DEVAM: 65.
Müzdilefe'den Dağılmakta Acele Etmek
حَدَّثَنَا
هَارُونُ
بْنُ عَبْدِ
اللَّهِ حَدَّثَنَا
ابْنُ أَبِي
فُدَيْكٍ
عَنْ الضَّحَّاكِ
يَعْنِي
ابْنَ
عُثْمَانَ
عَنْ هِشَامِ
بْنِ
عُرْوَةَ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ عَائِشَةَ
أَنَّهَا
قَالَتْ
أَرْسَلَ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
بِأُمِّ سَلَمَةَ
لَيْلَةَ
النَّحْرِ
فَرَمَتْ
الْجَمْرَةَ
قَبْلَ
الْفَجْرِ
ثُمَّ مَضَتْ
فَأَفَاضَتْ
وَكَانَ
ذَلِكَ
الْيَوْمُ
الْيَوْمَ
الَّذِي
يَكُونُ
رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
تَعْنِي
عِنْدَهَا
Âişe (r.anha) dan;
demiştir ki: Nebi (S.A.V.) Kurban (bayramında) geceleyin Ümmü Seleme'yi
(Müzdelife'den Minâ'ya) gönderdi de (Ümmü Selme) fecirden önce (Akabe
Cemresine) taş(lar)ı attı, sonra (Mekke'ye) gidip ifâza tavafını yaptı. O gün
Resûlullah (S.A.V.)'in Ümmü Seleme'nin yanında olacağı (nöbet) gün(ü) idi.
İzah:
Nesai, menasik
Bu hadis "Bayram
günü fecir doğmadan önce Akabe Cemresine taş atılabilir" diyen Şafiî
ulemâsının delilidir. İmam Ahmed'in meşhur olan görüşü de budur. Sözü geçen
imamlara göre bu görüşün aksini ifâde eden 1940 ve 1941 numaralı hadis-i
şerifler bayram günü fecr doğmadan önce cemreleri atmanın caiz olmadığını değil,
bu cemreleri güneş doğduktan sonra atmanın müstehab. olduğunu ifâde etmektedirler.
İmam Mâlik ile Hanefî
ulemâsına göre ise, bayram günü güneş doğmadan önce Akabe Cemresine taş atmak,
hacıların develerini gütmekle görevli kimselerin dışında hiç bir kimse için
caiz değildir. Çünkü İbn Ab-bâs'dan rivayet edilen bir hadiste ifâde edildiğine
göre; "Nebi (S.A.V.) ailelerine ve hacıların eşyalarım taşıyan kimselere
sabahleyin alaca karanlıkta Minâ'ya gitmelerini fakat güneş doğmadan taşları
atmamalarını emretmiştir."[Tahavî, Şerhü meâni'l-âsâr II, 216; Beyhaki,
es-Siinenü'l-Kübrâ, V, 132.] Nitekim İbn Ömer (r.a.)'den rivayet edilen bir
hadiste de; "Nebi (S.A.V.) cemreleri geceleyin atmaları için deye
çobanlarına izin verdi"[Mecmeu'z-zevâid, III, 260.] denilmektedir.
Cemrelerin güneş
doğmadan atılabileceği görüşünde olan ilim adamlarına göre de bayram günü
Minâ'da fecr doğmadan önce cemreleri atmayı yasaklayan hadisler o gün
cemreleri güneş doğmadan önce atmanın caiz olmadığını değil, onları güneş
doğduktan sonra atmanın müstehab olduğunu ifade eder. Yine sözü geçen ilim
adamlarına göre konumuzu teşkil eden Ebû Dâvûd hadisindeki "Ümmü Seleme
cemreleri fecrden önce attı" sözüyle "sabah namazından önce
attı" denilmek istenmiş de olabilir. Fakat gerçekten de söz konusu
cümlelerle bu ulemânın anladığı mânâ kast edilmiş olsa bile, bu söz, «güneş,
doğmadan önce cemreleri atmanın caiz olduğuna delâlet etmez. Ayrıca Hz. Ümmü
Seleme'nin bu uygulamasının Resûl-i Ekrem'in 'izniyle olduğuna dâir bir delil
de mevcut değildir.
Bu bakımdan Hz. Ümmü
Seleme'nin bu fiili bir delil niteliği taşımaktan uzaktır.
Hz. Ümmü Seleme'nin bu
tatbikatının kendisine ait özel bir tatbikat olması ihtimali de vardır.