DEVAM: 18. Nezirlerden
Nehy
حَدَّثَنَا
أَبُو
دَاوُدَ
قَالَ قُرِئَ
عَلَى
الْحَارِثِ
بْنِ
مِسْكِينٍ
وَأَنَا شَاهِدٌ
أَخْبَرَكُمْ
ابْنُ وَهْبٍ
قَالَ أَخْبَرَنِي
مَالِكٌ عَنْ
أَبِي
الزِّنَادِ
عَنْ عَبْدِ
الرَّحْمَنِ
بْنِ
هُرْمُزَ
عَنْ أَبِي
هُرَيْرَةَ
أَنَّ رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
قَالَ لَا
يَأْتِي
ابْنَ آدَمَ
النَّذْرُ
الْقَدَرَ
بِشَيْءٍ
لَمْ أَكُنْ
قَدَّرْتُهُ
لَهُ
وَلَكِنْ
يُلْقِيهِ
النَّذْرُ
الْقَدَرَ قَدَّرْتُهُ
يُسْتَخْرَجُ
مِنْ
الْبَخِيلِ
يُؤْتِي
عَلَيْهِ مَا
لَمْ يَكُنْ
يُؤْتِي مِنْ
قَبْلُ
Ebu Hureyre (r.a)'den
rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.v.) (Allah C.C.'nun şöyle buyurduğunu)
söylemiştir: "Adak adamak insanoğluna; benim kendisi için takdir etmediğim
bir şeyi getirmez. Ancak adak insanı, benim kendisine takdir ettiğim şeye
iletir. (Onunla) cimriden mal çıkarılır. Cimri, Önceden vermediğini o adağı
üzerine verir."
İzah:
Buhari, eymân, kader;
Müslim, nezr; Nesâî, eyman; ibn Mace, keffarat, Tirmizî, nüzûf ; Ahmed b.
Hanbel, II, 61, 301, 412.
Bu hadis haddizatında,
hadis-i kudsîdir. Yani Hz.Nebi bunu Allah (c.c.)’dan haber vermiştir. Ancak
metinde bu açıkça görülmemekte, sanki Hz. Nebi in sözü imiş gibi ifade
edilmektedir.
Bu hadisi Ebû
Dâvûd'dan, Ebu'l-Hasen b. el-Abd rivayet etmiştir. Lü'lüî'nin rivayetinde ise
mevcut değildir. Bu yüzden Münzirî'nin Muhtasarında yer
almamıştır.Avnu'l-Ma'bûd sahibi; Hafız Mizzî'nin de bu hadisi el-Etrâf
adındaki kitabında zikretmediğini söyleyerek şaşkınlığım ifade. eder.
Bu hadis, dipnotta da
işaret edildiği gibi bir kudsî hadistir. Ancak, sözün Allah (c.c)'a nisbeti
açıkça gösterilmemiştir. İbn Hacer, Fethu'1-Bârî' de buna işaretle şöyle der:
"Bu hadis, kudsî hadislerdendir. Ancak Allah'a nisbeti açıkça ifade
edilmemiştir."
Hadisin Buhari, Ebû
Dâvûd ve Nesâî'deki rivayetlerinden, onun bir kudsî hadis olduğu hemen
anlaşılmaktadır. Çünkü metnin bir bölümünde, ''Nezir insanoğluna, benim kendisi
için takdir etmediğim hiçbir şeyi getirmez" de-riilmektedir. İnsanlar için
olacak şeyleri takdir eden sadece Allah (c.c) olduğuna göre bu hükmün
sahibinin de Allah olması gerekir. Hükmün hikâye yoluyla değii de doğrudan
doğruya hüküm sahibine nisbet edilmesi, hadisin kudsî hadis olduğuna
delildir.'' Ancak bu durum, Müslim ve îbn Mâce'nin rivayetlerinde bu derece
açık değildir. Çünkü yukarıda işaret ettiğimiz cüm-[e Müslim'in Sahih'inde:
"Allah'ın kendisi için takdir etmediği bir şeyi..."; Sünen-i İbn
Mâce'de, "...Ancak kendisi için takdir edilen şeyi..." şeklinde ifade
edilmiştir. Görüldüğü gibi bu rivayetlerde takdir etme işini ya Hz. Peygamber
Allah'a nisbet etmiş, ya da takdir meçhul olarak kullanılmıştır.
Hadis metnindeki
"Cimriden çıkartılır" manasına gelen; cümlesi de; Buhari'de,
"Allah, onunla cimriden (mal) çıkarır"; Müslim'de, "Bu nezirle
cimriden daha önce vermek istemediği şey çıkartılır"; İbn Mâce'de de,
"Nezir sebebiyle cimriden (bir şey) çıkarılır" manalarına gelecek
şekilde ifade edilmektedir.
Bundan önceki hadiste
olduğu gibi bunda da; arzuladığı bir sonuca ulaşmak için adakta bulunmanın
sonucu değiştirmeyeceği, çünkü olan herşeyin Allah'ın takdirinin eseri olduğu
ifade edilmektedir. Ama adak sayesinde normal hallerde bir şey vermeyen
cimrilerden mal çıkar. Çünkü cimri, bir şeyin Dİması halinde sadaka vermeyi
veya kurban kesmeyi adar ve istediği olursa adadığını vermek zorunda kalacak ve
kendisinden mal çıkacaktır.
Adağın, malın çıkmasına
sebep olmasında sadece cimrilerin anılması, ;imri olmayanların adak sebebiyle mal
vermeyecekleri manasına gelmez. Çünkü muallak nezirde, istenilen şeyin
gerçekleşmesi halinde nezrin gereğini yapmak hem cimri hem de cömert için
vacibtir. Cömertler bir şey adamadan ia sadaka verip hayır ve hasenatta
bulundukları için, hadiste sadece cimri-er anılmıştır.