بَاب
مَا جَاءَ فِي
اتِّخَاذِ
الْخَاتَمِ
1. Mühür (Yüzük)
Edinme Konusundaki Hadisler
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرَّحِيمِ
بْنُ مُطَرِّفٍ
الرُّوَاسِيُّ
حَدَّثَنَا
عِيسَى عَنْ
سَعِيدٍ عَنْ
قَتَادَةَ
عَنْ أَنَسِ
بْنِ مَالِكٍ
قَالَ
أَرَادَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
أَنْ
يَكْتُبَ
إِلَى بَعْضِ
الْأَعَاجِمِ
فَقِيلَ لَهُ
إِنَّهُمْ
لَا يَقْرَءُونَ
كِتَابًا
إِلَّا
بِخَاتَمٍ
فَاتَّخَذَ
خَاتَمًا
مِنْ فِضَّةٍ
وَنَقَشَ فِيهِ
مُحَمَّدٌ
رَسُولُ
اللَّهِ
Enes b. Malik (r.a) şöyle
demiştir: Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) bazı yabancılara mektup
yazmak istedi. Kendisine, "Onlar mühürsüz mektubu okumazlar" denildi,
bunun üzerine gümüşten yüzük bir mühür edindi. Ve ona (Muhammedün Rasûlullah)
Muhammed Allah'ın Resulu'dür" cümlesini kazıttı.
İzah:
Buhari, Libas; Müslim,
Libas; Tirmizî, İstizan
Hadisin Buharî'deki bir
rivayetinde Hz. Nebi (s aym yabancılardan bazılarına mektup yazmak istediği,
diğer bir rivayetinde de Romalılara mektup yazmak istediği ifâde edilmektedir. Buharî'deki
başka bir rivayette "Muhammedün Resûlullah" cümlesinin üç satır
halinde nakşedilmiş olduğu her satırda bir kelimenin yer aldığı ifade
edilmektedir. Aynı hâdîs'in Sahîh-i Müslim'de üç rivayeti vardır. Bunlardan
birisinde Efendimiz'in Acem'e diğer birisinde de Kisrâ, Kaysar ve Necâşi'ye
mektup yazmak istediği belirtilmektedir. Ayrıca bazı rivayetlerde Hz. Enes
sonunda "sanki onun beyazlığını görür gibiyim" demektedir.
Ebû Davud'un
rivâyetindeki "Eacim" kelimesinin "yabancılar diye terceme edilmesi,
bu rivayetlerin hepsine şamil olur kanaatindeyiz.
"Yüzük" diye
terceme ettiğimiz kelimesini, hâtem şeklinde de, hatim şeklinde okumak
mümkündür. Kamûs'ta bu
kelimenin yedi lügati
olduğu ifade edilmekte ve bunlar teker teker sayılmaktadır. Biz, o lûgatlarin
hepsini buraya aktarmaya lüzum görmedik.
Hâtem veya Hâtîm:
Mühür, yüzük, bir şeyin sonu, bir milletin veya grubun sonuncusu, atın
ayağındaki hafif sakarlık, kısrağın memelerinden karnına doğru olan kısım
manalarına gelmektedir. Rasûlullah (s.a.v.)'in mührü, yüzüğünün kaşına
nakşedilmiş olduğu için, bu bâbdaki mühür kelimesi, aynı zamanda yüzük
mânâsını da içine almaktadır.
Hâdîs-i şerifte,
Rasûlullah (s.a.v.)'in bazı yabancılara mektup yazmak istediği
bildirilmektedir. Bunlardan maksat, yabancıların liderleridir. Yani Roma
İmparatoru, İran kisrası ve Habeş necaşisi'dir.
Hz. Nebi (s.a.v.)'in
mektup yazmasından maksat, mektup yazdırmasıdır. Bu söz şekline mecaz denilir.
İşin yapılmasını emreden, yaptıran kişi; onu bizzat yapmış gibi ifâde edilir.
Meselâ, Süleymaniye Camii’ni Sultan Süleyman yaptı, denilir. Halbuki camiyi o
yapmamış yaptırtmıştır. İşte bu anlatım şekli mecazdır, Karine de örftür. Bu
izaha göre, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in yazı yazmayışına delâlet eden
haberlerle, bu hadis arasında bir çelişkinin olmadığı görülür. Ayrıca
Rasûlullah'in önceleri yazı yazmayı bilmezken daha sonra öğrenmiş olması da
muhtemeldir.
Metinde görüldüğü üzere
Sahâbîler, Efendimiz'e yabancıların mühürsüz mektuplara itibar etmediklerini söylemişler,
O da kaşı üzerinde "Muhammedün Rasûlullah" Muhammed Allah'ın
rasûlüdür, ibaresi bulunan gümüşten bir yüzük yaptırmıştır. Yabancıların
mühürsüz mektuplara itibar etmeyiş sebepleri, mühürün mektubu yazana delâlet
etmesi, mektuba başkaları tarafından bir takım ilâvelerin yapılmasını
engellemesi ve mektuba ciddiyet kazandırmasıdır.
Hâdis-i şerif yüzük
takmanın caiz olduğuna delâlet etmektedir. Bu konudaki fıkhı hükümlere babın
son hadisinin izahı esnasında temas edilecektir.