|
SAHİH-İ MÜSLİM |
SALAT |
باب جواز
الجماعة في
النافلة،
والصلاة على حصير
وخمرة وثوب
وغيرها من
الطاهرات
101- NAFİLE NAMAZIN
CEMAATLE KILINMASININ HASIR, SECCADE, ELBİSE (ÖRTÜ) VE DAHA BAŞKA TEMİZ ŞEYLER
ÜZERİNDE NAMAZ KILMANIN CAİZ OLDUĞU BABI
حدثنا
يحيى بن يحيى.
قال: قرأت على
مالك عن إسحاق
بن عبدالله بن
أبي طلحة، عن
أنس بن مالك؛
أن جدته مليكة
دعت رسول الله
صلى الله عليه
وسلم لطعام صنعته.
فأكل منه ثم
قال:
"قوموا
فأصلي لكم"
قال أنس بن
مالك: فقمت
إلى حصير لنا
قد اسود من
طول ما لبس.
فنضحته بماء.
فقام عليه رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
وصففت أنا
واليتيم
وراءه.
والعجوز من
ورائنا. فصلى
لنا رسول الله
صلى الله عليه
وسلم ركعتين.
ثم انصرف.
1497-
Bize Yahya b. Yahya tahdis edip dedi ki: Malik'e İshak b. Abdullah b. Ebu
Talha'dan rivayetini okudum. Onun Enes b. Malik'ten rivayet ettiğine göre
ninesi Muleyke hazırladığı bir yemeğe Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'i davet etti. O yemekten yedikten sonra: "Kalkın size namaz
kıldırayım" buyurdu. Enes b. Malik dedi ki: Ben de kalkıp uzun bir süre
kullanıldığından ötürü kararmış bir hasmmızı aldım. Üzerine su serptim.
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) kalktı, ben ve yetim arkasında saf
durduk. Yaşlı kadın ise bizim arkamızda durdu: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) bize iki rekat namaz kıldırdıktan sonra ayrıldı.
Diğer tahric: Buhari,
380, 860; Ebu Davud, 612; Tirmizi, 234; Nesai, 800
وحدثنا
شيبان بن فروخ
وأبو الربيع.
كلاهما عن عبدالوارث.
قال شيبان:
حدثنا
عبدالوارث عن
أبي التياح،
عن أنس بن
مالك؛ قال:
كان
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم أحسن
الناس خلقا.
فربما تحضر
الصلاة وهو في
بيتنا. فيأمر
بالبساط الذي
تحته فيكنس.
ثم ينضح. ثم
يؤم رسول الله
صلى الله عليه
وسلم. ونقوم
خلفه فيصلي
بنا. وكان
بساطهم من
جريد النخل.
1498-
Bize Şeyban b. Ferruh ve Ebu'r-Rabi de ikisi Abdulvaris'den tahdis etti. Şeyban
dedi ki: Bize Abdulvaris, Ebu't-Teyyah'tan tahdis etti. O Enes b. Malik'ten
şöyle dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) insanlar
arasında ahlakı en güzel olandı. Bizim evimizde bulunuyorken namaz vaktinin
girdiği de olurdu. Bunun üzerine altındaki yaygının süpürülmesini sonra da
üzerine su serpilmesini emreder sonra Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
imam olur, biz arkasında durur ve bize namaz kıldırırdı. Onların sergileri ise
kuru hurma dallarından (bir hasır) idi.
Diğer tahric: Buhari,
6129 -muhtasar olarak-, 6203; Müslim, 5587, 5971 -muhtasar-; Tirmizi, 333, 1989
-muhtasar-; İbn Mace, 3720 -muhtasar-
حدثني
زهير بن حرب.
حدثنا هاشم بن
القاسم. حدثنا
سليمان عن
ثابت، عن أنس؛
قال:
دخل
النبي صلى
الله عليه
وسلم علينا. وما
هو إلا أنا
وأمي وأم حرام
خالتي. فقال
"قوموا
فلأصلي بكم"
(في غير وقت
صلاة) فصلى
بنا. فقال رجل
لثابت: أين
جعل أنسا منه؟
قال: جعله على
يمينه. ثم دعا
لنا، أهل
البيت، بكل
خير من خير الدنيا
والآخرة.
فقالت أمي: يا
رسول الله!
