DEVAM: 18. Cehmiyye
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الصَّبَّاحِ
الْبَزَّازُ
حَدَّثَنَا
الْوَلِيدُ
بْنُ أَبِي
ثَوْرٍ عَنْ
سِمَاكٍ عَنْ
عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ
عَمِيرَةَ
عَنْ
الْأَحْنَفِ
بْنِ قَيْسٍ
عَنْ الْعَبَّاسِ
بْنِ عَبْدِ
الْمُطَّلِبِ
قَالَ كُنْتُ
فِي
الْبَطْحَاءِ
فِي
عِصَابَةٍ فِيهِمْ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَمَرَّتْ
بِهِمْ سَحَابَةٌ
فَنَظَرَ
إِلَيْهَا
فَقَالَ مَا
تُسَمُّونَ
هَذِهِ
قَالُوا
السَّحَابَ
قَالَ وَالْمُزْنَ
قَالُوا
وَالْمُزْنَ
قَالَ
وَالْعَنَانَ
قَالُوا
وَالْعَنَانَ
قَالَ أَبُو
دَاوُد لَمْ
أُتْقِنْ
الْعَنَانَ
جَيِّدًا
قَالَ هَلْ تَدْرُونَ
مَا بُعْدُ
مَا بَيْنَ
السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ
قَالُوا لَا
نَدْرِي
قَالَ إِنَّ
بُعْدَ مَا
بَيْنَهُمَا
إِمَّا
وَاحِدَةٌ
أَوْ اثْنَتَانِ
أَوْ ثَلَاثٌ
وَسَبْعُونَ
سَنَةً ثُمَّ
السَّمَاءُ
فَوْقَهَا
كَذَلِكَ
حَتَّى عَدَّ
سَبْعَ
سَمَاوَاتٍ
ثُمَّ فَوْقَ
السَّابِعَةِ
بَحْرٌ
بَيْنَ
أَسْفَلِهِ
وَأَعْلَاهُ
مِثْلُ مَا
بَيْنَ
سَمَاءٍ
إِلَى سَمَاءٍ
ثُمَّ فَوْقَ
ذَلِكَ
ثَمَانِيَةُ
أَوْعَالٍ
بَيْنَ أَظْلَافِهِمْ
وَرُكَبِهِمْ
مِثْلُ مَا بَيْنَ
سَمَاءٍ
إِلَى
سَمَاءٍ
ثُمَّ عَلَى ظُهُورِهِمْ
الْعَرْشُ
مَا بَيْنَ
أَسْفَلِهِ
وَأَعْلَاهُ
مِثْلُ مَا
بَيْنَ
سَمَاءٍ
إِلَى
سَمَاءٍ
ثُمَّ
اللَّهُ
تَبَارَكَ وَتَعَالَى
فَوْقَ
ذَلِكَ
Abdullah bin Abbas'dan
(rivayet edilmiştir); dedi ki: Ben Bathâ'da, aralarında Rasûlullah'ın da
bulunduğu bir cemaat içerisinde idim. O sırada yanlarından bir bulut geçti de
ona bak(maya baş) ladılar. (Derken Hz. Nebi) "Bunun ismi nedir?" diye
sordu, onlar da:
"Sehap (= bulut)
tur." dediler. "Müzn" de?" (der misiniz) diye sordu (Evet)
dedier. "Anan da" (der misiniz)?" diye sordu. "Anan da
(deriz), cevabını verdiler.
(Ebû Davud der ki: Ben
bu hadisi bana rivayet eden (şeyhimden) Anan {kelimesin)i pek iyice sağlam
olarak tesbit edemedim.)
(Hz. Nebi sorularına
devam ederek)
"Yerle gök
arasındaki uzaklığı biliyor musunuz?" dedi.
"(Hayır)
bilmiyoruz, dediler. (Bunun üzerine):
"Bu ikisi
arasındaki uzaklık yetmişbir, yetmiş iki yahut da yetmiş üç sene (lik) tir.
Sonra (bu göğün) üstünde aynen bunun gibi bir gök daha vardır." buyurdu.
