DEVAM: 79. Uykudan
Dolayı Abdest Almaya Dair
حَدَّثَنَا
شَاذُّ بْنُ
فَيَّاضٍ
حَدَّثَنَا
هِشَامٌ
الدَّسْتُوَائِيُّ
عَنْ قَتَادَةَ
عَنْ أَنَسٍ
قَالَ كَانَ
أَصْحَابُ رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
يَنْتَظِرُونَ
الْعِشَاءَ
الْآخِرَةَ
حَتَّى
تَخْفِقَ
رُءُوسُهُمْ
ثُمَّ
يُصَلُّونَ
وَلَا
يَتَوَضَّئُونَ
قَالَ
أَبُو دَاوُد
زَادَ فِيهِ
شُعْبَةُ عَنْ
قَتَادَةَ
قَالَ كُنَّا
نَخْفِقُ
عَلَى عَهْدِ
رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ
وَرَوَاهُ
ابْنُ أَبِي
عَرُوبَةَ
عَنْ
قَتَادَةَ
بِلَفْظٍ
آخَرَ
Enes (r.a.) şöyle haber
vermiştir: "Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in ashabı, yatsı
namazını beklerlerdi. Hatta başları öne eğilir, daha sonra namaz kılarlar
abdest almazlardı."
Ebu Davud der ki; Şu'be
Katade'den naklen "Biz Resulullah (s.a.v.) zamanında, (yatsı namazını
beklerken) başımız öne düşerdi” ibaresini ilave etmiştir.
Bu hadisi ibn Ebi Arube
de Katade'den değişik lafızlarla rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Hadisin zahirinden
anlaşıldığına göre, Ashab-ı Kiram'ın yatsı namazıını beklemeleri nadir
hadiselerden değil, sık sık tekerrür eden bir haldir. Bu hadis bundan evvelki
hadisin açıklamasında üçüncü görüş olarak verdiğimiz, "az uyumak abdesti
bozmaz, çok uyumak abdesti bozar" diyenlerin dayandıktarı hadislerdendir.
Orada da işaret edildiği gibi başların göğüs üzerine düşmesi ancak az uyumakta
görülen bir hadisedir. Ancak, bu görüşte olanlar az veya çok uyumanın ölçüsünü
tayin etmemişlerdir.
Hadiste
açıkça ashabın ne şekilde uyudukları açıklanmadığına göre, Safiilerin dedikleri
gibi mak'atları tam yere yapışmış bir vaziyette veya Haneftlerin dediği gibi
hiç bir tarafa dayanmadan veya yaslanmadan da olabilir.
Hattabi
bu hadisin şerhinde şunları söylemektedir: "Bu hadisten şu
anlaşılmaktadır. Uyumanın kendisi abdesti bozucu değildir. Eğer öyle olsaydı
diğer hadislerde olduğu gibi her halü karda abdesti bozması, uykunun az veya
çok, bilerek veya bilmeyerek olması arasında fark olmaması gerekirdi. Öyleyse
uyku sadece hades'in (yellenmenin) vukuunun zannedildiği bir haldir.
"Uyuyan, hadesin çıkmasına mani olacak bir vaziyette oturarak ve
mafsalları derli toplu bir şekilde uyursa, hadcsten selametine ve eski abdestin
devamına hükmedilir. Ama böyle olmaz da uzanarak, ayakta, rüku veya secde
halinde ya da bir kalçası üzerine meylederek uyuyacak olursa badesin çıkıp,
abdestin bozulduğuna hükmedilir..."
Hattabi'nin
sözlerinin son tarafı Şafiilere göredir. Hanefilere göre ayakta, rüku veya
secde halinde abdestin bozulmayacağı bir evvelki hadiste ifade edilmiştir. Zira
bu durum onlara göre uyku değildir.