بَاب
فِي
الرُّخْصَةِ
فِي
الْقُعُودِ
مِنْ الْعُذْرِ
19. Bir Mazeretten
Dolayı Harbe Katılmama İzni
حَدَّثَنَا
سَعِيدُ بْنُ
مَنْصُورٍ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرَّحْمَنِ
بْنُ أَبِي
الزِّنَادِ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ
خَارِجَةَ
بْنِ زَيْدٍ
عَنْ زَيْدِ
بْنِ ثَابِتٍ
قَالَ كُنْتُ
إِلَى جَنْبِ
رَسُولِ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ فَغَشِيَتْهُ
السَّكِينَةُ
فَوَقَعَتْ
فَخِذُ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
عَلَى
فَخِذِي
فَمَا وَجَدْتُ
ثِقْلَ
شَيْءٍ
أَثْقَلَ
مِنْ فَخِذِ
رَسُولِ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
ثُمَّ سُرِّيَ
عَنْهُ
فَقَالَ
اكْتُبْ
فَكَتَبْتُ فِي
كَتِفٍ لَا
يَسْتَوِي
الْقَاعِدُونَ
مِنْ
الْمُؤْمِنِينَ
وَالْمُجَاهِدُونَ
فِي سَبِيلِ
اللَّهِ
إِلَى آخِرِ
الْآيَةِ فَقَامَ
ابْنُ أُمِّ
مَكْتُومٍ
وَكَانَ رَجُلًا
أَعْمَى لَمَّا
سَمِعَ
فَضِيلَةَ
الْمُجَاهِدِينَ
فَقَالَ يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
فَكَيْفَ
بِمَنْ لَا
يَسْتَطِيعُ
الْجِهَادَ
مِنْ الْمُؤْمِنِينَ
فَلَمَّا
قَضَى
كَلَامَهُ
غَشِيَتْ
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
السَّكِينَةُ
فَوَقَعَتْ
فَخِذُهُ
عَلَى فَخِذِي
وَوَجَدْتُ
مِنْ
ثِقَلِهَا
فِي الْمَرَّةِ
الثَّانِيَةِ
كَمَا
وَجَدْتُ فِي
الْمَرَّةِ
الْأُولَى
ثُمَّ
سُرِّيَ عَنْ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ
اقْرَأْ يَا
زَيْدُ
فَقَرَأْتُ
لَا
يَسْتَوِي
الْقَاعِدُونَ
مِنْ الْمُؤْمِنِينَ
فَقَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
غَيْرُ
أُولِي
الضَّرَرِ
الْآيَةَ
كُلَّهَا
قَالَ زَيْدٌ
فَأَنْزَلَهَا
اللَّهُ
وَحْدَهَا
فَأَلْحَقْتُهَا
وَالَّذِي
نَفْسِي
بِيَدِهِ
لَكَأَنِّي
أَنْظُرُ
إِلَى
مُلْحَقِهَا
عِنْدَ
صَدْعٍ فِي
كَتِفٍ
Zeyd b. Sabit
(r.a.)'den; demiştir ki: Ben Rasûlullah (s.a.v.)'in yanında (oturuyor) idim.
Kendisini bir sükûnet kapladı. Derken Rasûlullah (s.a.v.)'in dizi benim dizimin
üzerine düştü. Rasûlullah'ın dizinden daha ağır birşey görmedim. Sonra (bu hal)
ondan çekilip gidince (bana hitaben);
"Yaz!"
dedi. Ben de (onun mübarek ağzından çıkan; "inananlardan yerlerinde
oturanlar ile mallarıyla canlarıyla Allah yolunda cîhad edenler bir olmaz.
"[Nisa 95] âyetini sonuna kadar bir kürek kemiği üzerine yazdım. Bu esnada
â'mâ bir adam olan İbn Ümm-i Mektum mücâhidlerin faziletini işitince ayağa
kalktı ve;
Ey Allah'ın Rasûlü
müzminlerden cihada gücü yetmeyenlerin durumu nasıldır? dedi. (İbn Ümm-i
Mektum) sözünü bitirince Rasûlullah (s.a.v.)'i (yeniden) bir sükunet hali daha
kapladı ve dizi dizimin üzerine düştü. Dizinin ağırlığını (bu) ikinci defa (ki
düşüşün) de de (aynen) birinci defaki gibi (herşeyden daha ağır) buldum. Sonra
(bu hal) Rasûlullah (s.a.v.)'den çekilip gidince (bana hitaben); "Ey Zeydî
(yazdığını) oku!" dedi. Ben de (yazdığım âyetin) (kısmını) okudum.
Rasûlullah (s.a.v.)'de (bu kısma)
“Özürsüz olarak (sözü ilâve edilecek)"
dedi (ve) âyetin tümünü okudu. Zeyd dedi ki: Allah (bu âyette bulunan -özürsüz
olarak- anlamındaki) kelimeyi başlıbaşına indirdi. Ben de (âyete) ilâve ettim.
Hayatım elinde olan Allah'a yemin olsun ki onun kemikte bulunan çatlağın
yanındaki ilâve edildiği yeri görür gibiyim.
İzah:
Buharî, tefsir; Nisa;
Cihad; Müslim, imare; Ahmed b. Hanbel, V, 190, 191.
Bu hadisi şeriften
anlaşılıyor ki Asr-ı saadette bazı müslümanlar, inançlarında şüphe olmadığı
halde psikolojik veya herhangi bir sebeple cihada katılmamışlar, bunların Allah
indindeki durumları sorulunca cihada katılanlarla katılmayanların mertebesini
belirtmek üzere bu âyetler inmiştir. " = zarar sahibinden başka"
cümlesi, maddi bir özürle cihada katılmayanları bu hükümden istisna
etmektedir. Bilindiği gibi bir özürle cihada katılmayanların sevabı eksilmez,
derecesi düşmez. Çünkü yüce Allah; "köre güçlük yoktur (Bunlar savaşa
katılmak zorunda değillerdir) kim Allah'a ve onun elçisine itaat ederse (Allah)
onu altından ırmaklar akan cennetlere sokar..."[Feth 15 ve 17]
buyurmuştur.
Ayetin ifadesine göre
cihad eden mü'minler, cihada gitmeyenlerden üstündürler. Ama Allah
"...Gerçi Allah, hepsine de güzellik va'detmiştir..."[Nisâ 95] âyet-i
kerimesiyle bütün mü'minlere güzellik va'detmiştir. Bu da cihadın farz-ı ayn
değil farz-ı kifâye olduğunu gösterir. Çünkü farz-ı ayn olsaydı bunu
yapmayanlarda hiçbir fazilet kalmaz, tersine günahkâr olurlardı.[bk. Ateş
Süleyman, Kur'an-ı Kerim'in Yüce Meali ve Çağdaş Tefsir, I, 615, 617.]