DEVAM: 10. Hakimin
Müslümanların İdare Ve Himayesi Altında Yaşaman Gayri Müslimlerin Davasına
Bakması
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مُحَمَّدٍ
النُّفَيْلِيُّ
حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ بْنُ
سَلَمَةَ
عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ إِسْحَقَ
عَنْ دَاوُدَ
بْنِ
الْحُصَيْنِ
عَنْ عِكْرِمَةَ
عَنْ ابْنِ
عَبَّاسٍ
قَالَ لَمَّا
نَزَلَتْ هَذِهِ
الْآيَةُ
فَإِنْ
جَاءُوكَ
فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ
أَوْ
أَعْرِضْ
عَنْهُمْ
وَإِنْ حَكَمْتَ
فَاحْكُمْ
بَيْنَهُمْ
بِالْقِسْطِ
الْآيَةُ
قَالَ كَانَ
بَنُو
النَّضِيرِ
إِذَا
قَتَلُوا
مِنْ بَنِي
قُرَيْظَةَ
أَدَّوْا
نِصْفَ الدِّيَةِ
وَإِذَا
قَتَلَ بَنُو
قُرَيْظَةَ مِنْ
بَنِي
النَّضِيرِ
أَدَّوْا
إِلَيْهِمْ
الدِّيَةَ
كَامِلَةً
فَسَوَّى
رَسُولُ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
بَيْنَهُمْ
İbn Abbas'tan rivayet
olunmuştur; dedi ki: "Sana gelirlerse, ister aralarında hüküm ver ister
onlardan yüz çevir"[Mâide 42] âyet(i ile) bunun devamı (olan), "Ve
eğer hüküm verirsen aralarında adaletle hüküm ver. Çünkü Allah adalet yapanı
sever." âyet(i) indiği sırada Nadîr oğullan Kureyzâ oğullarından (birini)
öldürdüklerinde (onlara) diyetin yarısını öderlerdi. (Fakat) Kureyza oğullan
Nadîr oğullarından (birini) öldürdüler mi (onlara) tam diyet öderlerdi. (Bu
âyetlerin inmesi üzerine) Rasûîullah (s.a.v.), onların arasında adaletle hüküm
verme esasını getirdi.
İzah:
Ahmed b. Hanbel, I,
363.
Metinde iniş sebsbi
açıklanan âyet-i kerime hakkında tefsir
"Ebû Cafer İbn
Cerîr Taberî der ki: Bize Hennâd ve Ebû Küreyb... Abdullah İbn Abbas'tan
naklettiler ki; Mâide süresindeki bu âyetler, Benî Nadîr ile Beni Kurayzâ
arasında vâki olan bir diyet harbi üzerine nazil olmuştur. Şöyle ki, Benî
Nadîr'in ölüleri; değerli sayılır ve onlar için tam diyet ödenirdi. Benî
Kurayzâ'nın ölüsü için ise yarım diyet ödenirdi. Bu hususta Hz. Nebi'in hükmüne
başvurdular. Allah Teâlâ da onlar hakkında bu âyet-i kerimeyi inzal buyurdu.
Rasûîullah (s.a.v.) bu konuda onları gerçeğe sevk ederek diyetlerinin eksik
olduğunu bildirdi. Bunların hangisinin doğru olduğunu en iyi Allah bilir. Bu
rivayeti İmam Ahmed, Ebû Dâvûd ve Nesâî, İs-hak'ın hadislerinden naklederler.
Sonra İbn Cerîr Taberî der ki: Bize Ebû Küreyb... Abdullah İbn Abbas'tan
nakletti ki: Bunlar, Kurayzâ ve Nâdir oğullarıydı. Nadîr oğulları daha üstün
olduklarından, Kurayzâ oğullarından bir kişi Nadîr oğullarından
bjrini-ûldür-ecelt olunsa,, buna-mukabil o da ölürdü. Nadir oğullarından
birisi, Kurayzâ oğullarından birisini öldürecek olursa, diyet olarak yüz vesk
hurma verirdi. Hz. Nebi Medine'ye geldiğinde, Nadîr oğullarından bir kişi,
Kurayzâ oğullarından birini öldürdü. Onlar da; bizim hakkımızı verin, dediler.
Karşı taraf: Aramızda Allah'ın Rasûlünü hakem yapalım, dediler. Bunun üzerine,
"Şayet hükmedersen aralarında adaletle hükmet..." âyeti nazil
oldu."[Bk. Çeviren: Karlığa Bekir; Hadislerle Kur'an-ı Kerim Tefsiri, İbn
Kesîr, V, 2348-2349.]
Üzerinde durduğumuz bu
hadis; müslüman hâkimlerin, gayri müslim azınlıkların davasına da
bakabileceğine delâlet etmektedir. Bu meselenin hükmünü bir önceki hadisin
şerhinde açıkladığımız için burada tekrara lüzum görmüyoruz.