خويدمك. ادع
الله له. قال
فدعا لي بكل
خير. وكان في
آخر ما دعا لي
به أن قال
"اللهم! أكثر
ماله وولده
وبارك له فيه".
1499-
Bana Zuheyr b. Harb tahdis etti. Bize Haşim b. el-Kasım tahdis etti. Bize
Süleyman, Sabit'ten tahdis etti. O Enes'ten şöyle dediğini rivayet etti: Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bulunduğumuz yere gelip girdi. O sırada (evde)
ben, annem ve teyzem Ümmü Haram vardı. Allah Resulü: "Haydi kalkın size
namaz kıldırayım" buyurdu. Namaz vakti değildi, bize namaz kıldırdı. Bir
adam Sabit'e: Enes'i namazda nerede durdurdu? dedi. Onu sağ tarafında durdurdu
dedi. (Enes devamla dedi ki): Sonra bize yani biz aile halkına dünya ve ahiret
hayırlarının her türlüsü ile dua etti. Annem: Ey Allah'ın Resulü, bu küçük
hizmetçin için de Allah'a dua et, dedi. (Enes) dedi ki: Benim için de her türlü
hayrı dileyerek dua etti. Bana yaptığı duanın sonunda da: "Allah'ım
malını, çocuklarını çoğalt ve bunları onun için bereketli kıl" buyurdu.
Diğer tahric: Müslim,
6352; Nesai, 801
وحدثنا
عبيدالله بن
معاذ. حدثنا
أبي. حدثنا شعبة
عن عبدالله بن
المختار. سمع
موسى بن أنس
يحدث عن أنس
بن مالك؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم صلى به
وبأمه أو خالته.
قال: فأقامني
عن يمينه
وأقام المرأة
خلفنا.
1500- Bize Ubeydullah b.
Muaz da tahdis etti. Bize babam tahdis etti, bize Şu'be, Abdullah b.
el-Muhtar'dan tahdis ettiğine göre o Enes b. Malik'in oğlu Musa'yı dinledi. O
da Enes b. Malik'ten tahdis ettiğine göre ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) kendisine ve annesine-yahut teyzesinenamaz kıldırdı. (Enes) dedi ki:
Beni sağ tarafına dikti, kadına da arkamızda saf tutmasını söyledi.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 609; Nesai, 802, 804; İbn Mace, 975 -muhtasar-
وحدثناه
محمد بن
المثنى. حدثنا
محمد بن جعفر. ح
وحدثنيه زهير
بن حرب. قال:
حدثنا
عبدالرحمن (يعني
ابن مهدي) قال:
حدثنا شعبة،
بهذا الإسناد.
1501- Bize Muhammed b.
el-Müsenna tahdisetti. Bize Muhammed b. Cafer tahdis etti (H). Bana Zuheyr b.
Harb da tahdis edip ,dedi ki: Bize Abdurrahman -yani İbnu'l Mehdi- tahdis edip
(Muhammed ile) dediler ki: Bize Şu'be bu isnat ile tahdis etti.
حدثنا
يحيى بن يحيى
التميمي.
أخبرنا خالد بن
عبدالله. ح
وحدثنا أبو
بكر بن أبي
شيبة. قال: حدثنا
عباد بن
العوام.
كلاهما عن
الشيباني، عن
عبدالله بن
شداد. قال:
حدثني
ميمونة زوج
النبي صلى
الله عليه
وسلم. قالت:
كان رسول الله
صلى الله عليه
وسلم يصلي وأنا
حذاءه. وربما
أصابني ثوبه
إذا سجد. وكان
يصلي على خمرة.
1502-
Bize Yahya b. Yahya et-Temimi tahdis etti, bize Halid b. Abdullah haber verdi
(H). Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de tahdis edip dedi ki: Bize Abbad b. el-Avvam
tahdis etti. (Halid ile birlikte) ikisi eş-Şeybani'den, o Abdullah b.
Şeddad'dan şöyle dediğini rivayetetti: Bana Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in zevcesi Meymune tahdis edip dedi ki: Ben ResuluIlah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) ile aynı hizada iken namaz kılardı. Hatta bazen secdeye
vardığı zaman elbisesi bana değerdi. O seccade üzerinde de namaz kılardı.
Diğer tahric: Buhari,
333, 379, 518; Ebu Davud, 656; İbn Mace, 1028 "muhtasar-
وحدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة وأبو
كريب. قالا: حدثنا
أبو معاوية. ح
وحدثني سويد
بن سعيد. قال: حدثنا
علي بن مسهر.
