DEVAM: 32. Oruçlunun
Kendi İsteği İle Kusması
حَدَّثَنَا
أَبُو
مَعْمَرٍ
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
عَمْرٍو
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الْوَارِثِ
حَدَّثَنَا
الْحُسَيْنُ
عَنْ يَحْيَى حَدَّثَنِي
عَبْدُ
الرَّحْمَنِ
بْنُ عَمْرٍو
الْأَوْزَاعِيُّ
عَنْ يَعِيشَ
بْنِ
الْوَلِيدِ
بْنِ هِشَامٍ
أَنَّ
أَبَاهُ
حَدَّثَهُ
حَدَّثَنِي
مَعْدَانُ
بْنُ
طَلْحَةَ
أَنَّ أَبَا الدَّرْدَاءِ
حَدَّثَهُ
أَنَّ
رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ قَاءَ
فَأَفْطَرَ
فَلَقِيتُ
ثَوْبَانَ مَوْلَى
رَسُولِ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ فِي
مَسْجِدِ
دِمَشْقَ
فَقُلْتُ
إِنَّ أَبَا
الدَّرْدَاءِ
حَدَّثَنِي
أَنَّ
رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
قَاءَ
فَأَفْطَرَ
قَالَ صَدَقَ
وَأَنَا صَبَبْتُ
لَهُ
وَضُوءَهُ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
Ma'dân b. Talha'dan
rivayet edildiğine göre, Ebü-d-Derdâ ona, Rasûlullah (s.a.v.)'in (kendi isteği
olmadan) istifra edip, orucunu açtığını haber vermiştir.
Ma'dân şöyle der: Dimeşk
mescîdinde Peygamber (s.a.v.)'in azatlısı Sevbân (r.a.)'la karşılaşıp
kendisine; Ebû-d-Derdâ bana, Rasûlullah (s.a.v.)'in, istifra edip, orucunu
açtığını haber verdi dedim.
Doğru söylemiş, ona
abdest suyunu da ben döktüm, dedi.
İzah:
Dârimî, savm; Hâkim
el-Miistedrek, I, 426; Dârekutnî, Sünen, II, 182; Beyhâkî, es-Sünenü'l-kübrfi,
IV, 220; Ahmet b. Hanbel, V, 195, 276, 277, 283; VI, 443.
Dimeşk, bugün Şam
denilen şehrin adıdır. Ma'dân b. Talha'nın Dimeşk mescidinde Sevbân'la
karşılaşınca, Ebû-d-Derdâ'nın kendisine verdiği haberi söylemesi, haberin
sıhhatini tahkîk içindir. O ana kadar bilgisinin, Ebû-d-Derdâ'nm bildirdiğinin
aksine olduğu için haberin sıhhatini araştırmak istemiş olması mümkündür.
Bu hadîsin zahiri,
kişinin kendi isteği olmadan kusmasının, orucu bozacağı izlenimini
vermektedir. Çünkü Hz. Peygamber istifra ettikten sonra, yemek yemiştir. Buna
göre, bu hadîsle önceki hadîs arasında bir tezat ortaya çıkmaktadır.
Bu meseleyi Tirmizî şu
şekilde izah etmektedir:
"Hz. Peygamber
nafile oruç tutmakta idi. İstifra edip halsiz kaldı, onun için, yemek
yedi."
Bu izaha göre, Hz.
Peygamber'in yemesine sebep, istifrâsmdan dolayı orucunun bozulması değil,
halsiz kalmasıdır. Bu durumda hadîsler arasında bir tezat olmadığı ortaya
çıkar.
Peygamber (s.a.v.)'in
azatlısı Sevbân, Rasûlullah istifra ettikten sonra onun eline su döktüğünü
söylemiştir. Döktüğü suyun abdest suyu olması muhtemel olduğu gibi, elini ve
yüzünü yıkamak için alması da muhtemeldir. Çünkü kelimesinin her iki manâya da
ihtimâli vardır. Vedû'-nun, abdest suyu için kullanılması şer'î manasıdır. Terceme
buna göre yapılmıştır. Diğeri ise lüğâvî manâsıdır.
Ebû Hanife, Ahmed b.
Hanbel, tshâk b. Rahûye, tbnü'l-Mübârek ve Sevrî bu hadîs ile istidlal ederek
kusmanın abdesti bozduğuna hükmetmişlerdir. İmâm Şafiî ise, Sevbân'ın döktüğü
su ile Hz. Peygamber'in sadece el ve yüzünü yıkadığını, dolayısıyla kusmanın
abdesti bozduğuna delâlet etmediğini söyler. Buna göre Şafiî, Hz. Peygamber'in
abdest aldığının kabulü halinde, bu abdestin müstehâb olmak üzere alındığını
söyler. Aliyyü'1-Kârî, Mirek'ten naklen bu ikinci izâhm daha muvafık olacağını,
çünkü bir şeyi şer'î manâsıyla almak mümkünken lügâvî manâya gidilmeyeceğini
söyler.