بَاب
فِي
الْمَرْأَةِ
تُسْتَحَاضُ
وَمَنْ قَالَ
تَدَعُ
الصَّلَاةَ
فِي عِدَّةِ
الْأَيَّامِ
الَّتِي
كَانَتْ
تَحِيضُ
107. İstihazalı Kadın
Hakkındaki Hükümler Ve "Ay hali Olduğu
Gün Sayısınca Namaz Kılmaz" Diyenler
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
اللَّهِ بْنُ
مَسْلَمَةَ
عَنْ مَالِكٍ
عَنْ نَافِعٍ
عَنْ سُلَيْمَانَ
بْنِ يَسَارٍ
عَنْ أُمِّ
سَلَمَةَ زَوْجِ
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
أَنَّ
امْرَأَةً
كَانَتْ
تُهَرَاقُ
الدِّمَاءَ
عَلَى عَهْدِ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَاسْتَفْتَتْ
لَهَا أُمُّ
سَلَمَةَ
رَسُولَ
اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
فَقَالَ لِتَنْظُرْ
عِدَّةَ
اللَّيَالِي
وَالْأَيَّامِ
الَّتِي
كَانَتْ
تَحِيضُهُنَّ
مِنْ
الشَّهْرِ
قَبْلَ أَنْ
يُصِيبَهَا
الَّذِي
أَصَابَهَا
فَلْتَتْرُكْ
الصَّلَاةَ
قَدْرَ
ذَلِكَ مِنْ الشَّهْرِ
فَإِذَا
خَلَّفَتْ
ذَلِكَ فَلْتَغْتَسِلْ
ثُمَّ
لِتَسْتَثْفِرْ
بِثَوْبٍ
ثُمَّ
لِتُصَلِّ
فِيهِ
Rasulullah (s.a.v.)'in
eşi Ümmü Seleme (r.anha)'dan, demiştir ki; Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem) zamanında, kendisinden devamlı kan gelen bir kadın vardı. Ümmü Seleme
(r.anha) onun için Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den fetva istedi.
Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Kendisine bu hal arız olmadan önceki
aylarda hayz olduğu gece ve gündüzlerin sayısını hesap edip (her) aydan bu
kadar (günün) namazını terketsin. Bu günler geçtikten sonra yıkansın ve avret
yerine (kanın akmasını önleyecek) bir bez bağlayıp namazını kılsın” buyurdu.
Diğer tahric: Nesai,
tahare; hayz; İbn Mace menasik; Darimî, vudu; Muvatta'; Ahmed b. Hanbel
AÇIKLAMA: Fukahamiz kadınların
gördükleri kanı üçe ayırmışlardır. 1.
İstihaza, 2. Hayız kanı, 3. Nifas kanı.
İstihaza
kanı: Kadınların yaşla ilgisi olmadan bir hastalık sonucu görmüş oldukları renk
ve koku itibariyle diğer iki kandan farklı
olan kan. Damar çatlamasından olabileceği gibi, herhangi bir hastalıktan
da meydana gelebilir.
Bu
haldeki kadınlar özürlü sayılmaları sebebiyle her vakit namaz için abdest
alırlar, namazlarını kılarlar. Bu durumları, ne namaz kılmalarına, ne de
kocalarının yaklaşmalarına manidir. (yani cima'ya da engek değildir)
Hayız
kanı: Balığa olan kadın (kızın)ın belirli zamanlarda gördüğü siyaha meyilli,
kokulu bir kandır. Bu kan ekseriyetle 9-55 yaş arasında görülür.
Bu
durumdaki bir kadın, namaz kılamaz, oruç tutamaz. Kur'an-i Kerim'e el süremez,
camiye giremez, eşi ile cinsi münasebette bulunamaz...
Nifas
kanı: Doğumla ilgili olan kandır. Kadının lohusa olduğu müddet içerisinde
gördüğü kandır: Görülmeyebilir de. Görüldüğü takdirde Hanefilere göre 40,
Şafiilere göre 60 gün devam edebilir. Bu haldeki bir kadının durumu, hayız olan
kadının durumundan farksızdır.
