SAHİH-İ MÜSLİM

HAYIZ

باب نسخ الوضوء مما مست النار

24- ATEŞİN TEMAS ETTİĞİ ŞEY(YEMEK)TEN DOLAYI ABDEST ALMANIN NESH OLDUĞU BABI

حدثنا عبدالله بن مسلمة بن قعنب. حدثنا مالك عن زيد بن أسلم، عن عطاء بن يسار، عن ابن عباس؛

أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أكل كتف شاة ثم صلى ولم يتوضأ.

788- Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb tahdis etti. .. İbni Abbas'tan rivayete göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bir koyunun kürek kemiğindeki eti yedikten sonra abdest almaksızın namaz kıldı.

Diğer tahric: Buhari, 207; Ebu Davud, 187; Tuhfetu'l-Eşraf, 5979

حدثنا زهير بن حرب. حدثنا يحيى بن سعيد عن هشام بن عروة. أخبرني وهب بن كيسان عن محمد بن عمرو بن عطاء، عن ابن عباس. ح وحدثني الزهري عن علي بن عبدالله بن عباس، عن ابن عباس. ح وحدثني محمد بن علي عن أبيه، عن ابن عباس؛ أن النبي صلى الله عليه وسلم أكل عرقا (أو لحما) ثم صلى ولم يتوضأ ولم يمس ماء".

789- Bana Zuheyr b. Harb da tahdis etti ... İbn Abbas'dan rivayet etti (H). Bana ez-Zühri de tahdis etti ... İbn Abbas'tan rivayet etti (H). Bana Muhammed b. Ali babasından tahdis etti. Onun İbn Abbas'tan rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) üzerinde et bulunan bir kemik -yahut et- yedikten sonra abdest almaksızın ve elini suya değdirmeksizin namaz kıldı.

Diğer tahric: İbn Mace, 490; Muhammed b. Ali'nin rivayet ettiği hadis Tuhfetu'l-Eşraf, 6289'da yer almaktadır. Vehb b. Keysan'ın rivayet ettiği hadisi ise yalnız Müslim rivayet etmiş olup, Tuhfetu'l-Eşraf, 6446'da yer almaktadır.

AÇIKLAMA (785-789) Müslim (rahimehullah) önceki babta ateşin değdiği (ateş üzerinde pişen) şeylerden dolayı abdest almak ile ilgili varid olmuş hadisleri zikrettikten sonra, bu babta da ateşin değdiği (ateşte pişen) şeylerden dolayı abdest almamak hakkında varid olmuş hadisleri rivayet etmiştir. Böylelikle abdest alınması ile ilgili hadislerin neshedilmiş olduğuna işaret ediyor gibidir. Bu şekilde rivayetleri kaydetmek ise hem Müslim'in, hem ondan başka diğer hadis imamlarının bir adetidir. Önce nesh edilmiş olduğunu kabul ettikleri hadisleri zikrederler sonra da bunların arkasından nesh edici hadisleri kaydederler.

İlim adamları ResuluIlah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in (786) "ateşin değdiğinden (ateşte pişen) şeyden dolayı abdest alınız" buyruğunun anlamı hakkında farklı görüşlere sahiptirler. Selef ve haleften oluşan ilim adamlarının büyük çoğunluğu, ateşin değdiği (ateşte pişen) şeyleri yemekten dolayı abdestin bozulmayacağı kanaatindedir. Bu kanaate sahip olanlar arasında Ebu Bekr es-Sıddık (r.anh), Ömer b. el-Hattab, Osman b. Affan, Ali b. Ebu Talib, Abdullah b. Mesud, Ebu'd-Derda, İbn Abbas, Abdullah b. Ömer, Enes b. Malik, Cabir b. Semura, Zeyd b. Sabit, Ebu Musa, Ebu Hureyre, Ubey b. Ka'b, Ebu Talha, Amir b. Rabia, Ebu Umame ve Aişe -Allah hepsinden razı olsun- vardır. Bunların hepsi de sahabidir. Tabiinin büyük bir çoğunluğu da bu kanaattedir. Aynı zamanda Malik, Ebu Hanife, Şafii, Ahmed, İshak b. Rahuye, Yahya b. Yahya ve Ebu Hayseme (rahimehullah)'ın kabul ettiği görüş de budur.

