بَاب
فِي
التَّشْدِيدِ
فِي ذَلِكَ
31. Müzaraanın Nehyi
Konusunda Ağır Hükümler Taşıyan Hadisler
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الْمَلِكِ
بْنُ شُعَيْبِ
بْنِ
اللَّيْثِ
حَدَّثَنِي
أَبِي عَنْ جَدِّي
اللَّيْثِ
حَدَّثَنِي
عُقَيْلٌ عَنْ
ابْنِ شِهَابٍ
أَخْبَرَنِي
سَالِمُ بْنُ
عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ عُمَرَ
أَنَّ ابْنَ
عُمَرَ كَانَ
يَكْرِي
أَرْضَهُ
حَتَّى
بَلَغَهُ
أَنَّ رَافِعَ
بْنَ خَدِيجٍ
الْأَنْصَارِيَّ
حَدَّثَ
أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
كَانَ
يَنْهَى عَنْ
كِرَاءِ
الْأَرْضِ
فَلَقِيَهُ
عَبْدُ
اللَّهِ
فَقَالَ يَا ابْنَ
خَدِيجٍ
مَاذَا
تُحَدِّثُ
عَنْ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي كِرَاءِ
الْأَرْضِ
قَالَ
رَافِعٌ لِعَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
عُمَرَ
سَمِعْتُ عَمَّيَّ
وَكَانَا
قَدْ شَهِدَا
بَدْرًا يُحَدِّثَانِ
أَهْلَ
الدَّارِ
أَنَّ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
نَهَى عَنْ كِرَاءِ
الْأَرْضِ
قَالَ عَبْدُ
اللَّهِ وَاللَّهِ
لَقَدْ
كُنْتُ
أَعْلَمُ فِي
عَهْدِ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
أَنَّ
الْأَرْضَ
تُكْرَى
ثُمَّ خَشِيَ
عَبْدُ اللَّهِ
أَنْ يَكُونَ
رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَحْدَثَ فِي
ذَلِكَ
شَيْئًا لَمْ
يَكُنْ
عَلِمَهُ فَتَرَكَ
كِرَاءَ
الْأَرْضِ
قَالَ أَبُو
دَاوُد
رَوَاهُ
أَيُّوبُ
وَعُبَيْدُ
اللَّهِ
وَكَثِيرُ
بْنُ
فَرْقَدٍ
وَمَالِكٌ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ رَافِعٍ
عَنْ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَرَوَاهُ
الْأَوْزَاعِيُّ
عَنْ حَفْصِ
بْنِ عِنَانٍ
الْحَنَفِيِّ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ رَافِعٍ
قَالَ
سَمِعْتُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَكَذَلِكَ
رَوَاهُ
زَيْدُ بْنُ
أَبِي
أُنَيْسَةَ
عَنْ
الْحَكَمِ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ ابْنِ عُمَرَ
أَنَّهُ
أَتَى
رَافِعًا
فَقَالَ سَمِعْتُ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ
نَعَمْ
وَكَذَا قَالَ
عِكْرِمَةُ
بْنُ
عَمَّارٍ
عَنْ أَبِي
النَّجَاشِيِّ
عَنْ رَافِعِ
بْنِ خَدِيجٍ
قَالَ سَمِعْتُ
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
عَلَيْهِ
الصَّلَاة
وَالسَّلَامُ
وَرَوَاهُ
الْأَوْزَاعِيُّ
عَنْ أَبِي النَّجَاشِيِّ
عَنْ رَافِعِ
بْنِ خَدِيجٍ
عَنْ عَمِّهِ
ظُهَيْرِ
بْنِ رَافِعٍ
عَنْ النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَالَ أَبُو
دَاوُد أَبُو
النَّجَاشِيِّ
عَطَاءُ بْنُ
صُهَيْبٍ
Salim b. Abdullah b.
Ömer'den rivayet edildiğine göre; İbn Ömer (r.a.), Râfi' b. Hadîc'in
"Rasûlullah (s.a.v.) araziyi kiraya vermeyi nehyederdi." dediği
haberini alıncaya kadar toprağını kiralardı. Râfi'a varıp; Ey İbn Hadîc,
araziyi kiralama konusunda Rasûlullah'dan ne haber veriyorsun? dedi.
Râfi'de Abdullah b.