جميعا عن
الأعمش. ح
وحدثنا إسحاق
بن إبراهيم (واللفظ
له) أخبرنا
عيسى بن يونس.
حدثنا الأعمش
عن أبي سفيان
عن جابر؛ قال:
حدثنا أبو
سعيد الخدري؛
أنه دخل على
رسول الله صلى
الله عليه وسلم.
فوجده يصلي
على حصير يسجد
عليه.
1503- Bize Ebu Bekr b.
Ebi Şeybe ve Ebu Kureyb de tahdis edip dedi ki: Bize Ebu Muaviye tahdis etti.
(H) Bana Suveyd b. Said de tahdis edip dedi ki: Bize Ali b. Müshir (Ebu
Muaviye) ile birlikte A:meş'ten tahdis etti (H). Bize İshak b. İbrahim -lafız
ona ait olmak üzere- de tahdis etti. Bize İsa b. Yunus tahdis etti, bize A:meş,
Ebu Süfyan b. Cabir'den şöyle dediğini tahdis etti: Bize Ebu Said el-Hudri'nin
tahdis ettiğine göre o Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in yanına girdi
de onun bir hasır üzerinde namaz kılıp, üzerinde secde ettiğini gördü.
Diğer tahric: Tirmizi,
332 -muhtasar-; İbn Mace, 1029 -muhtasar-, 1048
AÇIKLAMA: (1497)
"Ninesi Muleyke ... " Bu İshak'ın ninesi olup, Enes'in annesidir
çünkü İshak, Enes'in anne bir kardeşinin oğludur. Onun Enes'in ninesi olduğu da
söylenmiştir. Mim harfi ötreli, lam harfi fethalı olarak "Muleyke"
diye okunur, çeşitli kesimlerden büyük çoğunluğun söylediği doğru ismi de
budur. Kadı lyaz ise el-Asili'den mim harfi fethalı, lam harfi kesreli (Melike)
olduğunu nakletmekte ise de bu garip, zayıf ve kabul edilemez bir kanaattir.
Hadis-i şeriften
anlaşılan hükümlere gelince:
1- Düğün ziyafeti olmasa
dahi davete icabet edilir. Böyle bir davete icabet etmenin meşru olduğu
hususunda görüş ayrılığı yoktur ama buna icabet etmek vacip mi, farz-ıkifaye mi
yokSa sünnet mi olduğu hususunda görüş ayrılığı vardır. Bu hususta hem bizim
mezhep alimlerimizin, hem başkalarının meşhur görüş ayrılığı vardır. Hadisin
zahirinden anlaşılan ise vacip olduğudur. Yüce Allah'ın izniyle ilgili babında
yeri geldiğinde bunu açıklayacağız.
2- "Kalkın size
namaz kıldırayım" buyruğundan:
a- Nafile namazın
cemaatle kılınmasının.
b- Salih ve alim bir
kimsenin gittiği evde teberrüken namaz kılması caiz olduğu anlaşılmaktadır.
Bazıları da şu
açıklamayı yapmaktadır: Belki de Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onlara
böyle bir bereketten yararlanmalarıyla birlikte namazın fiillerini göstererek
öğretmek istemiş olabilir çünkü kadının Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'in mescitteki fiillerine tanık olması azdır. Bu sebeple namazın
fiillerine tanık olmasını namazı öğrenip, başkasına da öğretmesini kastetmiş
olabilir.
3- (1497) "Ben de
uzun süre kullanıldığından ötürü kararmış, bize ait bir hasın almak üzere
kalktım ... sonra ayrıldım." Bunda hasır ve yerde biten başka şeyler
üzerinde namaz kılmanın caiz olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Bu hususta icma
vardır. Ömer b. Abdulaziz'den buna muhalif olarak nakledilen rivayet ise bizzat
yer üzerinde namaz kılmak suretiyle tevazu göstermenin müstehab olduğu şeklinde
yorumlanır.
4- Elbiselerde,
yaygılarda, hasırlarda ve benzeri eşyalarda asl olan temiz olmaları ve temizlik
hükümlerinin necis oldukları kesinlikle bilininceye kadar devam ettiğidir.
5- Cemaatle nafile namaz
kılmak caizdir.