Bir kesimin benimsediği kanaate göre ateşin değdiği (ateşte pişen) bir şeyi yemek sebebiyle şer'i manasıyla abdest olan namaz abdesti almak vacip (farz)dır. Bu görüşte Ömer b. Abdulaziz, Hasan-i Basri, Zühri, Ebu Kilabe ve Ebu Miclez'den rivayet edilmiştir. Bu görüş sahipleri "ateşin değdiği şeyden ötürü abdest alınız"! hadisini delil göstermişlerdir. Cumhur ise ateşin değdiği şeyden dolayı abdest almamaya dair varid olmuş hadisleri delil göstermişlerdir. Müslim'de bu tür hadislerin bir kısmını burada zikretmiş olup, bunların geri kalanları ise hadis imamlarının meşhur kitaplarında yer almaktadır.

Abdest almayı öngören hadise de şu iki şekilde cevap vermişlerdir:

1- Bu hadis Cabir (r.anh)'ın hadisi ile nesh edilmiştir. O da onun şu rivayetidir: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in iki husustan en son yaptığı, ateşin değdiği (ateşte pişen) şeyleri yemek'den dolayı abdest almamasıdır." Bu da sahih bir hadis olup, bunu Ebu Davud, Nesai ve onların dışında diğer Sünen müellifleri kendi sahih senetleriyle rivayet etmişlerdir.

2- Abdest almaktan maksat ağzı ve ağzın içini yıkamaktır. Diğer taraftan bizim naklettiğimiz bu görüş ayrılığı sadr-ı evvelde (ilk dönemde) idi. Bundan sonra ilim adamları ateşin değdiğini (ateşte pişen yemeği) yemekten dolayı abdest almanın vacip olmadığını icma ile kabul etmişlerdir. Allah en iyi bilendir.

Babın baş taraflarında (785) "İbn Şihab dedi ki: Bana Abdulmelik b. Ebu Bekr b. Abdurrahman b. el-Haris b. Hişam haber verdi." Bütün asıl nüshalarda bu şekilde "Abdulmelik b. Ebu Bekr" şeklindedir. Hafız Ebu Ali el-Gassanide bunu bu kitabın ravisi olan bir topluluktan bu şekilde nakletmiştir. Ebu Ali dedi ki: Ama İbnu'l-Hazza'nın nüshasında kendi eliyle düzeltip de bozduğu şekil şöyledir: "İbn Şihab dedi ki: Bana Abdullah b. Ebu Bekr haber verdi." Böylelikle o Abdulmelik'in yerine Abdullah adını yazmıştır. Halbuki doğrusu Abdulmelik'tir. el-Cullidi de bunu böylece rivayet ettiği gibi, Ebu Zekeriya'nın, İbn Mahan'dan diye naklettiği nüshada da bu şekildedir. Nitekim ez-Zebidi, ez-Zühri'den, o Abdulmelik b. Ebu Bekr'den diye böylece rivayet etmiştir. Abdulmelik ise Abdullah b. Ebu Bekr'in kardeşidir. Allah en iyi bilendir.

(786) "Abdullah b. İbrahim b. Kariz" ismi Müslim'de burada,Cumua ve Buyu' bahislerinde bu şekildedir ama Müslim'in Cumua bahsinde İbn Cureyc rivayeti ile İbrahim b. Abdullah b. Kariz şeklinde geçmektedir. Her ikisi de söylenmiştir. Hadis hafızları da ismi hususunda bu iki farklı görüşü söyleyerek ihtilaf etmişlerdir. Her birisini de büyük bir topluluk kabul edip, savunmuştur.

"Ebu Hureyre'yi mescidde abdest alırken görmüş ... " Herevi ve başkaları hadiste geçen "esvar"ın bir keş parçası (dilimi) demek olan "sevr"in çoğulu olduğunu söylemişlerdir. Akıt (keş) ise bilinen bir şeydir ve o ateşte pişen (ateşin değdiği) şeylerdendir.

"Mescitte abdest alırken ... " ibaresi mescitte abdest almanın caiz olduğuna delildir. İbnu'l-Munzir herhangi bir kimseyi rahatsız etmediği sürece mescitte abdest almanın caiz olduğu hususunda ilim adamlarının icma ettiklerini nakletmektedir.

(789) "Üzerinde bir miktar et bulunan" ibaresinde geçen "ark" kelimesi üzerinde az et bulunan kemik demektir. İman bölümünün son taraflarında geçmiş bulunmaktadır.

وحدثنا محمد بن الصباح. حدثنا إبراهيم بن سعد. حدثنا إبراهيم بن سعد. حدثنا الزهري عن جعفر بن عمرو ابن أمية الضمري، عن أبيه؛ أنه رأى رسول الله صلى الله عليه وسلم يحتز من كتف يأكل منها. ثم صلى ولم يتوضأ.

