بَاب
فِي
النَّهْيِ
عَنْ
النَّجْشِ
44. Bir Kimsenin Satın
Almak İstemediği Halde Müşteriler Arasına Girip Fiat Yükseltmesi Yasaktır
حَدَّثَنَا
أَحْمَدُ
بْنُ عَمْرِو
بْنِ السَّرْحِ
حَدَّثَنَا
سُفْيَانُ
عَنْ الزُّهْرِيِّ
عَنْ سَعِيدِ
بْنِ
الْمُسَيِّبِ
عَنْ أَبِي
هُرَيْرَةَ
قَالَ قَالَ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
لَا
تَنَاجَشُوا
Ebû Hureyre (r.a),
Rasûlullah (s.a.v.)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: Satın
almayacaksanız, müşteri kızıştırmak için fiat artırmayınız."
İzah:
Buharî, buyu'; Müslim,
buyu'; Tirmizî, buyu'; Nesâî, buyu'; İbn Mâce, ticârât ; Dârimî, buyu';
Muvatta, buyu'
"Kişinin bir malı
satın almak istemediği halde müşteriler arasına girip fiat yükseltmesi"
manasını veren ibare sadece bir kelimedir. Bu kelime "necş" dir.
Türkçede kelime olarak karşılığı yoktur. Onun için mefhum tercemesi
yapılmıştır.
Hattâbî bu hadisin
şerhinde şöyle demektedir:
"Necş; bir
kimsenin satılan bir malı görüp satın almak istemediği halde fiatını
yükseltmesidir. Bunu, müşterileri kızıştırmak, fiatı artırmak için yapar. Bu
harekette malı satın almak isteyenleri kandırmak ve emrolunan nasihati
terketmek vardır. Âlimler, necşin akdi ifsad etmediğinde hemfikirdirler. Ancak
bazı âlimler, fiat yükselticinin bunu satıcının izni ile yapması halinde
müşterinin muhayyer olduğunu söylerler."
Nevevî de şunları
söyler: "Satın alma niyeti olmadığı halde fiat yükseltmek icma ile
haramdır, satış ise sahihtir. Eğer satıcı durumdan haberdar değilse günahı fiat
yükseltene aittir. Fakat bu, satıcının muvafakati ile olmuşsa her ikisi de
günahkâr olur. İster satıcının muvafakati olsun ister olmasın, müşterinin
satışı feshetme muhayyerliği yoktur. Çünkü o aldanma konusunda
kusurludur."
İmam Mâlik'den bu
satışın bâtıl olduğu şeklinde bir görüş nakledilmiştir.
Yukarıda da beyan
edildiği gibi bu yolla yapılan bir satış dinen mahzurludur Ancak, hukuken
geçerlidir.