmed b. Hanbel ve Evzal -yüce Allah'ın rahmeti onlara- de vardır.
Malik (rahimehullah) bir rivayette ayakta durabilecek durumda olan bir kimsenin
oturan birisine uyarak namaz kılması, ayakta da, oturarak da caiz değildir. Ebu
Hanife, Şafii ve selefin cumhuru ise ayakta durabilen bir kimsenin, oturan bir
imama ancak ayakta durup, uyması caizdir. Bu görüş sahipleri Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in bu hadiseden sonra vefatı ile neticelenen hastalığında
oturarak namaz kıldırdığı halde arkasında Ebu Bekr (r.anh)'ın ve diğer cemaatin
ayakta durup namaz kıldıklarını delil göstermişlerdir.
Her ne kadar bazı
alimler Ebu Bekr (r.anh)'ın imam olduğunu, Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem-)'in de ona uymuş olduğunu söylemekte iseler de doğrusu Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem-)'in bizzat imam olduğudur. Esasen Müslim de bu babtan sonra
bu hadisi çok açık ya da ona yakın bir şekilde zikretmiş bulunmaktadır. Ebu
Bekr b. Ebi Şeybe'den kendi isnadıyla Aişe (r.anha)'dan naklettiği rivayetinde
(940 numaralı hadis) şöyle dediğini kaydetmektedir: Derken Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem-) geldi ve Ebu Bekr'in sol tarafına oturdu.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem-) insanlara oturarak namaz kıldınyordu.
Ebu Bekr de ayakta idi. Ebu Bekr, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem-)'in
namazına uymuş, cemaat de Ebu Bekr'in namazına uymuş idi.
Nebi (Sallallahu aleyhi
ve Sellem-)'in: "İmam ancak kendisine uyulsun diye imam olur"
buyruğunun anlamı, Şafii'ye ve bir kesimin kanaatine göre bu, zahiren görülen
fiillerde böyledir yoksa bir kimsenin nafile namaz kılan birisi arkasında farz
namaz kılması ve bunun aksi caizdir. Öğleyi ikindi namazı kılanın arkasında kılması
da, aksini kılması da caizdir.
Malik, Ebu Hanife ve
başkaları ise bu caiz değildir demişlerdir. Bunlar hadisin hem fiillerde, hem
niyetlerde ona uysun anlamında olduğunu söylemişlerdir. Şafii (r.anh)'ın ve ona
uygun kanaat belirtenlerin delili ise Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem-)'in
Batn-ı Nahle denilen yerde korku namazını her bir kesim ile birer defa olmak
üzere iki defa kılmış olduğunu gösterirler. Buna göre onun kıldığı ikinci namaz
onun için nafile, ona uyanlar için farz idi.
Aynı şekilde Muaz (r.anh)'ın
hadisi de bunu ifade eder. O yatsı namazını Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem-)
ile birlikte kılar sonra kavmine gidip, aynı namazı onlara kıldırırdı.
Böylelikle bu namaz onun için nafile, cemaat için farz oluyordu. İmama uymanın
ancak zahiri fiillerde sözkonusu olduğuna delil teşkil edip, bu kanaat
sahiplerinin lehine olan delillerden birisi olmak üzere Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem-)'in Cabir (r.anh) tarafından nakledilen rivayetinde
"imamlarınıza uyunuz, imamınız ayakta namaz kılarsa siz de ayakta kılınız,
oturarak namaz kılarsa siz de oturarak namaz kılınız" hadisi de
zikredilebilir. Allah en iyi bilendir.
(927) " ... Az
kalsın Farslarla Rumların yaptığını yapacaktınız ... " Herhangi bir
ihtiyaç dolayısıyla olmaksızın oturan liderlerinin başı ucunda ona uyanların ve
hizmetçilerin ayakta durmalarının nehyedildiği hükmü anlaşılmaktadır. Fazilet
ve hayır ehli olan ve dışarıdan içeriye giren bir kimse için ayağa kalkmak ise
bu türden değildir. Aksine böyle bir davranış caizdir. Bu hususta bazı hadisler
de geldiği gibi, selef ve halef de buna uygun kanaat belirtmiştir. Bunun
delillerini ve bu hususta karşı delillere verilecek cevapları ayrı bir cüzde
toplamış bulunmaktayım. Başarı Allah'tandır, hatadan koruyan O'dur.
Sonraki sayfa için aşağıdaki
link’i kullan:
20- TEKBİR VE
DİĞER HUSUSLARDA İMAM'DAN ÖNCE DAVRANMANIN NEHYOLUNDUĞU BABI