بَاب
فِي
الْإِقَامَةِ
29. İkamet İle İlgili
Hadisler
428
حَدَّثَنَا
سُلَيْمَانُ
بْنُ حَرْبٍ
وَعَبْدُ
الرَّحْمَنِ
بْنُ
الْمُبَارَكِ
قَالَا
حَدَّثَنَا
حَمَّادٌ
عَنْ سِمَاكِ
بْنِ عَطِيَّةَ
ح و حَدَّثَنَا
مُوسَى بْنُ
إِسْمَعِيلَ
حَدَّثَنَا
وُهَيْبٌ
جَمِيعًا
عَنْ
أَيُّوبَ
عَنْ أَبِي
قِلَابَةَ
عَنْ أَنَسٍ
قَالَ أُمِرَ
بِلَالٌ أَنْ
يَشْفَعَ
الْأَذَانَ
وَيُوتِرَ
الْإِقَامَةَ
زَادَ
حَمَّادٌ فِي
حَدِيثِهِ
إِلَّا
الْإِقَامَةَ
Enes (r.a.)'den,
demiştir ki; "Bilal'e ezanı çift, ikameti tek okuması
emredildi". Hammad (Simak b.
Atiyye'den rivayet ettiği) hadisine, ancak: "kad kametis-salat"
lafızları müstesnadır (bunlar ikişer defa söylenir), sözünü ilave etmiştir.
Diğer tahric: Buharî,
ezan; enbiya; Müslim, salat; Tirmizî, salat; Nesaî, ezan; İbn Mace, ezan;
Darimi, salat; Ahmed b. Hanbel III, 103, 189.
AÇIKLAMA: Bu hadis’te geçen
"emrolundu" kelimesinden hareketle emir verenin kim olduğu hakkında
farklı,görüşler ileri sürülmüştür. Bu hususta Ebu Davud şarihi Hattabî şunları
söylemektedir: "Dinde emir evvela Allah'a ve Resulüne isnad edilir. Bu
bakımdan burada Hz. Bilal*e emir verenin Resul-i Ekrem olduğunu kabul etmek
gerekir. Bazı ilim adamlarının Bilal'e bu emri veren kimsenin Ebu Bekir veya
Ömer olabileceği ihtimali üzerinde durmaları büyük bir hatadır. Çünkü Bilal
(r.a.) Resulullah'ın irtihalinden sonra Medine'yi terk etmiş Şam'a gitmiştir.
Müezzinlik görevini de Sa'd'a devretmiştir."
Ayrıca
bu hadis-i şerif,ezan' kelimelerinin kişer ikişer, ikamet kelimelerinin de
birer birer okunacağını söyleyen İmam-ı Şafiî ile İmam Ahmed b. Han-bel'in
delilidir. Diğer mezheplerin ezan ve ikametle ilgili görüş ve delilleri 502.
hadis-i şerifin açıklamasında geçmiştir. Gerçekte ikamet kelimelerinin de ezan
kelimeleri gibi ikişer ikişer okunacağına dair bir çok hadisler vardır.
Nitekim,
Ebu Avane'nin Sahîhinde rivayet ettiği Şa'bî hadisi Tirmizi’nin el-Camiînde
rivayet ettiği Ebu Mahzure hadisi ve Tahavî'nin rivayet ettiği Seleme b.
el-Ekva' hadisi ikamet cümlelerinin ikişer ikişer okunacağını ifade
etmektedirler. Hatta Hanefî uleması Ebu Mahzure hadisinin üzerinde durduğumuz
Enes hadisini neshettiğini söylemişlerse de aksi görüşte olan ulema buna
itiraz etmişlerdir.
Ezanın
çift, ikametin ise tek okunmasını, müslümanların ikisini karıştırmadan kolayca
ayırabilmelerini sağlama hikmetine bağlamak isteyen Şafiî alimi Hattabî'yi,
Hanefî ulemasından Aynî merhum ağır bir dille tenkid etmiş, ezan dışarıda
vaktin girdiğini ilan etmek için okunur, ikamet ise, cami içinde namaza
başlandığını bildirmek için okunur, bunların karışması hiç bir zaman söz konusu
değilken, Hattabî'nin bu görüşü nasıl ortaya attığını hayretle karşıladığını
ifade etmiştir.
Zeylaî
merhum, Tebyinu'I-hakaîk'te ikametin aslında bütün cümlelerin ikişer ikişer
okunduğu halde Emevîlerin bunu değiştirerek bu cümleleri ilk defa birer kere
okuduklarını söylemektedir, (bk. Bezlu'l-mechud, IV, 59)