DEVAM: 20-21 Akîka
Kurbanı
حَدَّثَنَا
حَفْصُ بْنُ
عُمَرَ
النَّمَرِيُّ
حَدَّثَنَا
هَمَّامٌ
حَدَّثَنَا
قَتَادَةُ
عَنْ
الْحَسَنِ
عَنْ
سَمُرَةَ
عَنْ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
قَالَ كُلُّ
غُلَامٍ
رَهِينَةٌ
بِعَقِيقَتِهِ
تُذْبَحُ
عَنْهُ
يَوْمَ
السَّابِعِ
وَيُحْلَقُ
رَأْسُهُ
وَيُدَمَّى
فَكَانَ قَتَادَةُ
إِذَا سُئِلَ
عَنْ الدَّمِ
كَيْفَ يُصْنَعُ
بِهِ قَالَ
إِذَا
ذَبَحْتَ
الْعَقِيقَةَ
أَخَذْتَ
مِنْهَا
صُوفَةً
وَاسْتَقْبَلْتَ
بِهِ أَوْدَاجَهَا
ثُمَّ
تُوضَعُ
عَلَى
يَافُوخِ الصَّبِيِّ
حَتَّى
يَسِيلَ
عَلَى
رَأْسِهِ مِثْلَ
الْخَيْطِ
ثُمَّ
يُغْسَلُ
رَأْسُهُ بَعْدُ
وَيُحْلَقُ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
وَهَذَا
وَهْمٌ مِنْ
هَمَّامٍ
وَيُدَمَّى
قَالَ أَبُو
دَاوُد خُولِفَ
هَمَّامٌ فِي
هَذَا
الْكَلَامِ وَهُوَ
وَهْمٌ مِنْ
هَمَّامٍ
وَإِنَّمَا قَالُوا
يُسَمَّى
فَقَالَ
هَمَّامٌ
يُدَمَّى
قَالَ أَبُو
دَاوُد
وَلَيْسَ
يُؤْخَذُ بِهَذَا
Semure'den demiştir ki:
Rasûlullah (S.A.V.): "Her çocuk (doğumunun) yedinci gününde kendisi için,
kesilecek olan akîka kurbanı karşılığında (konmuş) bir rehine (gibi)dir. (Bu
kurban kesildikten sonra çocuğun) başı traş edilir ve (kurbanın kanıyla)
boyanır." buyurmuştur.
Katâde'ye (akika
kurbanının kanı ile) çocuğun başını kana boyamanın nasıl yapıldığı sorulduğu
zaman (şöyle) derdi: "Akîkayı kestiğin zaman ondan bir tüy alırsın, o tüyü
(hayvanın boğazındaki kesilmiş ve kanamakta olan) can damarının karşısına
tutarsın. Sonra (Kan'a boyanmış olan bu tüyü) çocuğun bıngıldağının üzerine
koyarsın; nihayet (o tüyden) çocuğun başında iplik gibi (kanlar) ak(maya
başl)ar. Daha sonra çocuğun başı yıkanır ve traş edilir.
Ebû Dâvud der ki: (Metinde
geçen) şu (çocuğun başı kurbanın kanıyla) boyanır (sözü) Hemmam'dan (gelen)
hata(lı bir rivâyet)tir. Bu söz(ün rivayetinde) Hemmam'a ters düşüldü. Bu
(çelişki) Hemmam'dan gelen bir hatadan (doğmakta)dır. (Bu sözü) Hemmam
"yüdernmâ = kana boyanır" diye rivayet ederken (Hemmam'ın dışındaki râvîler) "yüsemmâ
=isimlendirilir" diye rivayet etmişlerdir. (Hemmam'in) bu (rivayeti)
alınamaz.
İzah:
bk. Ahmed b. Hanbel,
V-17.
Metinde geçen,
"Her çocuk akîka kurbanı karşılığında rehinedir." cümlesine çeşitli
manalar verilmiştir. Bazılarına göre; bu cümle "Çocuk için mutlaka bir
akîka kurbanı kesmek gerekir. Akîka kurbanı terk edilemez," anlamına
gelmektedir. Binaenaleyh bu cümlede yeni doğan çocuk için kesilecek kurban
alacaklının elinde bulunan bir rehineye benzetilmiştir. Alacaklının elinden
alınmadıkça, rehineden faydalanmanın mümkün olmadığı gibi akîka kurbanı
kesilmedikçe de Allah'ın nimeti olan bu çocuktan hayırlı neticeler almak ve
çocuk nimetinin şükrünü eda etmek mümkün olmaz. Bu nimetin şükrünü eda etmek
için, mutlaka akîka kurbanı kesmek gerekir. Akîkamn vacip olduğunu söyleyenler
cümleye bu manayı vermişlerdir.
Hattâbi'nin de ifâde
ettiği gibi, bu vzüda söylenenlerin en güzeli Ah-med b. Hanbel (r.a.)'mn şu
sözüdür: "A .ikanın rehine olması çocuğun öbür dünyada şefaatçi olmasıyla
ilgilidir. Binâenaleyh çocuğu doğan bir kişi aki-ka kurbanı kesmeden ölecek
olursa, o çocuk âhirette ebeveynine şefaatçi olamaz; ancak çocuk akîka
kurbanından sonra ölmüşse o zaman ebeveynine şefaatçi olur. Bazılarına göre;
akîka, çocuğu şeytanın tasallutundan kurtarır. Hafız İbn Hacer'in açıklamasına
göre; Atâ el-Horasânî de cümleye bu manâyı vermiştir.
Musannif EbûDâvûd,
Hemmâm'ın bu hadiste geçen "yüdemmâ = kana boyanır." kelimesini
rivayet ederken yanıldığını bu kelimenin aslının "yü-semmâ = isim
verilir" olduğunu, nitekim Hemmâm'ın dışındaki râvîlerin bu kelimeyi
"Yüsemmâ" şeklinde rivayet ettiklerini söylemektedir.
Gerçekten Hemmâm bu
rivayetinde yanılmıştır. Gerçek olan diğer ra-vilerin rivayetidir. Katâde'nin
yapmış olduğu açıklama ise İslâmî uygulama ile değil, câhiliyye dönemindeki
Arapların uygulamasıyla ilgilidir.