DEVAM: 32. İstiaze
حَدَّثَنَا
عُبَيْدُ
اللَّهِ بْنُ
عُمَرَ حَدَّثَنَا
مَكِّيُّ
بْنُ
إِبْرَاهِيمَ
حَدَّثَنِي
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
سَعِيدٍ عَنْ
صَيْفِيٍّ
مَوْلَى
أَفْلَحَ
مَوْلَى أَبِي
أَيُّوبَ
عَنْ أَبِي
الْيَسَرِ
أَنَّ
رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ كَانَ
يَدْعُو
اللَّهُمَّ
إِنِّي
أَعُوذُ بِكَ
مِنْ
الْهَدْمِ
وَأَعُوذُ
بِكَ مِنْ التَّرَدِّي
وَأَعُوذُ
بِكَ مِنْ
الْغَرَقِ وَالْحَرَقِ
وَالْهَرَمِ
وَأَعُوذُ
بِكَ أَنْ
يَتَخَبَّطَنِي
الشَّيْطَانُ
عِنْدَ
الْمَوْتِ
وَأَعُوذُ
بِكَ أَنْ
أَمُوتَ فِي
سَبِيلِكَ
مُدْبِرًا
وَأَعُوذُ
بِكَ أَنْ
أَمُوتَ
لَدِيغًا
Ebu'l-Yeser (r.a.)'den
rivayet edildiğine göre, Resûlullah (s.a.v.) şöyle dua edermiş: "Allah'ım!
Yıkıntı (altında kalmak)dan, (yüksek bir yerden) düşmekten, boğulmaktan,
yangından ve ihtiyarlıktan sana sığınırım. Beni ölüm esnasında şeytanın
çiğnemesinden, senin yolunda (harbederken) düşmana arka dönerek ölmekten ve
(akrep ve yılan tarafından) sokularak ölmekten sana sığınırım."
İzah:
Nesâî, isti'âze; Ahmed
b. Hanbel, II, 171, III, 427; IV, 204.
Ebu'l-Yeser. Adı ka'b,
künyesi îbn Amr b. Irâd'dır. Ensardandır. Akabe biatine ve Bedr savaşma iştirak
etmiştir. Bedr'e iştirak edenlerden en son vefat eden bu zat olduğu söylenir.
Hicri 55 yılında vefat etmiştir.
Ebu'l Yeser (r.a.)
peygamber (s.a.v.)'den hadis rivayet etmiştir. Oğlu Ammar, Musa b. Talha, Ubâde
b. el-Velîd ve Hanzala b. Kays da ondan rivayette bulunmuşlardır. Müslim, Ebû
Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, îbn Mâce ve Buhârî'(nin el-Edebü'l-Müfred'in) de rivayetleri
bulunmaktadır. [Bilgi için bk. Ibnu'l-Esir, Üsdü'l-ğabe, VI, 332; îbn Hacer,
el-isâbe, IV, 221.]
Şeytanın ölüm anında
kişiyi çiğnememesinden maksat, Hattabî'nin ifadesine göre, kulun dünyadan
ayrılışı esnasında şeytanın onu sarması, tevbe etmesini engellemişidir. Çünkü
şeytan onun halini düzeltmesini ve düştüğü karanlıktan çıkmasını önler.
Allah'ın rahmetinden ümidini kesmesini ölümü kötü görmesini temin eder. Dünyada
ebedî kalmama konusundaki Allah'ın takdirine razı olmamasını, böylece onun
Allah'a, Allah'ın gazabını haketmiş olarak kavuşmasını sağlar. Rivayet
edildiğine göre, şeytan insanoğluna en çok ölüm hâlinde musallat olur ve
yardımcılarına "bunu yakalayınız, zira bugün kaçırırsanız, bir daha ele
geçiremezsiniz," dermiş.
"Allah yolunda
arka dönerek ölmek"den maksat, meşru bir mazeret ya da bir savaş
stratejisi gereği olmaksızın savaş meydanından kaçarken ölmektir. Murad'ın,
Allah'ın zikrine sırt çevirip başkalarına yönelmek, tâatleri terk edip
isyanlara dalmak, âhireti unutup dünyaya gönül vermek ve bu hâl üzere ölmek
olması da muhtemeldir.
Peygamber (s.a.v.)'in
bu duasında daha öncekilerden farklı olarak Allah'a sığındığı şeyler arasında
suda boğulmak, ateşte yanarak ölmek ve zehirli bir hayvanın sokmasından dolayı
ölmek de bulunmaktadır. Efendimizin "zehirli bir hayvan tarafından
sokulmuş olarak ölmekten" Allah'a sığınması, bu sokmanın ölüme sebeb
olmaması hâline de şâmildir. Yani o öldürmese bile zehirli hayvanların
sokmasından Allah'a sığınmıştır. Nitekim İbn Ebi Şeybe'nin rivayetine göre,
Fahr-i Kâinat (s.a.v.)'ı namaz kılarken bir akreb sokmuş bunun üzerine
Efendimiz, "Allah akrebe lanet etsin, ne bir nebî bırakır, ne de
başkasını" buyurup tuz ve su istemiş, sonra onu akrebin soktuğu yere
sürüp kâfirûn, Felak ve Nâs surelerini okumuştur.
Hz. Peygamber'in
metinde belirtilen musibetlerden Allah (c.c.)'a sığınması, ümmetine öğretme
maksadına mebnidir. Zira onun şeytanın tasallutuna uğramak ya da düşmandan
kaçmak gibi durumlara düşmesi mütesavver değildir.
Yıkıntı altında kalmak,
yüksek bir yerden düşerek ölmek, suda boğulmak, ateşte yanmak ve akrebin
sokması neticesinde ölmek şehitliğe sebeptir. Buna rağmen Hz. Peygamberin
bunlardan Allah'a sığınmasına sebep, onların vereceği azabın şiddetli oluşu, bu
yüzden kulun sabredememe endişesidir. Çünkü şeytan, müslümanın zayıf bir ânını
yakalamak için fırsat gözetlemekte, pusuda beklemektedir. İşte böyle bir anda
şeytanın musallat olması, imanın elden gitmesine sebeb olabilir. Onun için
Efendimiz bunlardan Allah'a sığınmıştır.