DEVAM: Kişinin Kapıyı
Çalarak İzin İstemesinin Hükmü
حَدَّثَنَا
يَحْيَى بْنُ
أَيُّوبَ
يَعْنِي
الْمَقَابِرِيَّ
حَدَّثَنَا
إِسْمَعِيلُ
يَعْنِي
ابْنَ
جَعْفَرٍ
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ عَمْرٍو
عَنْ أَبِي
سَلَمَةَ عَنْ
نَافِعِ بْنِ
عَبْدِ
الْحَارِثِ
قَالَ
خَرَجْتُ مَعَ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
حَتَّى
دَخَلْتُ
حَائِطًا فَقَالَ
لِي أَمْسِكْ
الْبَابَ
فَضُرِبَ الْبَابُ
فَقُلْتُ
مَنْ هَذَا
وَسَاقَ
الْحَدِيثَ
قَالَ أَبُو
دَاوُد
يَعْنِي
حَدِيثَ أَبِي
مُوسَى الْأَشْعَرِيِّ
قَالَ فِيهِ
فَدَقَّ
الْبَابَ
Nâfi Abdil Haris'den
demiştir ki: (Birgün) Rasûlüllah (s.a.v.)'le birlikte (Medine'nin bahçe
aralarına) çıkmıştım. (Yine Rasûlullah (s.a.v.)'le birlikte) bir bahçeye
girdim. Bana "Kapıyı (içeriden sıkı) tut (da kimse izinsiz
giremesin)" buyurdu. Hemen arkasından kapı çalındı. "Kim. o?"
dedim. (Nâfi b. Abdil Haris sözlerine devam ederek bir önceki 5187.) hadisi
rivayet etti.
Ebu Davud dedi ki: Ebu
Musa el-Eş'arî hadisini [Müslim, Fedail] kast ederek dedi ki: Hz. Ebu Musa bu
hadiste "kapıyı çaldı" kelimesini rivayet etti.
İzah:
Bu hadis-i şeriflerden
anlaşılıyor ki ziyaretçiler, misafir
olarak gittikleri evin kapısını zamanın ve örfün gereği şekilde ya elle veya
zil varsa zile basmak suretiyle çalarak izin istemelidirler. Asr-ı saadette,
evler hurma dallarından ve çoğunlukla tek katlı basit yapılardan olduğu için o
zaman halk birikirlerinin kapılarını ya elle çalarak veya evdelilerin
duyabileceği bir sesle 'Aselâmün aleykum girebilir miyim" demek suretiyle
ev sahibini haberdar ediyorlardı. Zamanımızda binalar ve kapıları asr-ı
saadettekine benzemediği ve o şekilde selamlayıp sesi işittirme mümkün
olamayacağı için ''bugün de her yerde izin alma şekli aynıdır" demek
mümkün değildir. Şu halde şartlar neyi gerektiriyorsa o şekilde ve kimseyi
rahatsız etmeyecek tarzda ev sahibini haberdar etmelidir.
Eve sahibi içerden
"kim o?" diyecek olursa buna verilecek cevap da önemlidir. Sadece
"ben" demek kendini tanıtmaya kafi gelmeyebilir. Bu nedenle
Rasûlüllah (s.a.v.) bu şekildeki mücerred "ben" lafızıyla tanıtma
şeklinden hoşlanmamiştır.
Binaenaleyh kapıyı
çalan kişinin "kim o" sorusuna sadece "ben" diyerek cevap
vermekle yetinmeyip bu kelimeye ismini, o da yetmezse künyesini veya lakabını
da eklemesi gerekir. Aksi takdirde güya kendisini tanıtmak için söylenen
"ben" kelimesi sahibini tanıtmaya yetmeyeceği için anlamsız bir
kelime hükmünde kalır. Hz. Nebiin bu cevabı beğenmemesinin sebebi de budur.
Gerçi bazan insan ev
sahibiyle çok yakın bir tanışıklığı olduğu için ev sahibi onu sesinden
tanıyabilir. Bu durumda sadece "benim" diye cevap vermek yeterli
olabilir. Hz. Cabir'in Hz. Nebi kendisini sesinden tanıdığı için böyle sadece
"ben" kelimesiyle cevap vermiş olduğu düşünebilir.
Böyle olduğunu kabul
ettiğimiz takdirde, Hz. Nebiin onun bu cevabını beğenmemesi ona izin alma
edebini öğretmek istemesine bağlanabileceği gibi, Hz. Cabir'in "ben"
cevabını vermeden önce selam vermeyi terk etmesine de bağlanabilir.
Bu mevzuda İmam Nevevî
şöyle diyor: "İnsanın kapısını çaldığı ev sahibine kendini tanıtmak için
dışarıdan "ben" diye seslenmesi kendini tanıtıcı ve mübhemliği
giderici hiçbir mana taşımadığından dışarıdan kendini tanıtmak için bu şekilde
cevap vermek mekruhtur. Bu gibi durumlarda insanın ismini söyleyerek "ben
falancayım" şeklinde cevap vermesi gerekir. Bunu söyledikten sonra Hz.
Ümmühani'in yaptığı gibi kendini künyesiyle tanıtmasında[Buhârî, istizan] bir
sakınca olmadığı gibi, çok meşhur olan bir unvanıyla tanıtmasında da bir
sakınca yoktur. "Ben rriüfti Ahrned'im", "Kadı Mehmedim."
"Şeyh Ali'yim"... gibi.[Nevevî, Şerhu Müslim, XIV. 135.]