Hadis-i
şerifte adı zikredilmeyen müstehaza kadın, Ebu Davud'un 278. hadiste tasrih
edeceği üzere Fatıma binti Ebi Hubeyş'tir. Suyuti'nin Nesai Şerhi'nde ifade
ettiğine göre, Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Efendimiz zamanında
dokuz tane müstehaza kadın vardı. Bunlar: Fatıma bint Ebi Hubeyş, Ümmü Habibe
bint Cahş, kızkardeşi Hamne, kızkardeşi Ümmü'l-Mü'minin Zeyneb binti Cahş,
Sehle binti Sehl, Ümmü'l-Mü'minin Şevde, Esma bint Mürşit el-Harisi, Zeyneb
bint Ebi Seleme ve Badine bint Ğaylan es-Sekafi'dir.
Bu
hadis-i şerif devamlı kan gören istihazalı bir kadının devamlı kan görmesinden dolayı
adet günlerinde de istihzalı olduğundan, ibadetle mükellef olup olmadığı
günleri belirlemektedir. Şöyle ki; bu duruma maruz kalan bir kadın için iki
durum vardır:
1.
Hayız hali başlamadan önce istihazaya maruz kalan ve bu durum devam ederken
hayız görme dönemine giren kadın,
2.
Daha evvel hayız görüp adet günlerini bilen bir kadının istihaza haline mübtela
olması. Şerhini yaptığımız hadis, bu ikinci durumu açıklamaktadır. Bu iki
meselede ulema şöyle demektedir:
a)
Müstehaza'nın hükmü temiz kadın gibidir. Binaenaleyh cumhur-u ulemaya göre,
kocası o kadınla cinsi temasta bulunabilir. Namazlarını kılıp, oruçlarını
tutmakla mükelleftir. Kur'an okuma, mushafa el sürme, secde-i tilavet, secde-i
şükür ve Kabe'yi tavaf meselelerinde ulemanın ittifakı ile temiz hükmündedir.
İbnü'l-Münzir'in
el-İşrak adındaki eserinde bildirdiğine göre, Hz. Aişe, İbrahim en-Nehai ve
Hakim'e göre istihzalı kadına kocasının temasta bulunması haram; İbn Sirin'e
göre de mekruhtur. imam Ahmed b. Hanbel'den iki görüş nakledilmiştir: Bir
görüşe göre, temas her halü karda caiz değil; diğer görüşe göre, kocasının
zinaya sapma ihtimali varsa, caizdir. Bu görüşlerden makbul olanı cumhurun
görüşüdür. Delilleri İkrime'nin rivayet ettiği Hamne bint Cahş hadisidir. Bu
hadiste Hamne'nin istihazalı bir kadın olduğu ve kocasının kendisi ile
münasebette bulunduğu beyan edilir. Ayrıca bir şeyin haram olması ancak şer'i
bir delille sabit olur. İstihazalı kadınla münasebette bulunulmayacağına dair
şer'i bir delil yoktur.
Hattabi,
bu hadis-i şerifteki hükmün, normal halinde, adet günleri değişmeyip belli olan
kadınlar hakkında olduğunu söylemektedir, istihazalı bir kadının, sıhhatli
günlerinde adeti hangi günlerde ve ne kadar ise, müstehaza olduktan sonra her
ay o kadar gün kendisini hayızlı sayıp namazı terketmesi emredilmektedir.
Mesela; Normal halinde adeti beş gün olan bir kadına bir hastalık arız olup
kanı hiç kesilmeyecek olsa, bundan sonra her ayın başında beş gün namazını
terkeder.
b)
Hanefi mezhebinde, yeni hayız görmeye başlayan bir kızın adeti sabit olmaksızın
kanı kesilmeyip devam edecek olursa, her ayın on günü adetine mahsub edilir,
yirmi gün de temizlik müddeti sayılır.
Daha
evvel adeti belli olan müstehaza bir kadının hayzının bittiği, Hanefilere göre
adet zamanının geçmesi ile bilinir. Kadın adet zamanını şaşırırsa araştırır.
Adet günlerinin geçtiğine kanaat getiremezse bildiği günlerin en azı ile amel
eder.
