DEVAM: 210-211. Cuma
Bayram Gününe Rastlarsa
حَدَّثَنَا
يَحْيَى بْنُ
خَلَفٍ
حَدَّثَنَا
أَبُو
عَاصِمٍ عَنْ
ابْنِ
جُرَيْجٍ
قَالَ قَالَ
عَطَاءٌ
اجْتَمَعَ
يَوْمُ
جُمُعَةٍ
وَيَوْمُ
فِطْرٍ عَلَى
عَهْدِ ابْنِ
الزُّبَيْرِ
فَقَالَ
عِيدَانِ اجْتَمَعَا
فِي يَوْمٍ
وَاحِدٍ
فَجَمَعَهُمَا
جَمِيعًا
فَصَلَّاهُمَا
رَكْعَتَيْنِ
بُكْرَةً
لَمْ يَزِدْ
عَلَيْهِمَا
حَتَّى صَلَّى
الْعَصْرَ
Ata (b. Ebî Rebâh)
demiştir ki: (Abdullah) b. ez-Zübeyr devrinde cum'a ile bayram aynı güne
rastladı. İbnu'z-Zübeyr: "İki bayram aynı günde birleşti" deyip
erkenden ikisini birden iki rekat olarak kıldırdı. İkindiye kadar da bir daha
namaz kılmadı.
İzah:
Bu ve bundan evvelki
rivayetler Abdullah ez-Zübeyr’in bayram namazını kıldıktan sonra cumayı
kılmadığını gösterir. Bu ilk rivayete de uygundur.
Hattâbî
İbnu'z-Zübeyr'in yaptığı ile ilgili olarak şöyle der: "İbnu'z-Zübeyr'in
yaptığı ancak cumanın zevalden önce olduğunu söyleyenlerin görüşüne göre
caizdir. Bu da İbn Mes'ud'dan rivayet edilmiştir. Buna göre İbnu'z-Zübeyr bu
iki rek'ati cuma olarak edâ etmiş, bayramı da cumaya tabî kılmış olur."
Aynî ise, Hattâbî'nin
görüşüne şu sözleriyle karşı çıkmıştır:
"Sahabilerin,
"Sonra biz cumaya gittik fakat o gelmedi, biz de namazımızı tek başımıza
kıldık" demeleri, Hattâbî'nin te'viline aykırıdır. Çünkü İbnu'z-Zübeyr'in
ilk namazı bayram olarak kıldığı ashab tarafından bilinmiş olmasaydı, ashab
cuma için camiye gitmez ve öğleyi kendi kendilerine kılmazlardı. Zeyd b.
Erkam'dan rivayet edilen hadis de bizim görüşümüze te'yid eder. Çünkü Zeyd,
Resûlullah'ın kıldığı namazın bayram namazı olduğunu sarahaten
zikretmiştir."
Nesâî'nin bir
rivayetinde, İbnu'z-Zübeyr'in önce hutbe okuyup sonra namaz kıldırdığı
zikrediliyorsa da, Aynî'nin dediği daha muvafık görünüyor. Çünkü bayram
namazlarında hutbenin namazdan evvel okunduğu çok olmuştur. Hâkim'in Vehb b.
Keysân'dan yaptığı bir rivayete göre Hz. Ömer de aynı şeyi yapmıştı. Öyleyse
hutbenin namazdan evvel okunmuş olması, o namazın mutlaka bayram namazı
olmasını gerektirmez.