(Onun üstünde bir daha onun üstünde bir daha diyerek) nihayet yedi (kat) gök
saydı ve: "Sonra yedincinin üstünde üstü ile altı arası(ndaki mesafe) iki
gök arası kadar (olan) bir deniz vardır. Sonra bu denizin üstünde sekiz dağ
keçisi (şeklinde sekiz melek) bulunmaktadır. (Onların her birinin)
tırnaklarıyla diz kapakları arası iki gök arasındaki (mesafe) kadardır. Sonra
onların sırtlarında altı ile üstü arası iki gök arası kadar olan Arş
bulunmaktadır. Sonra yüce Allah da onun üstündedir" (buyurdu)
İzah:
Tirmîzî, tefsir
e!-Hakka suresi; İbn Mace, mukaddime; Ahmed b. Hanbel, I, 206.
Sehab, müzn ve anan
kelimeleri "bulut" anlamına gejjr Ar§. tantj çatI tayan gibi
anlamlara gelir.
Kur'an-ı Kerim ve hadislerde
anlatıldığına göre arş, yedi semanın ve kürsinin üzerinde bulunur, bunların
hepsini kuşatır. Kur'ân'da Allah'ın Arşın sahibi ve rabbi olduğu belirtilir.
"Allah yüce Arşın sahibidir."[Neml 26]
"Allah gökleri ve
yeri altı günde yaratmış ve sonra onun emri Arş üzerinde hükümran
olmuştur."[A'raf 54; Yunus 3]
"Alem yaratılmadan
önce O'nun Arş'ı su üstünde idi."[Hud l7] "Allah Arş üzerinde istiva
etmiş."[Taha 5] "O'nun emri ve hükmü Arşı kaplamıştır."[Secde
24; Hadid 4]
Ehl-i sünnet alimleri
Allah'ın Arş ve üzerine istiva etmesinden orada oturmasının gerekmeyeceğini
söyleyerek bu gibi ifadeleri müteşabih saymışlar ve te'vili cihetine
gitmişlerdir. Buna göre Arş, Allah'ın mutlak hüküm verme ve yürütme gücünün
ifadesidir. Arş, Allah'ın kudret ve saltanatının tecelli yeridir. Müteahhirin
ulemâsı, "Allah Arş üzerine istiva etti"[Taha 5] ayetinde Arş ve
istiva kelimelerini Allah'ın şan ve uluhiyyetine yakışır bir şekilde te'vil
ederken, selef ulemâsı, Arş ve istivaya inanmakla yetinmişler, hakkında bir
tevile girişmekten kaçınıp mahiyyetlerinin bilgisini Allah'a havale
etmişlerdir.
İmam-i Malik'in
kendisine "Allah Arşa istiva etti"[Taha 5] âyetindeki "istiva"
kelimesini soran kimseye: "İstiva malumdur. Onun nasıl olduğu (keyfiyyeti)
bilinmez. Buna dâir soru sormak bid'attir. Senin kötü bir insan olduğunu
zannediyorum. Bunu benim yanımdan çıkarın"[Suyuti, Itkan, 11,6.] karşılığını
vermesi selefin bu mevzudaki görüşünü çok güzel bir şekilde ortaya koymaktadır.
Metinde geçen
"yetmiş bir veya yetmiş iki ya da yetmiş üç seneliktir" kelimeleri
çokluk ifade ettiklerinden uzun süre çalışmalar neticesinde göklerin Allah'ın
fethine izin verdiği kadarı fethedileceğine ancak bu fetihlerdeki süratin uzay
gemilerinin gücü ve hızı nisbetinde olacağına delalet etmektedir.
Ancak hiçbir ilmi
gelişme kendi devrinin Nebiinin mucizelerini geçemeyeceğinden ilmî gelişmeler
mucizelerin sınırıyla kayıtlıdır.
Binaenaleyh feza
fetihleri, hiç bir zaman Miraç olayı ile mukayese edilir hale gelemeyecektir.
Bu hadis-i Şerif Allah'ın Arş üstünde olduğunu reddeden Cehmiyye mezhebi
aleyhine bir delildir. Bab başlığı ile ilgili tarafı da burasıdır.