Şafiilere
göre: Hayzın bittiği kanın renginden anlaşılır. Kadından gelen kan sarıyla
siyah, kırmızımtırak, sarı ve bulanık renklerdedir. Bu renklerin en koyusunu
gördüğü günlerde kadın hayzlı, açığını gördüğünde de hayzı bitmiş sayılır.
Hayız
günlerini ayırmak için Şafiilerin üç şartı vardır:
1.
Kanın koyu renkte geldiği günler 15 günü geçmeyecektir.
2.
Koyu renkte gelen kan en az bir gün - bir gece devam edecektir.
3.
Açık renkte gelen kana bakarak kadının temizlendiğine hükmedebilmek için, bu
kan en az on beş gün devam etmelidir.
İmam
Malik ile İmam Ahmed b. Hanbel'in görüşleri de aynıdır.
c)
Namaz kılmak isteyen istihazalı bir kadının hem hadesten, hem de necasetten
temizlenmesi lazımdır. Bunun için abdest veya teyemmümden evvel fercini
yıkaması, içine pamuk veya bez gibi birşey koyarak kanın dışarıya çıkmasını
önlemesi veya azaltması lazımdır.
Hanefilere
göre (kan) özürlü kimsenin çamaşırına özüründen neş'et edip bulaşan kan vs.
özür devam ettikçe namazın sıhhatine mani olmaz. Fakat bu pislikler çamaşırına
tekrar bulaşmayacaksa bunların yıkanması icab eder. Ancak kalbini tatmin etmesi
bakımından temizlenmesi elbette daha iyidir.
Şafiilere
göre böyle bir kadın fercine hem pamuk koymalı, hem de üzerini bir kuşakla
sarmalıdır. Bu vaciptir (şarttır). İmam Nevevi bu kuşağın sarılış şeklini
tafsilatıyla anlatır. Buna teleccüm, istisfar veya ta'sib denilir. Şafiilere
göre, müstehaza olan kadın bu şekilde, pamuk, kuşak vs. ile fercini iyice
bağlamaz da, abdesti aldıktan sonra kan gelirse, abdestin iadesi gerekir.
İdrarını tutamayan kişi için de hüküm aynıdır. Bu durumda olan bir kimsenin
elinden geldiği kadar idrar yollarını tıkaması, tıkamadan idrar damlaması
halinde abdestini iade etmesi gerekir.
Urve
b. ez-Zübeyr, Süfyan es-Sevri, Ahmed b. Hanbel ve Şafiilere göre istihazalı bir
kadın bir abdestle, eda olsun kaza olsun-
sadece bir farz namaz kılabilir. Fakat aynı abdestle farzdan Önce ve
sonra istediği kadar nafile kılabilir.
Hanefilere
göre istihazalı kadının temizliği vakitle sınırlıdır. Vaktin çıkması ile abdest
bozulur. Tercih edilen görüşe göre sonraki namaz için tekrar abdest almak icab
eder. İdrarını tutamayan, devamlı burnu kanayan ve yarasından devamlı kan gelen
özür sahibi için de hüküm aynıdır.
İmam
Züfer'e göre özürlünün abdesti, vaktin girmesi ile, Ebu Yusuf'a göre, vaktin
hem girmesi hem çıkması ile; Ebu Hanife'yle İmam Muhammed'e göre vaktin çıkması
ile bozulur. Mesela özürlü bir kimse güneş doğduktan sonra, abdest alsa tmam
Azam'la İmam-ı Muhammed'e göre o abdestle öğieyi kılabilir. Çünkü vakit
girmiştir, çıkmamıştır. İmam Ebu Yusuf'la Züfer'e göre kılamaz. Çünkü vakit
girmiştir. Hanefi mezhebinde Fetva İmam A'zam ve Muhammed'in görüşlerine
göredir. Özürlü bir kimse her vakit için abdest alır ve bu abdestle farz,
vacip, nafile, dilediği kadar namaz kılabilir. İstihazalı kadın sadece hayız
vakti geçtiği zaman yıkanır. Her namaz için yıkanmasına lüzum yoktur. Cumhurun
görüşü bu merkezdedir. Bu meseleye ileride tekrar temas edilecektir.