SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

CENAİZ BAHSİ

<< 3180 >>

DEVAM: 44-45. Cenazenin Önünde Yürümek

 

حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ بَقِيَّةَ عَنْ خَالِدٍ عَنْ يُونُسَ عَنْ زِيَادِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ وَأَحْسَبُ أَنَّ أَهْلَ زِيَادٍ أَخْبَرُونِي أَنَّهُ رَفَعَهُ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ الرَّاكِبُ يَسِيرُ خَلْفَ الْجَنَازَةِ وَالْمَاشِي يَمْشِي خَلْفَهَا وَأَمَامَهَا وَعَنْ يَمِينِهَا وَعَنْ يَسَارِهَا قَرِيبًا مِنْهَا وَالسِّقْطُ يُصَلَّى عَلَيْهِ وَيُدْعَى لِوَالِدَيْهِ بِالْمَغْفِرَةِ وَالرَّحْمَةِ

 

Ziyad (in) Nebi (s.a.v.)'e kadar ulaştırdığı merfu bir hadiste Hz. Nebi Efendimiz şöyle) buyuruyor: "Binitli, cenaze'nin arkasında yürür, yaya ise (cenaze'nin) önünden ve arkasından o'na yakın olarak sağından ve (ya) solundan yürüyebilir. Düşük üzerine namaz kılınır anne ve babası için de (Allah'dan) mağfiret ve rahmet istenir."

 

 

İzah:

Tirmizi, cenâiz; Nesaî, cenâiz; İbn Mace, cenâiz; Ahmed b. Hanbel IV-247, 248, 249, 252.

 

Bu hadis-i şerif, cenazeyi kabre götürürken bir vasıtaya binmenin caiz olduğuna delalet etmektedir. Fakat bu cevaz, bir cenazeyi kabre kadar uğurlayabilmek için kesinlikle bir vasıtaya binmeye muh­taç olan kişiler içindir. Çünkü Hz. Nebiin bir cenazeyi kabre götürür­ken binmesi için kendisine takdim edilen bir hayvana binmeyi kabul etmedi­ğini ifade eden 3177 ve 3178 numaralı hadis-i şerifler buna delalet etmektedir. 3177 ve 3178 numaralı hadisi şeriflerdeki cenazeyi uğurlamaya bir vası­tayla gitmekle ilgili yasak, cenazeyi uğurlarken özürsüz olarak vasıtaya bin­meye ait olduğuna göre, bu hadislerle mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerif arasında bir çelişki yoktur. Çünkü sözü geçen hadislerdeki yasak, cenazeyi uğurlarken mazeretsiz olarak vasıtaya binmekle ilgilidir. Mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerifteki cevaz ise, mazereti olan kimselerle ilgilidir.

 

Mevzumuzu teşkil eden hadis-i şerife dayanarak, Maliki âlimleri ile Ha­nefi, Hanbeli âlimleri ve cumhur ulema cenazeyi uğurlarken mazeretinden dolayı bir vasıtaya binmek durumunda kalan bir kimsenin cenazeyi arkadan ta'kibetmesinin    daha faziletli olduğunu söylemişlerdi.

 

Şafiî âlimlerine göre, efdal olan binitli kimselerin de yayalar gibi cena­zenin arkasından yürümeleridir. Fakat mevzumuzu teşkil eden hadis-i şeri­fin zahiri Şafiîlerin aleyhine bir delildir.

 

Süfyan-ı Sevrî (r.a) de bu hadisin zahirine dayanarak cenazeyi uğurla­maya çıkan kimsenin cenazenin dört tarafında da yürüyebileceğini söylemiştir.

 

Buraya kadar anlattığımız meseleleri şöylece özetlememiz mümkündür:

 

1. Cenazeyi uğurlarken mazeretsiz olarak bir vasıtaya binmek mekruhtur.

 

2. Cenazeyi uğurlarken dört tarafında da yürümek caiz olmakla bera­ber, önünde yürümenin mi yoksa arkasında yürümenin mi daha faziletli ol­duğu mezheb imamları arasında ihtilaflıdır.

 

İbn Hazm'a göre, binitli olan kimseler, cenazenin arkasında yürürler, yayalarsa cenazenin istedikleri tarafından yürüyecebilirler. Fakat arkasından yürümeleri daha iyidir.

 

Mevzumuzu teşkil eden bu hadis-i şerif, ayrıca düşük çocuk üzerine na­maz kılmanın meşruluğuna delalet etmektedir. Nitekim İmam-ı Ahmed ile Dâvud Zahiri bu hadisin zahirine sarılarak doğunca ister ağlayıp ta ölsün isterse tamamen ölü olarak dünyaya gelsin, düşük üzerine namaz kılınması gerektiğine hükmetmişlerdir. Bu görüş , Hz. İbn Ömer'le İbn el-Müseyyeb ve İbn Sîrîn'den de rivayet olunmuştur.

 

İmam Ebû Hanife ile taraftarları, İmam Malik, el-Evzaî ve Şafiî (r.a)'e göre, düşük doğunca, sesi işitildikten sonra Ölürse, cenaze namazı kılınır, fakat tamamen ölü olarak dünyaya gelir de hiç sesi işitilmezse namazı kılın­maz. Çünkü "Çocuk canlı olarak dünyaya gelmedikçe, ona cenaze namazı kılınmaz."[Tirmizi, cenâiz] meâlideki hadis-i şerif buna delalet eder.  

 

Çocuğun sesinin duyulmasından veya ağlamasından maksat, aksırıp, tık­sırması, bağırıp-çağırması gibi hayat belirtilerinden birinin onda görülmesidir.

 

Her ne kadar Tirmizî'nin bu rivayetinin senedinde çeşitli yönlerden ten­kide uğrayan İsmail b. Müslim el-Mekkî varsa da aslında bu hadisi şerif Nesai, İbn Hibban ve Hakim tarafından da rivayet edilerek takviye edilmiştir. İbn Mace, bu hadisi şu manâya gelen lafızlarla rivayet etmiştir: "Çocuk do­ğarken istihlal ettiği (hayat belirtisi gösterdiği) zaman üzerine cenaze nama­zı kılınır ve (kendisi) mirasçı da olur."[İbn Mace, cenâiz]