DEVAM: 127-128.
(Başkasının Evine Girmek İçin) İzin İsteneceğinde (Ev Sahibine) Kaç Defa Selam
Verilir?
حَدَّثَنَا
مُسَدَّدٌ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ اللَّهِ
بْنُ دَاوُدَ
عَنْ
طَلْحَةَ
بْنِ يَحْيَى
عَنْ أَبِي
بُرْدَةَ
عَنْ أَبِي
مُوسَى
أَنَّهُ
أَتَى عُمَرَ
فَاسْتَأْذَنَ
ثَلَاثًا فَقَالَ
يَسْتَأْذِنُ
أَبُو مُوسَى
يَسْتَأْذِنُ
الْأَشْعَرِيُّ
يَسْتَأْذِنُ
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
قَيْسٍ
فَلَمْ
يُؤْذَنْ لَهُ
فَرَجَعَ
فَبَعَثَ
إِلَيْهِ
عُمَرُ مَا
رَدَّكَ
قَالَ قَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَسْتَأْذِنُ
أَحَدُكُمْ
ثَلَاثًا
فَإِنْ
أُذِنَ لَهُ
وَإِلَّا
فَلْيَرْجِعْ
قَالَ
ائْتِنِي
بِبَيِّنَةٍ
عَلَى هَذَا
فَذَهَبَ
ثُمَّ رَجَعَ
فَقَالَ هَذَا
أُبَيٌّ
فَقَالَ
أُبَيٌّ يَا
عُمَرُ لَا تَكُنْ
عَذَابًا
عَلَى
أَصْحَابِ
رَسُولِ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ عُمَرُ
لَا أَكُونُ
عَذَابًا
عَلَى
أَصْحَابِ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
Hz. Ebu Musa (el-Eşârî,
yani Abdullah b. Kays)'dan (rivayet edildiğine göre) Kendisi (birgün) Hz.
Ömer'in (kapısının) yanına varmış (birincisinde): "Ebu Musa izin
istiyor" (ikincisinde): "el Eş'arî izin istiyor" (üçüncüsünde): "Abdullah
b. Kays izin istiyor" diyerek (içeri girmek için) izin istemiş de
kendisine izin verilmemiş. Bunun üzerine geri dönmüş. Hemen arkasından Hz. Ömer
ona (geri gelmesi için haber) göndermiş (de tekrar Hz. Ömer'in huzuruna gelmiş.
Bunun üzerine Hz. Ömer, O'na): "Seni geri çeviren sebep nedir?" diye
sormuş O da: Rasûlullah (s.a.v.): "Biriniz üç defa izin ister de izin
verilirse (içeri girsin), yoksa dönüp gitsin" buyurdu (da onun için dönüp
gitmiştim) diye cevap vermiş, (Hz. Ömer de): Bunun hakkında bana bir delil
getir" demiş, bunun üzerine (Hz. Ebu Musa) hemen gitmiş ve (bir süre)
sonra (yanında (Ubeyy b. Ka'b r.a. ile birlik) dönmüş.
İşte Ubeyy! (Söz konusu
hadis hakkında şahitlik edecek) demiş. Hz. Ubey r.a.de: Ey Ömer, Rasûlullah
(s.a.v.)'in sahabileri üzerinde bir işkence olma; demiş.
Ömer de: Rasûlullah
(s.a.v.)'in ashabı üzerinde bir işkence olmayacağım, demiş.
İzah:
Müslim, edeb
İmam Nevevî'ye göre Hz.
Ebu Said el-Hudrî, Ebu Musa'ya karşı söylediği: "Seninle buradan (bu
hadise şahitlik etmek için) kavmin en küçüğünden başkası kalkmaz" sözüyle
Hz. Ömer'in Hz. Ebu Musa'ya karşı takındığı sert tavrı reddetmek istemiştir.
