DEVAM: 141. Ganimetten
Kadınla Köleye De Pay Verilir
حَدَّثَنَا
إِبْرَاهِيمُ
بْنُ سَعِيدٍ
وَغَيْرُهُ
قَالَا
أَخْبَرَنَا
زَيْدُ بْنُ الْحُبَابِ
قَالَ
حَدَّثَنَا
رَافِعُ بْنُ
سَلَمَةَ
بْنِ زِيَادٍ
حَدَّثَنِي
حَشْرَجُ
بْنُ زِيَادٍ
عَنْ
جَدَّتِهِ
أُمِّ
أَبِيهِ
أَنَّهَا
خَرَجَتْ
مَعَ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي غَزْوَةِ
خَيْبَرَ
سَادِسَ
سِتِّ
نِسْوَةٍ
فَبَلَغَ رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
فَبَعَثَ
إِلَيْنَا
فَجِئْنَا فَرَأَيْنَا
فِيهِ
الْغَضَبَ
فَقَالَ مَعَ
مَنْ
خَرَجْتُنَّ
وَبِإِذْنِ
مَنْ
خَرَجْتُنَّ
فَقُلْنَا يَا
رَسُولَ
اللَّهِ
خَرَجْنَا
نَغْزِلُ الشَّعَرَ
وَنُعِينُ
بِهِ فِي
سَبِيلِ اللَّهِ
وَمَعَنَا
دَوَاءُ
الْجَرْحَى
وَنُنَاوِلُ
السِّهَامَ
وَنَسْقِي
السَّوِيقَ فَقَالَ
قُمْنَ حَتَّى
إِذَا فَتَحَ
اللَّهُ
عَلَيْهِ
خَيْبَرَ
أَسْهَمَ
لَنَا كَمَا
أَسْهَمَ
لِلرِّجَالِ
قَالَ قُلْتُ
لَهَا يَا
جَدَّةُ
وَمَا كَانَ
ذَلِكَ
قَالَتْ
تَمْرًا
Haşrec b. Ziyad'ın baba
annesi (Ümmü Ziyad el-Eşçiyye) nden demiştir ki; Kendisi Rasûlullah (s.a.v.) ile
birlikte (Hayber savaşına katılan) altı kadının altıncısı olarak Hayber
savaşına çıkmıştır. (Hz. Ümmü Ziyad sözlerine) şöyle devam etti: Bizim de.
erkeklerle birlikte savaş'a çıktığımız haber olarak Rasûlullah (s.a.v.)'e
erişince bize (emir) gönderip (yanına çağırdı) Biz de (emr'e uyup huzuruna)
vardık. Kendisinde öfke (alametleri) gördük. (Bu savaşa)
“Kiminle ve kimin
izniyle çıktınız?" dedi. Biz de: "Ey Allah'ın Rasûlü, biz yün
eğirerek (savaşa) çıktık. Bununla Allah yolunda hizmet edeceğiz. Ayrıca bizim
yanımızda yaralıları(tedavi) için (birtakım) ilaçlar da var, (ganimetlerden)
hisse alırız (halka buğday ve arpadan yapılmış) sevk (denilen bir şurup)
içiririz" dedik, (bu hadisi Hz. Ümmü Ziyad'dan nakleden Haşrec, sözlerine
devam ederek şunları) söyledi (Bu konuşmadan sonra) "Kadınlar
kalktılar" (gittiler, Hz. Ümmü Ziyad sözlerine devam ederek bana)
"Allah, peygamberine Hayber'i (n kapılarını) açınca bize de erkekler gibi
(ganimetten) pay verdi." dedi. Ben de ona: "Ey nineciğim (Hz.
Peygamberin size verdiği) bu şey ne idi?" dedim. "Hurma" (idi)
diye cevap verdi.
İzah:
Ahmed b. Hanbel, V,
271; VI, 371.
Şevkanî'nin
açıklamasına göre bu hadisin senedinde bulunan Haşrec kimliği meçhul bir
kimsedir. Bu bakımdan onun rivayet ettiği hadisler delil olmaz. Hafız tbn Hacer
Telhis isimli eserinde bu ravi hakkında bu hükmü vermiştir. Hattâbî'nin bu
hadisle ilgili açıklamalarını şu şekilde özetlemek mümkündür: "Fıkıh
ulemasının büyük çoğunluğuna göre kadınlarla, kölelere ve çocuklara ganimetten
bir pay verilemez. Ancak bunlara Razh denilen ve mikdarını kumandanın tayin
edeceği, az bir hediyye verilir. Fakat imam Evzaî, savaşa katılan kadınlara da
erkekler gibi ganimetten bir hisse verilmesi gerektiğini iddia etmiş.
Kanaatimce imam bu hükmü verirken bu hadise dayanmıştır. Oysa bu hadis, delil
olma niteliği taşımayan zayıf bir hadistir. Bilfiil savaşa katılan kadınların
da erkekler gibi ganimetten hisse alabileceklerini iddia edenler olduğu gibi,
harbe gücü yeten mürahiklik çağına gelmiş çocukların da, buluğ çağına ermiş
mücahidlere denk hisse alacaklarını söyleyenler de vardır." Hafız
Şemsüddin b. el-Kayyim (r.a) de bu mevzuda şunları söylüyor: Her ne kadar bu
hadis-i şerifte "Rasûlullah ganimet eşyasından erkeklere verdiği gibi bize
de verdi" anlamında bir ifade varsa da, burada erkeklerle kadınlara,
ganimetten aynı miktarda mal verildiği kasdedilmiyor. Bir başka ifadeyle burada
miktar üzerinde durulmuyor. Sadece ganimetten erkeklere verildiği gibi
kadınlara da birşeyler verildiği ifade edilmek isteniyor."[Avnu'l-Ma'bûd,
VII, 400.] Sözü geçen kadınlara ganimetten verilen bu malların, erkeklere
verilen hisse gibi olmadığını anlamak için, onlara verilen bu malın, hurma
olduğunu düşünmek yeterlidir. Çünkü hurma bir yiyecektir. Yiyecekler ise diğer
mallar gibi değildir.