DEVAM: 7. Hakimin
Yanlış Hüküm Vermesi
حَدَّثَنَا
إِبْرَاهِيمُ
بْنُ مُوسَى
الرَّازِيُّ
أَخْبَرَنَا
عِيسَى
حَدَّثَنَا أُسَامَةُ
عَنْ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
رَافِعٍ
قَالَ
سَمِعْتُ
أُمَّ
سَلَمَةَ
عَنْ النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
بِهَذَا الْحَدِيثِ
قَالَ
يَخْتَصِمَانِ
فِي مَوَارِيثَ
وَأَشْيَاءَ
قَدْ
دَرَسَتْ
فَقَالَ إِنِّي
إِنَّمَا
أَقْضِي
بَيْنَكُمْ
بِرَأْيِي
فِيمَا لَمْ
يُنْزَلْ
عَلَيَّ
فِيهِ
Abdullah b. Râfi'den;
dedi ki: Ben Ümmü Seleme'yi, Nebi (s.a.v.) den şu (bir önceki) hadisi (rivayet
ederken) işittim. (Abdullah b. Râfî' sözlerine devamla şöyle) dedi: Miras ve
kaybolup gitmiş bir takım mallar hususunda (iki şahıs Hz. Nebi'e müracaat
ederek birbirlerinden) davacı oldular. Bunun üzerine (Hz. Nebi): "Ben,
hakkında bana (bir vahiy) inmemiş olan hususlarda kendi re'yimle hüküm
veririm" buyurdu.
İzah:
Bu hadis-i şerif,
"İki husustan birinin hükmünü, aralarındaki illet benzerliğinden dolayı
diğerinde de geçerli kılmak"demek olan kıyasın meşruluğuna delâlet
etmektedir. Usûl-i fıkıh âlimleri; bu hadis-i şerife bakarak kıyasın
meşruluğuna hükmetmişlerdir.
Bilindiği gibi
hâdiseler sınırsız olduğundan, her hâdise hakkında Kitap ve sünnette nass
bulunamaz. Fakat Kitap ve sünnette bu hâdiselere asıl teşkil edecek hükümler
konmuştur. Kıyas sayesinde toplumlarda olup biten hâdiseleri bu aslî
hükümlerden birine bağlamak mümkün olur. Bu hadisin bab başlığı İle ilgisi;
hâkimin zahirî delillere göre hüküm verdiği İçin, bazen işin iç yüzüne vâkif
olamayarak hatalı hüküm vermekten kurtulamayacağı noktasındadır.