DEVAM: Dilenme'nin
Caiz Olduğu Durumlar
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مَسْلَمَةَ
أَخْبَرَنَا
عِيسَى بْنُ
يُونُسَ عَنْ
الْأَخْضَرِ
بْنِ
عَجْلَانَ
عَنْ أَبِي
بَكْرٍ
الْحَنَفِيِّ
عَنْ أَنَسِ
بْنِ مَالِكٍ
أَنَّ رَجُلًا
مِنْ
الْأَنْصَارِ
أَتَى
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَسْأَلُهُ
فَقَالَ
أَمَا فِي
بَيْتِكَ
شَيْءٌ قَالَ
بَلَى حِلْسٌ
نَلْبَسُ
بَعْضَهُ وَنَبْسُطُ
بَعْضَهُ
وَقَعْبٌ
نَشْرَبُ
فِيهِ مِنْ
الْمَاءِ
قَالَ
ائْتِنِي
بِهِمَا قَالَ
فَأَتَاهُ بِهِمَا
فَأَخَذَهُمَا
رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
بِيَدِهِ وَقَالَ
مَنْ
يَشْتَرِي
هَذَيْنِ
قَالَ رَجُلٌ
أَنَا
آخُذُهُمَا
بِدِرْهَمٍ
قَالَ مَنْ
يَزِيدُ
عَلَى
دِرْهَمٍ
مَرَّتَيْنِ
أَوْ
ثَلَاثًا
قَالَ رَجُلٌ
أَنَا
آخُذُهُمَا
بِدِرْهَمَيْنِ
فَأَعْطَاهُمَا
إِيَّاهُ
وَأَخَذَ
الدِّرْهَمَيْنِ
وَأَعْطَاهُمَا
الْأَنْصَارِيَّ
وَقَالَ
اشْتَرِ
بِأَحَدِهِمَا
طَعَامًا
فَانْبِذْهُ
إِلَى
أَهْلِكَ
وَاشْتَرِ
بِالْآخَرِ
قَدُومًا
فَأْتِنِي
بِهِ فَأَتَاهُ
بِهِ فَشَدَّ
فِيهِ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
عُودًا
بِيَدِهِ
ثُمَّ قَالَ
لَهُ اذْهَبْ
فَاحْتَطِبْ
وَبِعْ وَلَا أَرَيَنَّكَ
خَمْسَةَ
عَشَرَ
يَوْمًا فَذَهَبَ
الرَّجُلُ
يَحْتَطِبُ
وَيَبِيعُ فَجَاءَ
وَقَدْ
أَصَابَ
عَشْرَةَ
دَرَاهِمَ فَاشْتَرَى
بِبَعْضِهَا
ثَوْبًا
وَبِبَعْضِهَا
طَعَامًا فَقَالَ
رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
هَذَا خَيْرٌ
لَكَ مِنْ أَنْ
تَجِيءَ
الْمَسْأَلَةُ
نُكْتَةً فِي
وَجْهِكَ
يَوْمَ
الْقِيَامَةِ
إِنَّ
الْمَسْأَلَةَ
لَا تَصْلُحُ
إِلَّا
لِثَلَاثَةٍ
لِذِي فَقْرٍ
مُدْقِعٍ
أَوْ لِذِي
غُرْمٍ مُفْظِعٍ
أَوْ لِذِي
دَمٍ مُوجِعٍ
Enes b. Mâlik'ten
rivayet edildiğine göre, Ensar'dan bir adam Peygamber (s.a.v.)'e dilenmeye
geldi. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.): "Evinde hiç bir şeyin yok
mu?" diye sordu. Adam: Hayır (bir şeyim yok ancak) bir çul var ki, bir
kısmını giyiyor, diğer kısmını da (altımıza) seriyoruz. Bir de su içtiğimiz bir
bardak var, dedi. Peygamber (s.a.v.): "Onları bana getir" dedi. Adam
da getirdi. Resûlullah (s.a.v.) onları eline aldı ve: "Bunları kim satın
alır?" dedi. Bir adam: Ben onları bir dirheme alırım, dedi. Peygamber
(s.a.v.) iki veya üç defa: "Kim bir dirhemden fazla verir" dedi. Bir
başka adam: Onları ben iki dirheme alırım, dedi. Bunun üzerine Peygamber
(s.a.v.); o adama verdi ve iki dirhemi aldı. Ensârî'ye verdi ve şöyle buyurdu: "Birisiyle
yiyecek satın al da ailene götür ver. Diğer dirhem ile de bir keser satın alıp
bana getir." Ensârî keseri getirdi. Resûlullah (s.a.v.) Ona eliyle bir sap
takdı ve Ensârî'ye dedi ki: "Git, odun topla ve sat. Seni on beş güne
kadar görmeyeyim."
Adam gitti odun toplayıp
sattı. (On beş gün sonra) on dirhem biriktirmiş olarak geldi. Onun bir kısmı
ile elbise, bir kısmı ile de yiyecek satın aldı. Bunun üzerine Resûlullah
(s.a.v.): "Bu senin için kıyamet gününde yüzünde dilencilik lekesi ile
gelmenden hayırlıdır. Dilencilik ancak şu üç kişi için caiz olabilir: Şiddetli
fakirlik çeken, çok ağır bir borç altında bulunan, can yakıcı kan diyetini
ödemeyi yüklenen"
Diğer tahric: Tirmizî,
buyu; Nesai, buyu'; İbn Mace, ticarat; Ahmed b. Hanbel, III, 114.
AÇIKLAMA:
Hadiste geçen
kelimesi fiilinden türetilmiş.bir ism-i
faildir. Perişanlıktan yerlerde sürünüp üstü başı toz toprak içinde kalmış olan
kimsedir. Böyle bir duruma düşen bir fakirin dilenmesi caizdir.
kelimesi ise fiilinden
türetilmiş bir ism-i faildir. Zor durumda bırakan demektir. Borç anlamına
gelen kelimesine sıfat yapılmakla zor
duruma düşüren ağır borç kast edilmiştir; buna ise, borçlular fonundan zekât
verilir.
kelimesi de fiilinden
alınmış bir ism-i faildir. Kan anlamına gelen "dem" kelimesine sıfat
yapılmakla elem verici, can yakıcı kan ifâde edilmiştir. Kan kelimesi, burada
diyet anlamında kullanılmıştır. Şöyle ki biri bir başkasını öldürdüğü zaman
öldürenin akraba veya arkadaşlarından birisi, aradaki husûmet ve kini ortadan
kaldırmaya çalışarak öldürülenin akrabasına diyet vermeyi üstlenir de öldüren
tarafın malı olmadığı için o diyeti ödeyemezse, diyeti vermeyi üstlenen kişi,
onu ödemek için dilenir. Zira o diyeti ödemeyecek olursa, kısas yapılarak
öldüren kişi öldürülür. Bu durumu ise, kefilini üzer. İşte böyle bir kimsenin
dilenmesi de caizdir.