DEVAM: 11. İyiliğe
Teşekkür Etmek
حَدَّثَنَا
مُسَدَّدٌ
حَدَّثَنَا
بِشْرٌ حَدَّثَنِي
عُمَارَةُ
بْنُ
غَزِيَّةَ
قَالَ
حَدَّثَنِي
رَجُلٌ مِنْ
قَوْمِي عَنْ
جَابِرِ بْنِ
عَبْدِ
اللَّهِ
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
مَنْ
أُعْطِيَ
عَطَاءً
فَوَجَدَ
فَلْيَجْزِ بِهِ
فَإِنْ لَمْ
يَجِدْ
فَلْيُثْنِ
بِهِ فَمَنْ
أَثْنَى بِهِ
فَقَدْ
شَكَرَهُ
وَمَنْ كَتَمَهُ
فَقَدْ
كَفَرَهُ
قَالَ أَبُو
دَاوُد
رَوَاهُ
يَحْيَى بْنُ
أَيُّوبَ
عَنْ عُمَارَةَ
بْنِ غَزِيَّةَ
عَنْ
شُرَحْبِيلَ
عَنْ جَابِرٍ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
وَهُوَ
شُرَحْبِيلُ
يَعْنِي
رَجُلًا مِنْ
قَوْمِي
كَأَنَّهُمْ
كَرِهُوهُ
فَلَمْ
يُسَمُّوهُ
Câbir İbn Abdullah'dan
(rivayet edildiğine göre); Rasülullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Kime
bir iyilik yapılır da (bu iyiliğe iyilikle mukabelede bulunmak üzere maddi bir
imkân) bulursa hemen o iyiliği (iyilikle) karşılasın. Eğer (o iyiliğe) iyilikle
mukabele etmek için maddî bir imkân bulamazsa (kendisine yapılan) bu iyiliği
övsün. (Kendisine yapılan) bu iyiliği öven kimse onun şükrünü yerine getirmiş
olur. Bu iyiliği (kimseye söylemeyerek) gizleyen kimse de onu inkâr etmiş
olur."
Ebu Davud der ki; Bu
hadisi Yahya İbn Eyyüb da Umar e İbn Gaziyye vasıtasiyle Şurahbil' den,
(Şurahbil de) Câbir'den rivayet etmiştir. (Senedde): "Kavmimden bir
adam" diye bahsedilen râviden maksat, Şurahbil'dir. Her halde (bu hadîsi
ondan rivayet eden kimseler) ondan hoşlanmadıkları için onun ismini (açıkça)
vermemişlerdir.
İzah:
Buhari,
el-Edebu'l-Müfred-Ahlâkî Hadisler, terceme; A. Fikri Yavuz, 1-230-231.
Bu hadis-i şerifte,
kendisine iyilik yapılan kimsenin iyiliğin altından kalkmak için bir imkân
bulur-bulmaz, ilk fırsatta vakit geçirmeden bu iyiliğe karşılık vermesi
gerektiği, bu iyiliğe karşılık vermeğe imkân bulamaması halinde, söz konusu
iyiliğin sahibini övmesi gerektiği, aksi takdirde kendisine ikram edilen bu nimete
karşı nankörlük etmiş olacağı ifade edilmektedir.Çünkü "övmek, şükrün
başıdır" buyurulmuştur.[Süyûtî, el-Camiüssagîr, I, 57.] Binaenaleyh, hamd
(övme), sadece dil ile, şükür ise kalb, dil ve diğer organlarla nimet sahibinin
iyiliğini ifade etmek demek olduğuna göre hamd, şükrün bir parçasıdır. Fakat,
iyilik yapanın iyiliğini kalben takdir etmek dil ile ifade etmek gibi açık ve
meydanda olmadığından, ayrıca iyiliği diğer organlarla ifade etmek dil ile
ifade etmek kadar kesin ve belirgin olmadığından en kuvvetli şükür, dil ile
yapılan kısmıdır. Yani hamd (övme)'dir. Öyleyse övme (hamd), şükrün başıdır.
Şükr görevini yerine getirmek için kalple ve diğer organlarla yapılan şükürler,
bulunmasa bile en azından mutlaka dil ile yapılan şükrün (Hamdin) bulunması
gerekir. Bu kadar da bulunmadığı takdirde ne hamd ne de şükür bulunmamış olacağından
iyilik inkâr edilmiş olur.
Bu hadisin ravilerinden
Şurahbil, büyük hadis imamları tarafından cerh (menfi bir şekilde tenkid)
edilmiştir.