Ömer'e şu cevabı verdi: Amcalarımı, -ikisi de Bedir'e iştirak etmişlerdir- ev
halkına, Rasûlullah (s.a.v.)'in araziyi kiralamayı nehyettiğini haber
verirlerken işittim. Bunun üzerine Abdullah: Vallahi, Rasûlullah (s.a.v.)
devrinde tarlanın kiraya verildiğini zannediyordum, dedi.
Sonra Abdullah,
Rasûlullah'ın bu konuda kendisinin bilmediği bir şey ihdas etmiş olmasından
korktu ve araziyi kiraya vermeyi bıraktı.
Ebû Dâvûd dedi ki: Bu
hadisi Eyyub, Ubeydullah, Kesîr b. Ferkad ve Mâlik, Nâfi'den, Nâfi' Râfi'den, o
da Rasûlullah'tan rivayet etti. Evzaî de aynı hadisi Hafs b. înân
[et-HanefîJ'den, o Nâfi'den Nâfi'de Râfi'den rivayet etmiştir. (Bu rivayette)
Râfi', ''Rasûlullah'tan işittim... " dedi. Aynı şekilde Zeyd b. Ebî
Üneyse'nin Hakem'den, Hakem'in Nâfi'den, onun da îbn Ömer'den rivayet ettiğine
göre; İbn Ömer, Râfi'e gelip; "Rasûlullah'tan işittin mi?" demiş,
Râfi' de ''evet" karşılığını vermiştir.
Yine bu hadisi, îkrime
b. Ammâr, Ebû Necâşî'den, Ebû Necaşı de Râfi' [b.Hadîc)"den,
"Rasûlullah (s.a.v.)'tan işittim" şeklinde rivayet etmişlerdir.
el-Evzaîise, Ebû Necâşî'den, o Râfi' b. Hadîc'ten, Râfi' de amcası Zahir b.
Râfi' vasıtasıyla Hz. Nebi'den rivayet etmiştir.
Ebû Dâvûd:
"Necâşî'nin babası Atâ b. Süheyb'dir" der.
İzah:
Buhari, hars; Müslim,
buyu'; Nesâî, eymân; Muvatta, kira; Ahmed b. Hanbel, II, 6,64, III, 465.
Bu hadisten
anlaşıldığına göre, İbn Ömer tarlasını kiraya verip ektiriyor ve bunun meşru
olduğunu biliyordu. Ancak, Râfi' b. Hadîc'in, Rasûlullah'ın tarlayı kiraya
vermeyi nehyettiğine dair haberini duydu ve konuyu kendisi ile görüştü. Daha
sonra da Hz. Nebi'in önceki hükmü değiştirip tarlayı kiralamayı yasakladığı ve
kendisinin bundan haberdar olmadığı endişesiyle tarlasını kiraya vermekten
vazgeçti.
Hadisin Müslim'deki bir
rivayetinde, İbn Ömer'in Muâviye'nin hilâfetinin ilk yıllarına kadar tarlasını
kiraladığı, o zaman Râfi'in haberini duyduğu ifade edilmektedir.
Önceki babın ilk
hadisini izah ederken de işaret ettiğimiz gibi, müzâra-anın caiz olmadığına
delâlet eden bu hadis birçok yoldan ve değişik lafızlarla gelmiştir. Ebû Dâvûd
bu yollan, hadisin sonunda göstermiştir. Münzirî bütün isnadların gayet iyi
olduğunu söyler.
Ebû Davud'un hadisin
sonunda işaret ettiği rivayetlerde görüldüğü üzere hadisin bazı rivayetlerinde
Râfi'in bizzat kendisinin Hz. Nebi'den işittiği ifade edilmektedir. Bazılarında
ise tarlayı kiraya vermenin caiz olmadığına delâlet eden haberi kendisine
amcalarının verdiği belirtilmektedir. Bu farklı ifadeler, bir kısım âlim
tarafından rivayette bir kusur olarak görülmüş ve delil olmaya uygun
bulunmamıştır.
Hadisin zahiri, tarlayı
kiraya vermenin caiz olmadığına delâlet etmektedir. Bu konu ile ilgili geniş
bilgi, bundan öncei babın ilk hadisinin şerhinde geçmiştir. Burada tekrarına
lüzum yoktur.