DEVAM: 7. Kölesini
Öldüren Veya Onun Uzuvlarını Kesen Kişiye Kısas Uygulanır Mı?
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الْحَسَنِ
بْنِ
تَسْنِيمٍ
الْعَتَكِيُّ
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ
بْنُ بَكْرٍ
أَخْبَرَنَا
سَوَّارٌ أَبُو
حَمْزَةَ
حَدَّثَنَا
عَمْرُو بْنُ
شُعَيْبٍ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ جَدِّهِ
قَالَ جَاءَ
رَجُلٌ مُسْتَصْرِخٌ
إِلَى
النَّبِيِّ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ
جَارِيَةٌ
لَهُ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
فَقَالَ
وَيْحَكَ مَا
لَكَ قَالَ
شَرًّا
أَبْصَرَ
لِسَيِّدِهِ
جَارِيَةً
لَهُ فَغَارَ
فَجَبَّ مَذَاكِيرَهُ
فَقَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
عَلَيَّ
بِالرَّجُلِ
فَطُلِبَ
فَلَمْ
يُقْدَرْ
عَلَيْهِ
فَقَالَ رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
اذْهَبْ
فَأَنْتَ
حُرٌّ
فَقَالَ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
عَلَى مَنْ
نُصْرَتِي قَالَ
عَلَى كُلِّ مُؤْمِنٍ
أَوْ قَالَ
كُلِّ
مُسْلِمٍ
قَالَ أَبُو
دَاوُد
الَّذِي
عَتَقَ كَانَ
اسْمُهُ
رَوْحُ بْنُ
دِينَارٍ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
الَّذِي
جَبَّهُ
زِنْبَاعٌ
قَالَ أَبُو
دَاوُد هَذَا
زِنْبَاعٌ أَبُو
رَوْحٍ كَانَ
مَوْلَى
الْعَبْدِ
Amr b. Şuayb babası
vasıtasıyla dedesinden, şöyle dediğini
rivayet etmiştir: Yardım isteyen bir adam Rasûlullah (s.a.v)'e gelip: "O'nun
cariyesi yâ Rasûlellah! (efendim kendisine ait bir câriye yüzünden bana eziyet
etti, yâ Rasûlellah!)" dedi. Rasûlullah (s.a.v): "Vah vah! yazık, sana
ne oldu?" dedi.
Adam: "Felâket!
efendisine ait bir cariyeyi gördü, o da gayrete gelip cinsel organını
kesti" dedi. Rasûlullah (s.a.v): “Bana adamı getirin" buyurdu. Adam
arandı ama getirilemedi. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v): "Git sen
hürsün" dedi. Adam: "Ya Rasûlellah! bana kim yardım edecek (bana
yardım kime vazife)?" dedi: Rasûlullah (s.a.v.): "Bütün
mü'mînlere" veya "bütün müslümanlara"[Şek râvidendir] buyurdu.
Ebû Davud şöyle dedi: Azâd
edilenin adı Ravh b. Dinar'dır, onun cinsel organını kesen Zinba'dır"
Yine Ebû Davud şöyle
dedi: O Ravh'ın babası Zinba dır. Köle'nin Mevlâsı idi.
İzah:
Ibn Mâce. diyât
Bu babın ilk iki hadisi
kölesini amelen öldüren veya yaralayan
kişiye kısas uygulanacağına delâlet etmektedir. Hadisin tâbiûndan olan râvisi
Hasenü'l-Basri'dir. 4517, 45 İ8 numaralı haberlerde ise, Hasenü'l-Basrî'nin
köle mukabilinde hür-rün öldürülmeyeceğini söylediği ifâde edilmektedir. Hatta
4517 numaralı haberde râvi, Hasenü'l-Basri'nin, bizzat rivayet ettiği hadisi
unutup köle karşılığında hürrün öldürülmeyeceği fikrini savunduğunu söylemiştir.
Hattâbi;
Hasenü'l-Basri'nin rivayet ettiği hadisi unutmayıp, bunun vücûba delâlet
etmediği, İnsanların bu tür davranışlara tevessül etmemeleri için zecr
tarzında vârid olduğu görüşünü benimsemiş olabileceğini söyler. Nitekim
Rasûlullah (s.a.v) bir hadiste, dördüncü veya beşinci defa içki içenin
öldürülmesini emrettiği halde öldürmemiştir.
Yine Hattâbi'nin
bildirdiğine göre bazı âlimler de, hadisten muradın; önceden kölesi iken azad
ettiği insanı öldüren kişi olduğunu söylemektedirler.
Sindî de Rasûlullah'ın:
"Biz de onu öldürürüz" ve "biz de onun organlarını
keseriz" sözünden muradın, yaptığı kötü işten dolayı onu cezalandırmak olduğunu
söyler.
Bazı âlimler ise hürler
ve köleler arasında kısasta eşitliğe delâlet eden hadisin mensûh olduğunu
söylerler.
Bir köleyi öldüren veya
yaralayan kişiye verilecek ceza; mütecavizin, kölenin sahibi olup olmamasına
göre farklılık gösterir. Her iki halde de ulemâ görüşbirliği içersinde
değildir. Bu konudaki değişik görüşlerin özeti şudur:
Hz. Ebûbekir, Hz. Ömer
(r.a), İbn Zübeyr, Hasen, Ata, Ikrime, Ömer b. Abdü'1-Aziz, İmâm Mâlik, İmâm
Şafiî, Ahmed b. Han bel ve İshak'a göre köleye karşılık hürre kısas yoktur. Bu
ulemânın görüşlerini nakleden Hattâbî, kölenin kendi malı veya başkasına ait
oluşu konusunda bir tafsilatta bulunmamıştır. Ancak her ikisine şamil olsa
gerektir.
İbn Müseyyeb, Şâ'bî,
Nehâî, Katâde, îmam-ı Âzam Ebû Hanife ve talebelerine göre bir kimse başkasına
ait bir köleyi amden öldürürse kısa-sen öldürülür. Yâni hürler ve köleler
arasında kısas câridir. Kendi kölesini Öldüren kişiye ise kısas yoktur. Sûfyân
Sevrî'ye göre ister kendisinin olsun ister başkasının, bir köleyi amden
öldüren şahsa kısas uygulanır. Sûfyan'dan gelen diğer bir rivayete göre ise o
da Ebû Hanife ve ar-daşalan ile aynı görüştedir.
Uzuvlar konusunda ise,
kölelere karşılık hürlere kısas
uygulanmaz.Bunda ulemâ hem fikirdirler.
4519 numaralı hadisten
anlaşıldığına göre Ravh b. Dinar adındaki bir köle efendisi olan Zinba'ın bir
cariyesine şehvetle bakmış (İbn Mâce'de-ki rivayete göre cariyeyi öpmüş) ve
cariyenin sahibi gayrete gelip kölenin erkeklik uzvunu kesmiş, köle Hz. Nebie
gelip şikâyette bulunmuş, Rasûlullah köleye acımış, kendisine bu kötülüğü
yapan adamı çağırttırmış ama adam getirelememiş, bunun üzerine köleyi azâd
edip eski sahibine ve başkalarına karşı onu tüm müslürnanlann koruyacağını söylemiştir.
Sindi'nin beyânına göre,
Hz. Nebi (s.a.v) insanların bu tür kötülüklere cür'et etmemeleri için köleyi
azâd etmiştir. Yani bu hüküm o olaya hastır. Bazı alimler ise, kölesine böyle
bir kötülük yapan herkesin aynı hükümde olduğunu yani kölenin azâd edileceğini
söylerler.