790- Bize Muhammed b. es-Sabbah da tahdis etti. Bize İbrahim b. Said tahdis etti. Bize ez-Zühri, Cafer b. Amr b. Umeyye ed-Damri'den tahdis etti. Onun babasından rivayet ettiğine göre babası Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i bir kürek kemiği üzerinden eti kesip yediğini sonra da abdest almadan namaz kıldığını görmüştür.

Diğer tahric: Buhari, 208, 675, 2923, 5408, 5422, 5462; Tirmizi, 1836; İbn Mace, 490 -buna yakın-; Tuhfetu'l-Eşraf, 10700

حدثني أحمد بن عيسى. حدثنا ابن وهب. أخبرني عمرو بن الحارث عن ابن شهاب، عن جعفر بن عمرو بن أمية الضمري، عن أبيه؛ قال: رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم يحتز من كتف شاة. فأكل منها. فدعي إلى الصلاة. فقام وطرح السكين وصلى ولم يتوضأ.قال ابن شهاب: وحدثني علي بن عبدالله بن عباس عن أبيه، عن رسول الله صلى الله عليه وسلم بذلك.

791- Bana Ahmed b. İsa tahdis etti ... Cafer b. Amr b. Umeyye ed-Damri babasından şöyle dediğini nakletti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i bir koyun küreğinden et kesip, ondan yediğini gördüm. Sonra namaza çağrıldı, o da bıçağı bırakıp kalktı ve abdest almaksızın namaz kıl(dır)dı.

Diğer tahric: Buhari, 208, 675, 2923, 5408, 5422, 5462; Tirmizi, 1836; İbn Mace, 490 -buna yakın-; Tuhfetu'l-Eşraf, 10700

792- İbn Şihab dedi ki: Bana Ali b. Abdullah b. Abbas da babasından tahdis etti. O Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den diye bunu rivayet etti,

قال عمرو: وحدثني بكير بن الأشج عن كريب مولى ابن عباس، عن ميمونة زوج النبي صلى الله عليه وسلم؛

أن النبي صلى الله عليه وسلم أكل عندها كتفا ثم صلى ولم يتوضأ.

793- Amr dedi ki: Bana Bukeyr b. el-Eşec de İbn Abbas'ın azatlısı Kureyb'den tahdis etti. O Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcesi Meymune'den rivayet ettiğine göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) onun yanında bir kürek kemiği (eti) yedikten sonra abdest almaksızın namaz kıldı.

Diğer tahric: Buhari, 210; Tuhfetu'I-Eşraf, 18080

قال عمرو: حدثني جعفر بن ربيعة عن يعقوب بن الأشج، عن كريب مولى ابن عباس، عن ميمونة زوج النبي صلى الله عليه وسلم. بذلك.

794- Amr dedi ki: Bana Cafer b. Rabia da Yakub b. el-Eşec'den haber verdi. O İbn Abbas'ın azatlısı Kureyb'den, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcesi Meymune'den bunu rivayet etti.

Diğer tahric: Buhari, 208, 675, 2923, 5408, 5422, 5462; Tirmizi, 1836; İbn Mace, 490 -buna yakın-; Tuhfetu'l-Eşraf, 10700

قال عمرو: حدثني سعيد بن أبي هلال، عن عبدالله بن عبيدالله بن أبي رافع، عن أبي غطفان، عن أبي رافع؛ قال:

أشهد لكنت أشوي لرسول الله صلى الله عليه وسلم بطن الشاة. ثم صلى ولم يتوضأ.

795- Amr dedi ki: Bana Said b. Hilal de Abdullah b. Ubeydullah b. Ebu Rafi"den tahdis etti. O Ebu Gatafan'dan, o Ebu Rafi"den şöyle dediğini nakletti: Şahitlik ederim ki Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'e koyun ciğerini pişirmiştim sonra abdest almadan namaz kıldı.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir; Tuhfetu'l-Eşraf, 12031

حدثنا قتيبة بن سعيد. حدثنا ليث عن عقيل، عن الزهري، عن عبيدالله بن عبدالله، عن ابن عباس؛

أن النبي صلى الله عليه وسلم شرب لبنا. ثم دعا بماء فتمضمض وقال "إن له دسما".

796- Bize Kuteybe b. Said tahdis etti. .. İbn Abbas'tan rivayete göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) süt içmişti. Sonra su getirilmesini istedi. Ağzını çalkaladı ve: "Şüphesiz onun yağı vardır" buyurmuştur.

