DEVAM: 42. Fidye
حَدَّثَنَا
قُتَيْبَةُ
بْنُ سَعِيدٍ
حَدَّثَنَا
اللَّيْثُ
عَنْ نَافِعٍ
أَنَّ رَجُلًا
مِنْ
الْأَنْصَارِ
أَخْبَرَهُ
عَنْ كَعْبِ
بْنِ
عُجْرَةَ
وَكَانَ قَدْ
أَصَابَهُ
فِي رَأْسِهِ
أَذًى
فَحَلَقَ
فَأَمَرَهُ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
أَنْ يُهْدِيَ
هَدْيًا
بَقَرَةً
Başına arız olan bir
rahatsızlıktan dolayı (başını) tıraş etmiş olan Ka'b b. Ucre'den rivayet
olunduğuna göre; Nebi (S.A.V.) O'na, (beyt-i şerif'e) bir sığır hediye etmesini
emretmiştir.
İzah:
İbn Hazm, el-Muhallâ,
VII, 211 (mesele; 874).
Bu hadis-i şerifte
ihramlı iken başındaki rahatsızlığı dolayısıyla saçlarını kesen Hz. Ka'b'a
Resûl-i Ekrem Efendimizin bu hareketinden dolayı fidye olarak bir sığır kurban
edip etini Harem-i Şerifte bulunan fakirlere dağıtmasını emrettiği ifâde
ediliyor. Oysa bundan önceki hadis-i şerifte Resûl-i Ekrem'in Hz. Ka'b'a bu
hareketinden dolayı bir koyun kesmesini emrettiği ifâdesi vardır. Resul-i
Ekrem'in Hz. Ka'b'a sığır kurban etmesini emrettiğine dair daha başka hadisler
de vardır. Bunlar şu hadislerdir:
1. İbn Ömer dedi ki:
Ka'b b. Ucre başını tıraş etmişti. Resul-i Ekrem O'na bir sığır kurban etmesini
emretti."[İbn Hacer, Fethu'l-Barî, IV, 389.]
2. İbn Ebû, Leylâ,
Nafi' yoluyla Süleyman b. Yesâr'dan rivayet etmiştir. Hz. Ömer Ka'b b.
Ucre'nin oğluna:
Baban başına arız olan
hastalıktan dolayı ne yaptı? diye sordu. O da: Bir sığır boğazladı, diye cevap
verdi. Bu hadisi Sâid b. Mansûr da tahrîc etmiştir. Süleyman b. Yesâr Hz.
Ömer'e yetişmemiştir.[bk. İbn Hacer, Fethu'l-Bari IV, 389.]
3. Ebu Ma'şer Nâfi
yoluyla İbn Ömer'den rivayet etmiştir. İbn Ömer dedi ki:
Ka'b başına arız olan
rahatsızlıktan dolayı başım tıraş ettiği için boynuna tasma geçirdiği ve sırtına
alâmet koyduğu bir sığır kurban etti. Bu hadisi Âbd b. Humeyd de rivayet
etmiştir. Fakat Ebu Ma'şer zayıftır.
Her ne kadar bütün bu
rivayetler Hz. Ka'b'ın fidye olarak bir sığır kurban ettiğini açıkça ifâde ediyorlarsa
da daha Önce geçen 1856 numaralı Ebû Kılâbe hadisinde Resûli Ekrem'in Hz.
Ka'b'a; "Yahut bir koyun kes"[Müslim, hac] buyurduğu, yine Müslim'in
Abdullah b. Ma'kıPdan rivayet ettiği hadis-i şerifte de Resûl-i Ekrem'in Hz.
Ka'b'a; "Bir koyun bulabilecek misin?"[Müslim, hac] buyurduğu ifâde
ediliyor. Bütün bu rivayetler de Hz. Ka'b'ın fidye olarak kestiği kurbanlığın
koyun olduğunu, sığır olmadığını ortaya koyuyorlar. Gerçekten de söz konusu
kurbanlığın sığır olmayıp koyun olduğunu ifâde eden rivayetler daha sahihdir.
Nitekim Kadı Iyaz, Aynî ve İbn Hazm de bu görüştedirler.[İbn Hacer,
Fcthü'I-Bârî, IV, 13; Aynî, Umdetü'l-kaari, X, 156; İbn Hazm, el-Muhalla, VII,
211, (mesele 874).]