SÜNEN EBU DAVUD

Bablar  –  Konular  –  Numaralar  

SALAT BAHSİ

<< 621 >>

DEVAM: 74. Cemaatın İmama Uyması Gereken Yerler

 

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَهَارُونُ بْنُ مَعْرُوفٍ الْمَعْنَى قَالَا حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبَانَ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا الْكُوفِيُّونَ أَبَانُ وَغَيْرُهُ عَنْ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي لَيْلَى عَنْ الْبَرَاءِ قَالَ كُنَّا نُصَلِّي مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَا يَحْنُو أَحَدٌ مِنَّا ظَهْرَهُ حَتَّى يَرَى النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَضَعُ

 

Bera (r.a.)'den; demiştir ki: "Biz Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte namaz kılardık da (Hz. Nebinin alnını yere) koyduğu görülünceye kadar bizden hiç bir kimse belini eğmezdi."

 

 

Diğer tahric: Buhari, ezan; Müslim, salat; Tirmizi, salat; Ahmed b. Hanbel, IV, 300, 304. 

 

AÇIKLAMA:     Bu hadis cemaatin rüku* ve secdelere imamdan önce varmasının caiz olmadığına delalet etmektedir.

 

Cemaatin namazda imamdan önce hareket etmesi mevzusunda ilim adamları üç ana mesele üzerinde ihtilaf etmişlerdir:

 

1. İftitah (başlama) tekbirinde imamdan önce hareket etmek: Şafiî'nin dışında kalan bütün mezheb imamlarınca iftitah tekbirlerini imamdan önce alan kişinin iftitah tekbiri ve namazı sahih değildir.[Bezlu'l-mechud, IV, 273.] Ancak İmam Şafii (r.a.)'den bu konuda iki görüş rivayet edilmiştir. Meşhur olan rivayette, imamdan önce tekbir alırsa kafi gelmez, ikinci rivayette ise, "imama uyan kimse imamdan önce de tekbir alsa, kafidir" demiştir.

 

Abdullah b. Yezid, yaşça küçük olan sahabilerdendir. Kufe'de îbnü'z-Zübeyr'in valisi iken irad ettiği bir hutbesinde büyük sahabi el-Bera' b. Azib'den naklen bu hadisi zikretmiş, bunu yaparken de Hz. Bera' için "sadıktır" diyerek sözünü takviye etmek istemiştir. Halbuki sahabilerin hepsi kendisi de dahil, adil ve sadık oldukları kesindir. Bu hadisi nakletmesinin sebebi de oradaki cemaatin çoğu kez yaptıkları bir hareketin sahabilerin Resulullah'la kıldıkları namaza aykırı olduğunu belirtmek ve onları muhalefetten men'etmek içindir. Bu da imam ve hatiplerin, sünnete muhalif veya eksik bir hareketlerini gördüğünde uyarıcı ve aydınlatıcı bilgi veren vaaz ve ko­nuşma yapmalarının gereğini ortaya koymaktadır.[îbn Rüşd, Bidayetu'l-müctehid, (trc. Meylanî), I, 226]

 

Ancak Şafii alimlerine göre yalnız başına namaz kılmakta olan bir kim­seye, namazın ortasında imama uymak isterse daha önce imamdan evvel al­mış olduğu iftitah tekbiri yeter.

 

Hanbelîlere göre de imamdan Önce unutularak alınan iftitah tekbiri ki­fayet eder.

 

2. İftitah tekbirinin imamla beraber alınması Ebu Hanife'ye göre caiz ise de imam Muhammed ve İmam Yusuf'a göre caiz değildir.

 

3. Selama gelince; cemaatin imamla beraber selam vermesi ulemanın bü­yük çoğunluğuna göre caizdir. Ulemanın çoğunluğuna göre namazın geriye kalan rükünlerinde imamdan önce veya imamla davranmak caizdir. Ancak îmam Ahmed'den gelen bir rivayete göre imamdan evvel davranmak caiz değildir.[es-Seharenfurî  Bezlu'l-mechud, IV, 273]

 

Hanefi mezhebinin bu konudaki görüşlerinin tafsilatı için 603 no'lu ha­disin açıklamasına bakılmalıdır.