6- Gündüzün kılınan nafile
namazlarda daha faziletli olan gece nafile namazında olduğu gibi ikişer ikişer
kılınmalarıdır. Bundan önceki babta bunun açıklaması geçti.
7 - Mümeyyiz küçük
çocuğun namaz kılması sahihtir. Çünkü "ben ve yetim onun arkasında saf
tuttuk" demiştir.
8- Küçük çocuğun safta
duracağı belli bir yeri vardır. Mezhebimizin sahih ve meşhur olan görüşü bu
olduğu gibi, ilim adamlarının cumhuru da böyle demişlerdir.
9- İki kişi iseliri,
imam'ın arkasında bir saf olarak dururlar. Bizim mezhebimiz ve genel olarak
bütün ilim adamlarının görüşü budur. Ancak İbn Mesud ve iki arkadaşı her ikisi
imam la birlikte tek saf dururlar. İmam ikisinin ortasında durur demişlerdir.
10- Kadın, erkeklerin
arkasında saf tutar. Eğer onunla birlikte başka bir kadın yoksa arka tarafta
kendisi tek başına durur.
11- Maliki mezhebine
mensup ilim adamları bu hadisi -hakkında meşhur bir görüş ayrılığı bulunan- şu
mesele hakkında delil göstermişlerdir: Bir kişi bir elbiseyi giymemek üzere
yemin etse, onu yere serse (ve -mesela- üzerinde dursa) onlara göre yeminini
bozmuş olur. Bize göre ise yeminini bozmuş olmaz. Onlar hadisteki "uzun
süre giyildiğinden (kullanıldığından)" ifadesini delil göstermişlerdir.
Mezhep alimlerimiz ise
buna şöyle cevap verirler: Her bir şeyin giyilmesi kendisine göredir. Bundan
dolayı biz bu hadisteki "lubise" fiilini karine dolayısıyla yaymak
şeklinde yorumladık, çünkü anlaşılan budur. Oysa bir elbiseyi giymeyeceğine
dair yemin edenin hali böyle değildir çünkü örf sahibi kimseler elbisenin
giyilmesinden yayılması anlamını anlamazlar.
"Kararmış bir
hasır" ilim adamlarının dediklerine göre kararması, uzun süredir çokça
kullanılmasından dolayıdır. Üzerine su serpmesi ise yumuşaması içindir çünkü bu
hasır öbür rivayette açıkça ifade ettiği gibi hurma yapraklarından yapılmıştı.
Su serpmek suretiyle üzerinden toz ve benzeri şeylerin gitmesini sağlamak
istemişti. Kadı İsmail el-Maliki ve başkaları bunu böyle açıklamışlardır.
Kadı lyaz dedi ki: Daha
açık olan necis olup olmadığından şüphe etmesi dolayısıyla bunu yaptığıdır. Bu
onun necaset şüphesi bulunan şeyler yıkanmadan üzerine su serpmekle
temizleneceği şeklindeki mezhep görüşüne uygun bir açıklamadır. Bizim ve
cumhurun mezhebine göre ise temizlik (taharet) ancak yıkamakla gerçekleşir. Bu
sebeple tercih olunan birinci tevil (yorum, açıklama)dır.
"Ben ve yetim"
bu yetimin adı Dumeyr b. Sa'd el-Himyeri yaşlı kadın ise Enes'in annesi Ümmü
Suleym'dir.
Diğer hadiste geçen
(1499) "sonra bize, aile halkına ... dua etti" ifadesinden şu hüküm
anlaşılmaktadır:
12- Şanı yüce Allah,
Enes'in malının ve çocuklarının çoğaltılması ile ilgili duasını kabul etmekle,
nebisine ikramda bulunmuştur.
13- Hayırlı zatlardan
dua istemek (teşvik edilmektedir).
14- Bereket ihsan
edilmesi niyazı ile birlikte mal ve evlat çokluğu için dua etmek caizdir.
"Namaz vakti
dışında" ibaresi ile farz namaz vakti dışında kalan bir zamanı kast
etmiştir.
(1500) "Beni sağına
durdurdu." Burada anlatılan bir başka günde olmuş bir hadisedir.
(1502) "Seccade
üzerinde namaz kılard!." Bu hadise dair açıklamalar taharet bölümünün
sonlarında geçmiş bulunmaktadır.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
102- CEMAATLE
NAMAZ KILMANIN VE NAMAZI BEKLEMENİN FAZİLETİ BABI