بَاب
فِي صَلَاةِ
اللَّيْلِ
26. (Nebi s.a.v.) Gece
Namazı(nı Nasıl Kılardı?)
حَدَّثَنَا
ابْنُ
الْمُثَنَّى
حَدَّثَنَا
ابْنُ أَبِي
عَدِيٍّ عَنْ
حَنْظَلَةَ
عَنْ
الْقَاسِمِ
بْنِ
مُحَمَّدٍ
عَنْ
عَائِشَةَ
قَالَتْ
كَانَ رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
يُصَلِّي
مِنْ
اللَّيْلِ
عَشْرَ
رَكَعَاتٍ
وَيُوتِرُ
بِسَجْدَةٍ
وَيَسْجُدُ
سَجْدَتَيْ
الْفَجْرِ
فَذَلِكَ
ثَلَاثَ
عَشْرَةَ
رَكْعَةً
Âişe (r.anhâ)'dan;
demiştir ki: Resûlullah (s.a.v.) gecenin bir kısmında on rekât namaz kılardı.
Ve bir rekatle de vitr yapar ve sabahın iki rekatlık sünnetini kılardı. Bu
(şekilde kılınmış olan rekatlerin toplamı) on üç rekat olurdu.
İzah:
Buhârî, teheccüd;
Müslim, musâfirîn; Nesâî kıyamu'I-leyl
Farz olsun nafile
olsun, gece kılınan bütün namazlara "gece
namazı" denilmekle beraber, bir fıkıh terimi olarak, gece namazı
denilince, geceleyin kılınan vitr ve teheccüd namazları anlaşılır. Her ne kadar
akşam ve yatsı namazları geceleyin kılınırlarsa da bunlar gece namazından
sayılmazlar.Gece namazıyla ilgili olarak çok değişik rivayetler vardır. Bütün
bunlar gözden geçirilince teheccüd namazı hakkındaki ihtilâfların sadece edâ
ediliş tarzı ile ilgili olduğu, fakat onun ümmet üzerine vâcib olmadığına dâir
ittifak bulunduğu, bir başka tâbirle, hükmünde ihtilâf bulunmadığı, vitrin
ise, hem edasında hem de hükmünde ihtilâf bulunduğu anlaşılır.
Teheccüd namazını Hz.
Nebi, çeşitli zamanlarda farklı şekillerde kıldığı için gece namazlarının rekat
sayılan ve keyfiyetleri de birbirinden farklıdır. Bu farklılık Hz. Nebi'in
içinde bulunduğu zaman ve şartlardan doğmaktadır. Ancak değişmeyen bir şey
varsa o da, hiç aksatmadan ve devamlı olarak gece namazını kılmış olmasıdır.
Bu mevzuda bilhassa Hz.
Âişe'den gelen hadisler arasında çok farklılık vardır. Bu hadisler arasındaki
farklılığın uzlaşmaz derecede büyük olduğunu zanneden bazı kimseler, bu
rivayetlerin muzdarib olduğunu, birini diğerine tercih etmenin imkânsız
bulunduğunu söylemişlerse de, bu görüş isabetli değildir. Çünkü Kurtubfnin de
dediği gibi, bu hadislerin hepsini Hz. Âişe'-den aynı râvi nakletmemiştir ve bu
hadislerde anlatılan hâdiseler aynı zamana nisbet edilmediği için bu hadislere
"muzdarib" denilemez.
İşin gerçeği şu ki,
Fahr-i Kâinat Efendimiz, içinde bulunduğu ruhî ve tabiî duruma göre, bazan
yedi, bazan dokuz bazan da sabah namazıyla birlikte on üç rekat gece namazı
kılmıştır.[Şerhu'l-Muvatta' I, 367.]
Biz daha önce geçen
1251 numaralı hadisin şerhinde bu mevzu ile ilgili olarak ayrıntılı bilgi
verdiğimizden burada tekrara lüzum görmüyoruz. Vitirle ilgili açıklama ise,
vitirle alakalı babda gelecektir.
Bu hadis-i şerif vitr
namazını tek rekat olarak kılmanın sahih olduğunu söyleyen cumhûr-ı ulemânın
delilidir. Ancak Hanefî uleması vitri tek rekat olarak kılmanın asla caiz
olmadığı görüşündedirler. Bu konuda Hz. Âişe'-nin rivayet ettiği;
"Resülullah (s.a.v.) vitr namazının ikinci rekâtında selâm
vermezdi"[Nesaî, kıyamu'l-leyl 36.] hadis-i şerifi ile Hâkim'in, Buhârî ve
Müslim'in şartlarına göre sahih senetle rivayet ettiği; "Resülullah
(s.a.v.) vitri üç rekat olarak kılardı. Selâmı da ancak sonunda verirdi"
hadisidir.