Diğer tahric: Buhari, 211, 5609; Ebu Davud, 196; Tirmizi, 89; Nesai, 187; İbn Mace, 498 -bu anlamda-; Tuhfetu'l-Eşraf, 5833

وحدثني أحمد بن عيسى. حدثنا ابن وهب. وأخبرني عمرو. ح وحدثني زهير بن حرب. حدثنا يحيى بن سعيد عن الأوزاعي. ح وحدثني حرملة بن يحيى. أخبرنا ابن وهب. حدثني يونس. كلهم عن ابن شهاب، بإسناد عقيل، عن الزهري، مثله.

797- Bana Ahmed b. İsa da tahdis etti. Bize İbn Vehb tahdis etti. . Bana İbn Amr da haber verdi (H). Bana Zuheyr b. Harb da tahdis etti. Bize Yahya b. Said el-Evzal'den tahdis etti (H). Bana Harmele b. Yahya da tahdis etti. Bize İbn Vehb haber verdi. Bana Yunus tahdis etti. Hepsi İbn Şihab'dan, Ukayl'in Zühri'den isnadıyla aynısını rivayet etti.

وحدثني علي بن حجر. حدثنا إسماعيل بن جعفر. حدثنا محمد بن عمرو بن حلحلة عن محمد بن عمرو بن عطاء، عن ابن عباس؛ أن رسول الله صلى الله عليه وسلم جمع عليه ثيابه ثم خرج إلى الصلاة. فأتي بهدية خبز ولحم. فأكل ثلاث لقم. ثم صلى بالناس. وما مس ماء.

798- Bana Ali b. Hucr da tahdis etti. Bize İsmail b. Cafer tahdis etti. Bize Muhammed b. Amr b. Halhale, Muhammed b. Amr b. Ata'dan tahdis etti. O İbn Abbas'tan rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) elbiselerini üzerine alarak namaza çıktı. Ona hediye olarak biraz et ve ekmek getirildi. Üç lokma yedikten sonra cemaate namaz kıldırdı. Bu arada elini de suya değdirmedi.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir; Tuhfetu'l-Eşraf, 6446

وحدثناه أبو كريب. حدثنا أبو أسامة عن الوليد بن كثير. حدثنا محمد بن عمرو بن عطاء. قال: كنت مع ابن عباس. وساق الحديث بمعنى حديث ابن حلحلة. وفيه: أن ابن عباس شهد ذلك من النبي صلى الله عليه وسلم. وقال: صلى. ولم يقل: بالناس.

799- Bize Ebu Kureyb tahdis etti. .. Amr b. Ata dedi ki: İbn Abbas ile birlikte dedim. Sonra hadisi İbn Halhale'nin hadisi ile aynı anlamda olmak üzere rivayet etti. Onun rivayetinde İbn Abbas, Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in böyle yaplığına tanık oldu ve namaz kıldı, demekle birlikte "cemaate (insanlara)" demedi.

Yalnız Müslim rivayet etmiştir; Tuhfetu'l-Eşraf, 6446

AÇIKLAMA: (790-799) (790) "Bir koyunun küreğinden et keserken ... " Etin bıçakla kesilmesinin caiz olduğu hükmü anlaşılmaktadır. Etin parçalanmasının zorluğu yahut et parçasının büyüklüğü gibi bir ihtiyaç dolayısıyla bıçakla et kesilir. İhtiyaç olmaksızın bıçakla kesmenin mekruh olduğunu söylemişlerdir.

"Namaza çağırıldı, o da kalkıp bıçağı bıraktı. .. " Bu ifadelerde namazın vakti girmişse namaz kıldıran imamları çağırmanın caiz olduğuna hatta müstehap oluşuna delil vardır. Diğer taraftan eğer nefyedilip, olumsuzlanan buradaki gibi belli ve münhasır bir şey ise, şahitlikte nefyin kabul edileceğine de delil vardır. Ateşle pişen yemek yemekten ötürü abdest almanın vacip olmadığına da delil vardır.

(Bıçak anlamındaki) sikkln müzekker ve müennes olarak kullanılır. Ona bu ismin veriliş sebebi onunla kesilen canlının hareketinin durdurulmasından dolayıdır. Allah en iyi bilendir.

