بَاب مَا
يُقْرَأُ فِي
الْأَضْحَى
وَالْفِطْرِ
243-246. Kurban Ve
Ramazan Bayramı (Namazları)nda Okunacak Sûreler
حَدَّثَنَا
الْقَعْنَبِيُّ
عَنْ مَالِكٍ عَنْ
ضَمْرَةَ
بْنِ سَعِيدٍ
الْمَازِنِيِّ
عَنْ
عُبَيْدِ
اللَّهِ بْنِ
عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ عُتْبَةَ
بْنِ
مَسْعُودٍ
أَنَّ عُمَرَ
بْنَ
الْخَطَّابِ
سَأَلَ أَبَا
وَاقِدٍ
اللَّيْثِيَّ
مَاذَا كَانَ
يَقْرَأُ
بِهِ رَسُولُ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فِي
الْأَضْحَى
وَالْفِطْرِ
قَالَ كَانَ
يَقْرَأُ
فِيهِمَا ق
وَالْقُرْآنِ
الْمَجِيدِ
وَاقْتَرَبَتْ
السَّاعَةُ
وَانْشَقَّ
الْقَمَرُ
Ubeydullah b. Utbe b.
Mes'ûd'dan rivayet edildiğine göre; Ömer b. el-Hattâb (r.a.) Ebû Vâkid
el-Leysiyye Resûlullah (s.a.v.)'İn ramazan ve kurban bayramlarında ne okuduğunu
sordu. O da şu cevabı verdi: [Kaf] ve [Kamer] sûrelerini okurdu.”
İzah:
Müslim, iydeyn;
Tirmizî; iydeyn; İbn Mâce, ikame; Muvatta', iydeyn
Hadisin siyakı, Ömer b.
el-Hattâb, Resûlullah'm bayramlarda ne okuduğunu Ebû Vâkid'a sorduğunda,
Ubeydullah'ın onların yanında olduğunu hissini vermektedir. Ancak Beyhakî ve
Nevevî'nin de dediği gibi Ebû Vâkid, Ömer b. el-Hattâb'ı görmemiştir. Hadis
münka-tı'dır. Fakat Müslim ve Beyhakî'nin diğer bir rivayetinde Ubeydullah b.
Abdullah b. Utbe, hadisi, "Ebû Vâkid’den işittim; şöyle dedi..."
şeklinde rivayet etmiştir. Ubeydullah Ebû Vâkid'i görmüş ve ondan hadis
almıştır. Bunda ihtilâf yoktur. Nevevî, Müslim şerhinde hadisin bu şekildeki
rivayetinin muttaşıl olduğunu söyler. Buna göre hadisin Ebû Dâvûd'daki rivayeti
munkatı; Müslim'deki muttasıldır.
Hz. Ömer'in Ebû
Vâkid'e, hadisdeki soruyu sorması Nevevî'nin ifâdesine göre ya şübhe ettiği
bir şeyin tesbitini istemesi, ya da Resûlullah'ın bayram namazlarında
okuduğunu insanlara bildirme maksadına mebnîdir. Çünkü Fahr-i Kâinat'la beraber
defalarca bayram namazı kılmış olan Hz. Ömer'in namazda okunanı bilmemesi
oldukça zayıf bir ihtimaldir.
Irakî, Hz. Ömer'in bu
sorusunun öğrenme arzusuna mebni olduğuna işaret etmiş ve; "Ömer'in bazı
bayramlarda bulunmaması, o bayramlarda hazır olan Ebî Vâkid'i Efendimizin
okuduklarını sormuş olması muhtemeldir" demiştir.
Hadis-i şerif, Hz.
Nebi'in bayram namazlarının birinci rekatında Kâf, ikinci rekatında de Kamer
surelerini okuduğunu göstermektedir. Efendimizin bu sûreleri seçmesindeki
hikmet, sûrelerin muhtevası olabilir. Çünkü bu sûrelerde öldükten sonra
dirilmeden, geçmiş ümmetlerin haberlerinden ve Nebileri yalanlayanların helak
olmalarından bahsedilmekte, insanların bayrama çıkışları ba's için çıkışa
benzetilmektedir.
Ebû Davud'un Nu'mân b.
Beşîr'den yaptığı bir rivayette Hz. Peygamberin cuma ve bayram namazlarının
birinci rekatinde el-A'lâ ikinci rekatinde de el-öâşiye sûrelerini okuduğu
bildirilmektedir.[bk 1122 numaralı hadis.] Fakat bu, hadisler arasında bir
tezâtın olduğunu göstermez. Çünkü Resûlullah'ın bazı bayramlarda bu hadiste
işaret edilen sûreleri, bazılarında da diğerlerini okuması ve kıraat cehrî
olduğu için sahâbîlerin bunu zabtetmeleri caizdir. Hatta Hz. Peygamber'in
bayram namazlarında başka sûreler okuduğuna dâir rivayetler de vardır. Meselâ,
Bezzâr'ın îbn Abbâs'tan yaptığı bir nakilde Resûlullah'ın bayramlarda en-Nebe'
ve eş-Şems sûrelerini okuduğu söylenmektedir.