Çünkü Hz. Ebû Said el-Hudrî'nin meclisin yaşça en küçüğü olarak Hz. Ömer'in
huzuruna varıp Hz. Ebu Musa lehine şahitlik etmesi:
Ey Ömer! Hz. Ebu
Musa'nın söylediği bu söz meşhur bir hadistir. Bunu büyüklerimiz bildiği gibi,
küçüklerimiz bile bilir. Bunun hadis olduğuna şahitlik etmek için büyüklerimizin
bu işe kalkışmasına gerek yoktur. Bunu bu cemaatin en küçüğü olan ben bile
yapabilirim, demek anlamına gelir.
Aslında Hz. Ömer'in Hz.
Ebu Musa'ya karşı bu kadar sert ve titiz davranması onun yalan söylemesine
ihtimal verdiği için olmadığı gibi haberi vahidi kabul etmediği için de
değildir.
Hz. Ömer, Hz. Ebu
Musa'ya karşı takındığı bu tavırla rastgele, şahitsiz hadis rivayet etmenin
önünün açılmasına, yalancı ve münafıkların da bunu meslek haline getirmelerine
imkân vermemek içindir.
Nitekim Ubeyy r.a.:
Ey Ömer Rasûlullah
(s.a.v.)'in sahabilerine bir işkence olma, dediği vakit, Hz. Ömer'in:
Sübhanallah, ben bir
söz işittim, sadece onun aslı olup olmadığını anlamak istedim,[Müslim, adab]
diye cevap vermesi de bunu gösterir.
İmam Nevevî diyor ki
"Ulema izin istemenin meşru olduğunda icma etmişlerdir. Bu hususta,
Kur'an, Sünnet ve icma-i ümmetten birçok deliller vardır. Bu işin sünnet vechi,
selam verip en çok üç defa izin istemektir. Nitekim bu cihet, Kur'an-i Kerimde
tasrih buyurulmuştur. Ulema selamın mı önce verileceği, yoksa izinin mi önce
isteneceği hususunda ihtilâf etmiştir. Sünnetin ifade ettiği muhakkik ulemanın
da kail olduğu sahih kavle göre, evvelâ selam verilir, sonra "gireyim
mi?" diye izin istenir. Üçüncü bir kavle göre -ki bu kavil Hanefi
ulemasından Marûdî'nin mezhebidir. İzin isteyen kimse içeriye girmezden önce ev
sahibini görürse, evvelâ selâm verir. Aksi takdirde evvelâ izin ister.
Selamın önce verileceği
hususunda Nebi (s.a.v.)'den iki sahih hadis rivayet olunmuştur.
Üç defa izin ister de
kendisine izin verilmez ve hane sahibinin işitmediğini zannederse bu hususta üç
mezheb vardır: Bunların en meşhur olanına göre, oradan dönüp gider, izin
istemeyi tekrarlamaz. İkinci kavle göre izin istemeye devam eder, üçüncü kavle
göre izin kelimesiyle söze başlamışsa onu (bir daha) tekrarlamaz. Başka bir
sözle izin istemişse tekrarlar. Bu hususta en açık delille amel etmek isteyenin
hücceti Rasûlullah (s.a.v.)'in bu hadiste bildirilen: "Kendisine izin
verilmezse geri dönsün" sözüdür.
Bu rivayetler kapıya
gelen bir müslümanın sadece selam vermekle yetinmeyip kendisini ev sahibine
bildirmesininin lüzumuna, ashab-ı kiramın hak uğrunda kimseden korkmadıklarına
bir delildir.
Her ne kadar (5180)
nolu hadis-i şerifte, Hz. Ömer'e karşı Ebu Musa hadisi hakkında şahitlik eden
kimsenin Hz. Ebu Said olduğunu ifade edilirken (5181) numaralı hadiste o
kimsenin Hz. Ubeyy b. Ka'b olduğu ifade ediliyorsa da bu durum iki hadis
arasında bir uyuşmazlık olduğunu göstermez. Çünkü bu hadisin sıhhatine önce Hz.
Ebu Said şahitlik etmiş, sonra da Hz. Ubeyy şahitlik etmiş olabilir.