(795) "Ebu Gatafan'dan, o Ebu Rafi' (r.anh)'dan ... " Ebu Gatafan b. Tarif el-Murri el-Medeni'dir. Hakim ve Ebu Ahmed adı bilinmemektedir demişlerdir. Aynı zamanda onun Ebu Malik diye bir başka künyesi daha vardır. Ebu Rafi' ise Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in mevlası (azatlısı) olup, adı Eslem'dir. İbrahim, Hürmüz ve Sabit olduğu da söylenmiştir.

"Batnu'ş-şat" koyunun ciğeri ve onunla birlikte bulunan diğer sakatata denilir. İfade ben ona ciğeri közler, o da ondan yer sonra da abdest almaksızın namaz kıldırırdı, takdirindedir. Allah en iyi bilendir.

(796) "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) süt içti. .. " Hadisten süt içmekten ötürü ağzı çalkalamanın müstehap olduğu hükmü anlaşılmaktadır. İlim adamları der ki: Daha başka yiyecek ve içeceklerin hükmü de budur. Onlardan dolayı da ağzı çalkalamak müstehaplır. Ayrıca namaz kılarken yutmaya kalkışacağı bazı kırıntıların kalmaması, sütün yapışkanlığının ve yağının gidip ağzını temizlemek için de bunu yapmak yerindedir.

İlim adamları yemekten önce ve sonra elleri yıkamanın müstehap olup olmadığı hususunda ihtilaf etmişlerdir. Daha güçlü görünen yemekten önce elleri yıkamanın müstehap olduğudur. Elinin necis ve kirli olmadığından kesinlikle emin olması hali müstesnadır.

Yemeği bitirdikten sonra da elleri yıkamak müstehaptır. Ancak elde yemeğin katı olup, elini ona değdirmemesi suretiyle eline bulaşmamış olması hali müstesnadır. Malik (rahimehullah) yemek için eli yıkamak müstehap değildir. Yemekten önce elin üzerinde pislik bulunması hali ve yemekten sonra da ele koku sinme hali müstesnadır. Allah en iyi bilendir.

(797) "Bana Ahmed b. İsa da tahdis edip. dedi ki: Bize Ahmed b. Vehb tahdis etti. Ayrıca bana Amr da haber verdi." Asıl nüshalarda bu şekildedir. "Bana Amr haber verdi" ibaresinin başında atıf edatı olan vav vardır. Bana Amr da haber verdi diyen ravi ise İbn Vehb'dir. Başına vav getirmesinin sebebi Amr'dan birden çok hadis dinlemiş olup, bu hadisleri rivayet ederken biri diğerine atfederek rivayet etmesinden dolayıdır. İbn Vehb dedi ki: Bana Amr bunu haber verdi, bana Amr bunu da haber verdi, şeklindedir. Böyle diyerek bu hadisleri arka arkaya sıralamış, Ahmed b. İsa da İbn Vehb'in rivayette lafzını bu şekilde vav ile dinlemiş ve o da bu rivayeti duyduğu gibi eda ederek: Bize İbn Vehb tahdis edip dedi ki: Bana Amr da haber verdi demiştir. Allah en iyi bilendir.

(798) "Bize Muhammed b. Amr b. Halhale tahdis etti." Halhale'deki her iki ha harfi de fethalı olup" aralarında sakin lam bulunmaktadır.

(799) "Ayrıca bu rivayette İbn Abbas (r.anh) bunu Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) yaparken tanık olmuştur." Bu ifadede önemli bir incelik ve faydalı bir işaret bulunmaktadır çünkü birinci rivayette İbn Abbas'tan rivayete göre Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in elbisesini topladığı belirtilmekte ancak İbn Abbas'ın bu hadiseyi gördüğü ifade edilmemektedir. Dolayısıyla bunu görmüş olma ihtimali de vardır. Bunu başkasından duymuş olması ihtimali de vardır. Bunu başkasından dinlemiş olma ihtimalini kabul edersek hadis sahabinin mürsel bir rivayeti olur. Üstad Ebu İshak el-İsferayini ise böyle bir rivayetin delil gösterilmesini kabul etmemiştir. Doğrusu ise bu rivayetin delil olacağı şeklindeki cumhurun görüşüdür. Bu rivayetin dediğimiz şekilde ihtimali olması dolayısıyla Müslim (rahimehullah) bütün bunları ortadan kaldıracak bir hususa dikkat çekerek "İbni Abbas bizzat buna tanık olmuştur" dedi.

Şanı Yüce Allah en iyi bilendir.

Sonraki sayfa için aşağıdaki link’i kullan:

25- DEVE ETLERİ (YEMEK)TEN DOLAYI ABDEST ALMAK BABI